(Phản hồi bài “Nói tiếng Anh được đối xử tốt hơn?”, Tuổi Trẻ ngày 18-8-2009)

Khi đi công tác hoặc đưa các nhóm khách đại diện các công ty nước ngoài vào VN khảo sát suốt tuyến du lịch từ Nam ra Bắc hoặc từ duyên hải miền Trung lên Tây nguyên, tôi đã ở nhiều loại khách sạn với đủ loại sao. Tại những khách sạn này, khi biết tôi là người Việt, người ta đối xử với tôi khác với khách nước ngoài dù phòng tôi ở đồng hạng, đồng giá với khách nước ngoài.

Đơn cử như buổi tối trời lạnh, gọi xuống lễ tân xin thêm một cái chăn, nếu tôi nói tiếng Việt thì có khi cả giờ sau mới thấy nhân viên khách sạn với khuôn mặt ngái ngủ mang lên, có khi ngủ đến sáng cũng chẳng thấy chăn đâu! Nhưng nếu tôi dùng tiếng Anh nói chuyện thì ngay sau vài phút đã có chăn đưa lên tận phòng cùng lời chúc ngủ ngon ngọt ngào bằng tiếng Anh của cô hầu phòng dễ mến.

Còn nhân viên bảo vệ khách sạn thì sao? Có đi về khuya một chút, rút kinh nghiệm, tôi vào đến cổng khách sạn nhìn anh bảo vệ xổ một tràng tiếng Anh là anh ta sốt sắng chạy vào sảnh bật đèn, lấy chìa khóa phòng giúp và đưa đến tận cửa thang máy với lời chúc ngủ ngon. Thậm chí có mua đồ xách khệ nệ, anh bảo vệ còn sốt sắng mang giúp lên đến tận phòng, chứ lúc đó mà nói tiếng Việt thì kể như thua, chỉ đón nhận được các bộ mặt ngái ngủ và lạnh lùng.

Đó là dịch vụ khách sạn, còn nhà hàng cũng chẳng khác. Kinh nghiệm dở khóc dở cười của tôi đã trải qua ở Hội An, Huế, Hạ Long... không sao kể hết. Khi vào nhà hàng, lúc nhân viên phục vụ đến đưa quyển thực đơn và hỏi tôi bằng tiếng Việt, nếu trả lời bằng tiếng Việt thì phải chờ đến khi nào những khách nước ngoài được phục vụ hết mới đến lượt tôi. Ngược lại, nếu ngay từ đầu tôi xổ một tràng tiếng Anh thì được phục vụ ngay, đồng hạng với những người nước ngoài vào cùng lúc với tôi...

l Theo tôi, tác giả bài viết nói trên nhận xét chính xác 100%. Tôi thường đi máy bay của hãng hàng không trong nước và nhận thấy các tiếp viên của hãng này cúi đầu và cười thật tươi đối với khách nước ngoài thôi, còn hành khách VN không được đối xử như vậy. Tôi không hiểu tại sao lại có sự phân biệt đối xử này? Hay là người ta nghĩ dân VN với nhau rành nhau quá nên không cần màu mè chi cho mệt?

Tác giả bài viết nói trên đã nêu ra một vấn đề để chúng ta suy nghĩ. Tại sao tác giả sinh ra, lớn lên ở Mỹ mà ý thức được sự thiêng liêng của tiếng mẹ đẻ, còn một số người trong nước lại không biết coi trọng tiếng mẹ đẻ.

* Trên một chuyến bay Hà Nội vào TP.HCM của hãng hàng không trong nước, tôi đã lấy tờ báo tiếng Anh (Việt Nam News) trên kệ báo

để đọc vì lúc đó không còn tờ báo tiếng Việt nào. Thấy tôi đọc báo tiếng Anh, các tiếp viên nói chuyện với tôi bằng tiếng Anh với thái độ hết sức lịch sự. Lúc đó tôi hơi buồn cười nhưng không nghĩ gì nhiều nên đáp lại bằng cử chỉ chứ không nói. Lúc sau, tôi có nói chuyện với một vài vị khách bên cạnh bằng tiếng Việt, thế là tôi bị lộ. Điều đáng nói là sau đó tôi bị đối xử khác hẳn, giọng nói của các tiếp viên với tôi từ lịch sự, hòa nhã trước đó đã chuyển sang... cộc cằn!

Tôi cũng từng gặp một gia đình trí thức trong nước nói chuyện với con toàn bằng tiếng Anh từ lúc con còn nhỏ với lời giải thích rằng nó ở VN học tiếng Việt dễ hơn!

* Lần ấy tôi và người bạn Việt kiều vào một cửa hàng bán quà lưu niệm ở Q.3 (TP.HCM). Chúng tôi đứng xem rất lâu các món hàng nhưng không thấy nhân viên ra bán, chỉ thấy hai cô nhân viên xinh đẹp ngồi “tám” chuyện trên điện thoại và lướt web. Không đợi được, bạn tôi cất giọng hỏi mua hàng bằng tiếng Anh, thế là hai cô nhân viên này ra chào đón và giới thiệu hàng cho chúng tôi rất nhiệt tình. Sau một hồi được đón tiếp nồng hậu nhưng chúng tôi không mua gì cả (do chê đắt hơn ở các nước khác) nên khi chúng tôi quay đi liền nghe những tiếng chửi bằng tiếng Việt sau lưng.