Phóng to

Thứ trưởng Bộ Công nghiệp Bùi Xuân Khu - Ảnh: T.V.N.

TT - “Dấu và các quyết định cuối cùng Thủ tướng đã giao cho Bộ Thương mại, còn Bộ Công nghiệp chỉ có vai trò đóng góp ý kiến...”. Thứ trưởng Bộ Công nghiệp Bùi Xuân Khu đã nói như thế về vai trò và trách nhiệm của Bộ Công nghiệp trong “liên bộ” Thương mại - Công nghiệp về việc phân bổ quota dệt may vào thị trường Mỹ...

* Xin ông nói rõ Bộ Công nghiệp (CN) đã giữ vai trò cụ thể gì trong liên bộ, nhất là trong tổ điều hành phân bổ hạn ngạch?

- Bộ CN là một trong những cơ quan quản lý nhà nước được tham gia việc xây dựng qui chế phân bổ hạn ngạch dệt may để giao cho doanh nghiệp (DN). Tham gia ở đây là đóng góp ý kiến trong quá trình xây dựng qui chế phân bổ hạn ngạch sao cho phù hợp với thông lệ VN và quốc tế, tức được đề xuất thêm điểm này hoặc bớt điểm kia. Còn Bộ Thương mại (TM) giữ vai trò đầu mối chính vì toàn bộ các công việc liên quan đến xuất nhập khẩu (XNK), TM của DN đều do Bộ TM nắm giữ.

Sau khi qui chế phân bổ được thông qua, việc thực hiện giao hạn ngạch cho DN sẽ do tổ điều hành phân bổ hạn ngạch thực hiện. Bộ CN cũng có cán bộ tham gia trong tổ điều hành này, nhưng phần lớn các cán bộ chính trong tổ hiện nay đều nằm ở Vụ XNK của Bộ TM vì toàn bộ máy móc, con dấu, các đề xuất quyết định để ký phân bổ đều tập trung ở đây.

Bộ TM đã cử vụ phó Vụ XNK Bộ TM (tức ông Lê Văn Thắng - PV) làm tổ trưởng, các thành viên khác là các chuyên viên của Vụ XNK, Bộ CN và Hiệp hội Dệt may VN... giữ vai trò giúp việc. Giúp việc ở đây là tổng hợp, nhập số liệu của DN (thành tích xuất khẩu, lượng hàng xuất khẩu, kim ngạch xuất khẩu, năng lực thiết bị, nhà xưởng...) hoặc khi cần thì kiểm tra DN nếu có phát hiện nghi ngờ.

Sau khi nhập số liệu, tổ sẽ đối chiếu với phòng cấp giấy phép của Bộ TM, tờ khai hải quan để chứng minh số lượng xuất khẩu thực của DN. Số liệu này cũng được đối chiếu với số liệu của Hải quan Mỹ cung cấp. Kết thúc việc tổng hợp số liệu, tổ điều hành sẽ lập bảng kê danh sách các DN được nhận hạn ngạch theo các tiêu chí đã đề ra như thưởng, thành tích xuất khẩu, DN vùng sâu vùng xa, DN có đơn đặt hàng lớn... với công thức tính dựa trên hệ số K (do liên bộ xây dựng - PV) để trình lên lãnh đạo liên bộ ký duyệt.

Bảng kê sẽ ghi chi tiết lượng hạn ngạch DN được nhận bao nhiêu, gồm mã hàng nào. Lãnh đạo của liên bộ sẽ ký tắt bảng tổng hợp này. Sau đó, tổ điều hành sẽ căn cứ vào bảng tổng hợp đã được ký để điền tên DN cùng lượng hạn ngạch được nhận.

* Như vậy trong liên bộ, Bộ CN chỉ có vai trò đóng góp ý kiến chứ không có chức năng quyết định, kể cả các quyết định cuối cùng?

- Đúng. Dấu và các quyết định cuối cùng Thủ tướng đã giao cho Bộ TM. Quyết định cuối cùng do Bộ TM chịu trách nhiệm trước Thủ tướng.

Tổ điều hành trình sai thì ở trên ký sai, trình đúng thì ở trên ký đúng. Do tin anh em cấp dưới, tôi làm sao biết được số lượng cụ thể của từng DN là như thế nào, thành tích của anh này năm nay là bao nhiêu, DN nào được thưởng ra sao. Ở điểm này, đòi hỏi rất cần sự trung thực của người thực thi công vụ vì sẽ có DN nhận hạn ngạch nhưng dùng không hết trả lại, nhưng cũng có DN đang thiếu, và rất cần thêm hạn ngạch. Tiêu cực xảy ra ở chỗ này.

* Như vậy với tiêu cực đã xảy ra, theo ông lỗ hổng nằm ở đâu?

- Sự việc xảy ra vừa qua chịu trách nhiệm chính là những người thực thi công vụ. Người tổng hợp số liệu của DN, đề xuất để liên bộ thông qua phân bổ hạn ngạch là do chính tổ này, mà cụ thể là vụ phó Vụ XNK Lê Văn Thắng phải chịu trách nhiệm chính. Anh cập nhập số liệu DN như thế nào, kê khai cho DN bao nhiêu, đúng hay sai, sau đó trình lãnh đạo liên bộ ký cũng chỉ do tổ này thiết kế.

* Nhưng tổ này có nhiều người, thưa ông?

- Nếu nói cho đúng, tất cả thành viên trong tổ điều hành đều phải chịu trách nhiệm. Ngoài trách nhiệm và nghĩa vụ kiểm tra kiểm soát lẫn nhau, tổ còn phải đảm bảo việc nhập số liệu công bằng chính xác, phải phát hiện ngăn ngừa được tiêu cực. Nhưng có thể do anh em tin tưởng lẫn nhau hoặc xuề xòa bỏ qua cho nhau, thậm chí thỏa hiệp với nhau nên...

Điểm này tôi thừa nhận có trách nhiệm của lãnh đạo liên bộ là chưa tổ chức tiến hành kiểm tra cấp dưới của mình, cho nên cũng không rõ từng việc làm cụ thể của mỗi người. DN khi có dấu hiệu nghi ngờ thì có anh em trong tổ đi kiểm tra, nhưng kiểm tra tổ này thì lại chưa. Tôi cũng đã từng lưu ý về vấn đề này khi nhận được thông tin khá nhiều DN bức xúc, kể cả DN đầu tư nước ngoài về tính công khai, minh bạch khi phân bổ hạn ngạch.

* Ông vừa nói lãnh đạo liên bộ cũng phải có trách nhiệm. Vậy trách nhiệm của Bộ CN tới đâu, thưa ông?

- Bây giờ nếu nhận trách nhiệm với sự việc đã xảy ra thì phải xem lại qui chế. Trong qui chế phân bổ hạn ngạch lại không nói đến trách nhiệm của liên bộ như thế nào. Nhưng nếu nói “anh không biết việc gì cả” thì cũng không đúng.

Nói cho cùng, Bộ CN cũng phải có trách nhiệm. Nhưng trách nhiệm nặng nhẹ như thế nào thì phải xem lại phân công trong qui chế. Dấu, giấy tờ pháp lệnh, người đề xuất là tổ trưởng tổ điều hành, cũng là vụ phó Vụ XNK của Bộ TM. Anh em giúp việc cũng chịu sự quản lý của Vụ XNK.

Trách nhiệm nặng nhất là Vụ XNK và quản lý vụ này chính là Bộ TM! Tôi chưa khẳng định trách nhiệm của Bộ CN là nặng hay nhẹ. Nhưng trước mắt, khuyết điểm mà Bộ CN phải chịu là chưa làm tốt công tác trực tiếp kiểm tra giám sát cấp dưới, cũng như chưa đề xuất được các ý kiến hay để ngăn chặn tiêu cực.

Phóng toCác DN vừa làm vừa... lo không xuất được hàng

Theo số liệu mới nhất trên website của Hải quan Hoa Kỳ, visa vào Mỹ cho cat. 338-339 (áo sơmi dệt kim nam nữ chất liệu bông) hiện ở mức 96,8%, tương ứng với khoảng 15,113 triệu tá.

Trong khi đó, tại VN hiện các DN còn giữ khá nhiều hạn ngạch của cat. này và một số đã bắt đầu trả lại hạn ngạch.

Theo các DN này, do không thể biết được chính xác lượng hạn ngạch thực cấp của cat. là bao nhiêu nên họ không dám giữ lại hạn ngạch để sản xuất vì sợ không kịp thời gian để xuất hàng.

* Với hàng loạt các sự việc đã xảy ra trong thời quan qua, liệu đợt phân bổ hạn ngạch sắp tới có sự điều chỉnh hay thay đổi gì không? Đề nghị của các DN yêu cầu liên bộ cung cấp số liệu thành tích xuất khẩu để kiểm tra đối chứng liệu có được đáp ứng?

- Sẽ không có sự thay đổi nào trong việc phân bổ hạn ngạch sang Mỹ vào đầu tháng mười tới. Thoạt đầu liên bộ dự kiến sẽ phân bổ vào cuối tháng chín nhưng hiện nay do phải rà soát lại trong qui chế phân bổ sắp tới có gì sơ hở nữa hay không nên sẽ chậm mất một tuần. Thành lập tổ giám sát phân bổ hạn ngạch cũng không nằm ngoài mục đích đẩy mạnh công tác giám sát kiểm tra chặt chẽ hơn nữa.Trong cuộc họp sắp tới tôi sẽ nêu vấn đề DN yêu cầu được cung cấp và công bố số liệu thành tích. Đây là một yêu cầu chính đáng.

* Ông có thông tin gì về Công ty TNHH quốc tế Chutex đã nhận được khá nhiều hạn ngạch trong thời gian qua hay không, thưa ông?

- Qua báo chí, tôi cũng nghe nói đến DN này. Thật ra, DN này có những động thái không tốt. Thứ nhất, DN này ẩu ở điểm chưa có hạn ngạch đã ký hàng loạt các hợp đồng. Sau khi nhập nguyên phụ liệu về sản xuất, may hoàn chỉnh, đến khi giao hàng lại quay sang ép... liên bộ cấp, thậm chí là ứng hạn ngạch (!?). Tôi chưa nói đến chuyện cấp nhiều hay cấp ít, mà chỉ muốn nói đến cách làm như vậy là không thỏa đáng.

Chutex đã đàm phán ký hợp đồng vượt qua khả năng hạn ngạch cho phép, sau đó tranh thủ bằng nhiều cách để được yêu cầu cấp hạn ngạch. Qui chế đã có làm sao cấp cho anh nhiều hơn được! Tôi đã từng nói thẳng với người đại diện của DN là làm như thế là không được và không có cơ sở.

Ngay cả các DN đầu tư nước ngoài lớn khác, hằng năm làm cả mấy trăm triệu USD cũng chỉ bắt tay vào sản xuất khi biết được lượng hạn ngạch cấp bao nhiêu. Nhưng DN này đã gặp người này người kia để kêu, dùng sức ép này kia để giải quyết cho họ. Việc kiểm tra DN này sau khi có thông tin DN này được cấp quá nhiều hạn ngạch cũng sẽ được tiến hành, xem thử năm ngoái thành tích thực hiện được bao nhiêu. Nếu đúng báo chí đã phản ánh, ai cấp sai người đó sẽ phải chịu trách nhiệm.

Quan điểm của tôi là anh làm bao nhiêu liên bộ sẽ cấp bấy nhiêu. Trong trường hợp bất khả kháng, liên bộ chỉ cứu những lô hàng đã đi rồi nhưng chưa có hạn ngạch. Nhưng việc cứu này cũng có giới hạn, chứ cứu đến hàng mấy triệu chiếc thì ai mà cứu nổi!

* Xin cảm ơn ông.