Phóng to

Trẻ em Mỹ gốc Mexico tưởng niệm các nạn nhân trong vụ thảm sát - Ảnh:AFP

Hai ngày qua, hàng trăm người dân Tucson đã tụ tập bên ngoài để cầu nguyện cho bà Gabrielle Giffords. Họ mang theo những biểu ngữ “Diễn văn thù địch = giết người” hay “Do Sarah Palin. Do Đảng Trà”. Ông Paul Wellman, một người tham gia cuộc tụ tập, nói: “Họ đang cố nói rằng một kẻ điên đã giết người, còn chính Sarah Palin và Đảng Trà đã tiếp tay nhét khẩu súng vào tay hung thủ. Đó là những kẻ đã bôi nhọ bà Giffords như một kẻ phản quốc”.

“Danh sách loại trừ” của Palin

Không cần chờ đến khi nhà chức trách xác định rõ nguyên nhân giết người của hung thủ Loughner và kết luận đây có phải là “một hành động chính trị” không, dư luận Mỹ và giới truyền thông đều đặt vấn đề sự chia rẽ sâu sắc giữa hai đảng Dân chủ và Cộng hòa, giữa cánh tả và cánh hữu, giữa phe tự do và bảo thủ đã trở nên nguy hiểm chết người.

Nữ nghị sĩ Giffords là người bỏ phiếu ủng hộ luật cải tổ y tế của Tổng thống Obama, và cũng là người phản đối mạnh mẽ luật nhập cư gây tranh cãi của bang Arizona. Do vậy, bà đã nhiều lần bị đe dọa tính mạng trong liền ba tháng đầu năm 2010, khi cuộc cải cách y tế bị phản đối. Tháng 3-2010, các cửa sổ nhà bà ở Tucson đã bị những kẻ lạ mặt đập phá chỉ vài giờ sau khi luật cải tổ y tế được thông qua.

Ngày 10-1, nhà chức trách Mỹ đã truy tố hung thủ Jared Loughner, 22 tuổi, với năm tội danh, trong đó có tội mưu sát nữ nghị sĩ Đảng Dân chủ Gabrielle Giffords, qua những bằng chứng thu thập được. Nếu bị kết tội, có thể Loughner sẽ lĩnh án tử hình. Trong khi đó, bà Giffords, với vết thương do đạn bắn vào đầu, đã có thể “liên lạc” với các bác sĩ như AFP mô tả. Vụ xả súng điên cuồng khiến sáu người thiệt mạng, trong đó có một bé gái 9 tuổi và một luật sư liên bang, lẽ ra còn “đẫm máu hơn”! Một phụ nữ đã dũng cảm xông vào giằng co với hắn và giật được một băng đạn. Tuy nhiên, hắn vẫn kịp nạp một băng đạn khác vào súng và tiếp tục bóp cò. May mắn là súng kẹt đạn và hai người đàn ông đã khống chế được hung thủ. Tổng thống Obama đã kêu gọi người Mỹ dành một khoảnh khắc im lặng để tưởng nhớ những nạn nhân của thảm kịch phi lý này.

Trước cuộc bầu cử quốc hội tháng 11-2010, lãnh đạo phong trào Đảng Trà Sarah Palin, cựu ứng cử viên phó tổng thống Mỹ, đã đưa lên mạng một “danh sách cần loại trừ”: bản đồ các khu vực do 20 nghị sĩ Dân chủ đại diện. Bà Giffords là một trong 20 nghị sĩ này vì tội ủng hộ luật cải tổ y tế. Trên bản đồ này, bà Palin đặt hình ống ngắm súng bắn tỉa trên mỗi khu vực. Khi đó, bà Giffords đã cảnh báo hành động của bà Palin có thể sẽ dẫn đến những hậu quả xấu.

Trong cuộc tranh cử năm ngoái, đối thủ của bà Giffords là Jesse Kelly - thành viên Đảng Cộng hòa và được phong trào Đảng Trà ủng hộ mạnh mẽ. Ông Kelly buộc tội bà Giffords “đã phản bội cử tri Arizona” khi chống lại luật nhập cư của bang. Trên trang web của mình, ông Kelly trưng bức hình ông mặc đồ lính và đang giương súng. Trong các cuộc vận động, ông Kelly còn đề nghị cử tri cùng ông ta tập bắn súng M-16 để “đẩy Giffords ra khỏi văn phòng làm việc”.

Nước Mỹ tự nhìn lại

Kể từ sau khi Tổng thống Obama nhậm chức, bầu không khí chính trị Mỹ đã trở nên chia rẽ hơn bao giờ hết, đặc biệt khi luật cải tổ y tế được thảo luận và thông qua. Sự giận dữ của người dân Mỹ đối với chính phủ do cuộc khủng hoảng kinh tế tác động vốn đã âm ỉ.

Phe cánh hữu, bằng cách liên tục sử dụng ngôn từ diều hâu, hiếu chiến để phản đối Đảng Dân chủ và Tổng thống Obama, đã thổi bùng ngọn lửa giận dữ này trong xã hội Mỹ. Bà Sarah Palin còn đưa ra khẩu hiệu “Đừng lùi bước. Hãy nạp đạn” hay “Hãy xem những khu vực bầu cử như những cái đích ngắm để bắn vào”. Các khảo sát hồi năm 2010 cho thấy 75% người Mỹ cảm thấy “giận dữ”.

Trong hai năm qua, nhiều thành viên Quốc hội Mỹ cũng công khai bày tỏ lo ngại về sự an toàn của bản thân. Cục Điều tra liên bang (FBI) tiết lộ trong nửa cuối năm 2010, số lượng lời đe dọa sát hại nhắm vào các nghị sĩ đã tăng gấp ba, phần lớn đều liên quan đến luật cải tổ y tế. “Những cơn bão ngôn từ về sự thù hằn, về sự bất tín nhiệm chính phủ nhằm thổi lửa dư luận 24 giờ/ngày, bảy ngày/tuần đã tác động đến mọi người, đặc biệt là những người có tâm lý không ổn định” - cảnh sát trưởng Dupnik khẳng định. Chuyên gia Daniel Shea của Trung tâm chính trị ĐH Allegheny tỏ ra lo âu cho rằng khi các chính trị gia cứ sử dụng những ngôn từ mang tính thù hằn, bạo lực thì hậu quả tất sẽ xảy ra.

Chuyên gia Kirk Hanson của ĐH Santa Clara (California) nhận định vụ thảm sát ở Arizona là “sự kiện lớn” đối với nước Mỹ, một quốc gia vốn đã bị tổn thương nặng nề sau cuộc khủng hoảng kinh tế và sau cuộc bầu cử hồi tháng 11: “Vụ bắn giết sẽ càng thúc đẩy nước Mỹ tự nhìn lại một tiến trình mà rất nhiều người ở Washington và toàn nước Mỹ đang làm. Những câu hỏi về giọng điệu bạo lực trên chính trường đã được đưa ra từ trước khi vụ bắn giết xảy ra”.