Phóng to

Nghệ sĩ Trần Mạnh Tuấn

Nổi tiếng là một nghệ sĩ thổi saxophone tài năng, Trần Mạnh Tuấn còn là một nhạc sĩ rất tâm huyết sáng tác những tác phẩm âm nhạc dân gian VN. Anh cùng với NS Bảo Phúc, NS Nguyễn Hữu Phần và Nhà hát ca múa nhạc dân tộc Bông Sen cho ra đời một chương trình biểu diễn mới: dùng nhạc Rock, Jazz chuyển tải những âm điệu, nội dung của loại nhạc dân gian VN.

Nghệ sĩ Trần Mạnh Tuấn sắp lên đường sang châu Âu biểu diễn. Anh cho biết sau 1 tháng sẽ trở về VN và cho ra mắt Album “Ru rừng”, trong ấy toàn bộ nội dung là âm nhạc dân gian VN được thể hiện bằng tiết tấu đương đại, với tiếng piano, trống, sáo trúc, đàn tranh… có tính ngẫu hứng của nhạc Jazz. Anh hào hứng trao đổi với chúng tôi dù đang bận rộn sắp xếp hành lý cho chuyến đi xa.

- Tôi đi nước ngoài nhiều, thấy họ cũng ồn ào nhạc Rock, Jazz, Hip Hop nhưng bên cạnh đó vẫn thúc đẩy những loại hình âm nhạc khác. Ví dụ loại âm nhạc đồng quê ở Mỹ “Country music” phát triển rất mạnh. Còn chúng ta muốn xoáy vào âm nhạc dân gian lại có vẻ gặp nhiều hạn chế, hiếm cơ hội thuận lợi.

Thật sự có rất nhiều nghệ sĩ tài giỏi mong được đóng góp phát triển âm nhạc dân gian VN nhưng chưa có môi trường, điều kiện phù hợp. Và có thể thấy một vấn đề lớn là sự định hướng của những nhà lãnh đạo, với một thái độ kiên quyết, rõ ràng và có tầm nhìn chiến lược, thấu đáo trước vận mệnh của nền âm nhạc dân tộc.

* Theo anh, giới trẻ có quay lưng với âm nhạc dân gian?

- Không đâu. Bước đầu tôi cảm nhận đã có dấu hiệu khởi sắc như vừa qua Sở VHTT TPHCM đã mời một số nghệ sĩ về nhạc dân tộc tham gia biểu diễn khá hoành tráng nhân dịp kỷ niệm 30-4, 1-5-2005. Nhân đây có sự thể nghiệm kết hợp âm nhạc đương đại vào chương trình biểu diễn, vì nó có tiếng nói rất chung với các nước.

Giới trẻ hiểu âm nhạc dân gian VN qua sự chuyển tải của nhạc Rock, Jazz sẽ dễ tiếp nhận. Điều quan trọng là người giới thiệu sản phẩm, hình thức giới thiệu sao cho lôi cuốn. Giới trẻ tiếp nhận được hết. Giới trẻ trong sáng và cầu thị, khi được giới thiệu nhiều sẽ hiểu và có ấn tượng đẹp mãi trong lòng.

Phát triển âm nhạc hiện nay trong xã hội chúng ta cần theo 2 phía: Phía người chơi nhạc đương đại có tiếng nói hấp dẫn đối với giới trẻ, và phía người chơi nhạc dân gian cách nào cũng có điều kiện tiếp cận với tất cả nền âm nhạc đương đại toàn thế giới. Nền âm nhạc dân gian đặc sắc của Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc… tới mức chỉ cần chơi vài nét là biết của họ ngay.

Nhưng ta thì cái gì thể hiện ra VN? Vì vậy, theo tôi, mình không nên hoàn toàn giới thiệu riêng được mà cần giới thiệu bằng tiếng nói chung (thông qua Rock, Jazz) thì âm nhạc dân gian VN mới dễ dàng được mọi người, mọi giới, mọi dân tộc trên thế giới tiếp nhận.

Tôi đi dự liên hoan âm nhạc ở Đức, Pháp, Thụy Điển… có được kinh nghiệm rằng cũng là âm nhạc dân gian VN nhưng chơi bằng kèn hoặc có dùng nhạc Jazz được người ta tiếp nhận ngay. VN, Mông Cổ được khen. Còn Indonesia, Malaysia… chơi rất giỏi nhạc Mỹ cũng được hoan hô nhưng không thể bằng Mỹ được. Hay nhất vẫn là nói ngôn ngữ của chính mình. Giới trẻ sẽ hết lòng ủng hộ âm nhạc dân gian VN nhưng phải làm cho họ thấy thích thú, cảm được nét đẹp đó.

* Cách thức đưa âm nhạc dân gian VN đến giới trẻ làm sao cho hiệu quả?

- Trẻ thì họ dễ tiếp nhận. Quan trọng là người giới thiệu sản phẩm âm nhạc và hình thức giới thiệu nó. Họ tiếp nhận được tất cả. Nhưng các phương tiện truyền thông đại chúng như báo, đài phát thanh - truyền hình ít đến với họ bằng cách giới thiệu đậm đà về âm nhạc dân gian(?).

Giới trẻ như tờ giấy trắng nhuộm sao ra vậy. Cứ giới thiệu loại hình âm nhạc dân gian của ta nhiều lần theo cách “mưa dầm thấm lâu”, sẽ gây được ấn tượng đẹp khó phai. Có những loại thoạt nghe thấy chán nhưng cứ giới thiệu hoài, riết rồi thành thân thuộc.

Tôi nghĩ cần điều chỉnh khoảng 20% đến 30% thời lượng tuyên truyền dành cho âm nhạc dân gian trên tổng thể về nhạc là đủ. Có thể chấp nhận âm nhạc đương đại nhiều hơn 50% vì đang được số đông yêu thích, nhưng cũng vừa thôi, đừng nên quá mức.

Các phương tiện truyền thông đại chúng trong tương lai nếu có sự đồng bộ cùng hướng tới mục tiêu chung là phát triển đúng hướng thì âm nhạc mới đa sắc thái được. Để nhạc nước ngoài “lên ngôi” quá đáng là một mối nguy hiểm tiềm tàng đối với âm nhạc dân tộc, và có thể làm vẩn đục tình cảm và tâm hồn VN.

Chúng ta phải giữ vững tâm hồn, đạo lý VN thông qua âm nhạc và sự sáng tạo đầy trách nhiệm. Một khi âm nhạc dân gian nói riêng và văn hóa dân tộc nói chung bị mai một hoặc biến dạng trước các trào lưu đương đại của thế giới, thì tất yếu chúng ta mất sức đề kháng và dễ có nguy cơ bị nô dịch bởi văn hóa ngoại bang.

- Xin cảm ơn anh.