Phóng to

Lưu Quang Vũ năm 1949, mới 1 tuổi, trên tay mẹ (bà Vũ Thị Khánh) và bố (nhà viết kịch Lưu Quang Thuận)

Vẫn không thoát những sinh hoạt của trẻ con bởi lứa tuổi của mình, đồng thời lại hết sức già dặn với những suy nghĩ và những mối quan tâm rõ ràng không phải của tuổi 15, Lưu Quang Vũ thường xuyên bộc lộ một tư chất rất khác người.

Kỳ 1Kỳ 2Kỳ 3Trên ngày tháng, trên cả niềm cay đắng...Xuân Quỳnh - Lưu Quang Vũ: Một đối thoại tình yêu đẹp nhất

Luôn tự chiêm nghiệm hồi tưởng về chính mình một cách nghiêm khắc theo đúng cung cách một người già, nhưng là một người già mới 15 tuổi, bởi Lưu Quang Vũ chỉ tiên cảm chứ chưa có bao nhiêu từng trải. Náo nức trước cuộc đời. Đôi khi dằn vặt vì những nghĩ ngợi, những hành động có vẻ mâu thuẫn. Luôn rung động tinh tế trước cái đẹp, dù là cái đẹp từ đất trời, vạn vật, hay vẻ nữ tính dịu dàng từ cô bạn gái. Mạnh mẽ và nam tính, Lưu Quang Vũ có vẻ như đã bỏ qua giai đoạn trẻ con mà trở thành đàn ông ngay từ khi biết quan sát mọi sự quanh mình... Năm 1963 và tuổi 15 của anh đã chấm dứt một cách thật rộn rực, hứa hẹn mở ra một điều gì đó...

26-8-1963

Ghi lại chút ít kinh nghiệm và suy nghĩ của mình, trong những năm sống vừa rồi.

Tháng 9 năm 1961. Tự nhiên mình lớn hẳn lên, từ một đứa bé mình đã trở thành một chàng thanh niên ít nói, yêu thương da diết và cũng buồn thiết tha. Chàng thanh niên đó gặp bao là bão tố. Một năm sau, mình trong sáng hơn và bình tĩnh hơn, và sau đó mình đã trở thành một người lớn, với nụ cười mỉa mai và chế riễu hết thảy, mình quá ư là ngông cuồng. Và đến bây giờ, từ tháng 5 trở lại đây mình mới thực sự là một người, thực sự bước vào đời. Trầm tĩnh, già dặn và kín đáo.

Thế đấy! Đời ạ!

11-9-1963

Sáng đi chơi (Ôi! Sắp đi học rồi). Gặp Trí Phương, hai thằng nói chuyện với nhau mãi. Lòng mình xốn xang biết bao ý nghĩ: Bạn bè mình đã thôi học bay vào cuộc sống rồi, chỉ có mình còn yên phận đi học thôi, chán quá! Trước mắt lại còn bao nhiêu công việc phải làm.

Mình sẽ vào đời với công việc gì đây? Sẽ đem lại cho đời những gì? Liệu mình học nữa có lợi không? Hay là lao vào cuộc đời từ bây giờ? Hàng trăm câu hỏi làm mình rối như tơ vò. Mình thấy đi học nữa thật là phí quá. Phải làm việc từ bây giờ cơ! Đời người ta tốt đẹp không phải là vì sống nhiều năm mà là làm nhiều việc.

Ai giải đáp cho mình bây giờ? Đồng ý rằng mình còn ít tuổi nên cuộc sống cho phép mình còn được đi học, nhưng mình có thừa sức khỏe cơ mà. Như Hiển thật là hạnh phúc, cậu ta đã được đi nông trường Điện Biên, mình thèm muốn số phận của cậu ta, thế mới là tuổi trẻ chứ! Còn mình chả nhẽ mình sẽ đi học 2 năm nữa ư? Ôi! 2 năm! Sao mà dài thế, còn ăn bám bố mẹ 2 năm nữa... Không! Mình không thể sống thế được.

Trời! Tìm cách nào bây giờ? Sao đầu óc mình loạn lên thế này? Thôi! Không viết nữa.

17-9-1963

...Một năm qua, mình lớn hơn nhiều, mình mới 15 tuổi mà ai cũng cho như 18, 19. Mình sớm già sao? Có lẽ vì sớm lớn mà tuổi thơ mình ngắn ngủi quá chăng?

Ôi! Những cuộc chia ly. Dù mình có đang sống ở một nơi nào nhạt nhẽo đến đâu, khi xa nơi ấy cũng có nhiều luyến tiếc.

Buổi chiều tới chơi nhà Quang Hiển, thế là sắp xa nhau rồi. Đưa cho Hiển xem một số truyện ngắn của mình.

19-9-1963

Phóng toTrước áp-phích vở Hồn Trương Ba - da hàng thịt: Lưu Quang Vũ, NSND Nguyễn Đình Nghi, NSND Doãn Châu (từ trái qua) - Ảnh: Gia đình Lưu Quang Vũ cung cấpCùng đi dạo với Vũ Hiển, ra Hồ Gươm. Nước mùa thu trong, xanh, những chiếc lá vàng rụng xuống lối đi. Ôi! Mùa thu... Sao mà buồn thế thu ơi! Lòng ta buồn quá, ta hạnh phúc quá vì ta hiểu được tinh vi tất cả những nỗi buồn, vui.

Chiều tới trường, rồi cùng H tới nhà một người bạn biết mà chưa quen... Mùa thu... Nắng nhẹ rải trên dãy phố, gian nhà lạnh lẽo và lặng lẽ. Chiếc cầu thang đã cũ như những kỷ niệm.

Trong nhà cô bạn gái, một mùi nước hoa thoang thoảng buồn. Ngoài cửa sổ mấy tàu lá xanh rời rợi. Cô bạn gái ngồi bên cửa sổ, những sợi len lơ đãng trên chiếu. Mớ tóc uốn dịu dàng và trễ nải.

Chúng tôi ngồi nói chuyện về tương lai và về những kỷ niệm của cuộc đời. Trên bàn, một quyển sổ, một trang giấy chép một bài thơ của một nhà thơ xa xôi nào đó: "Ai bảo em là giai nhân/Cho lòng anh đau khổ/Ai bảo em ngồi bên cửa sổ/Cho đau lòng thi nhân...".

Và lại mùi nước hoa buồn buồn vắng vẻ...

Ôi! Cuộc sống sao mà phong phú thế. Lòng xao xuyến tôi tạm biệt người bạn gái, gian phòng nhỏ, chiếc cầu thang cũ kỹ và mùi nước hoa buồn buồn.

Tối, Lê Hiển đến chơi, ngày mai cậu ta sẽ lên đường đi Điện Biên khai hoang. Tặng Hiển vài bức tranh và một xếp giấy "Để kỷ niệm ngày cậu ta vào cuộc sống".

Hai thằng lại tới Phương. Ba đứa, ba thằng bạn tự tuổi thơ, cùng đi chơi với nhau. Vào ăn kem. Đêm đã khuya đường vắng vẻ. Ba thằng nhắc lại cùng nhau bao nhiêu kỷ niệm xa xôi, lòng buồn man mác về bao nhiêu ý nghĩ. Ôi! Thấm thoắt thế mà đã bốn năm trời rồi. Ngày nào, cả ba đứa đều còn nhỏ, thế mà giờ đã đều thay đổi. Hiển không còn là một cậu ấm xưa kia nữa, giờ cậu ta giản dị, dễ tính và sôi nổi hơn, những sóng gió đã làm cho cậu ta thực sự là một người lớn. Ngày mai là Hiển lên đường rồi. Phương thì vẫn hào hoa phong nhã và công tử "Hà Nội" như xưa, nhưng những nét buồn đã có trong đôi mắt trong sáng, trong vừng trán hồn nhiên, và ở khóe mép đã có một vệt vẽ ưu tư.

Cả ba thằng đi bên nhau mãi, lòng rung động vì những kỷ niệm ngày thơ: những buổi tới trường, những lúc đi chơi, đi tắm, đi xem thật là thân yêu và đằm thắm.

Bóng ba thằng ngả dài trên phố vắng. Cùng đến nhà KL rồi từ bờ Hồ vòng về Bà Triệu.

Đêm càng khuya, ba đứa lại nói chuyện về tương lai trước mắt, về cuộc sống sau này, về những việc phải làm. Đúng như Hiển bảo: Vào cuộc sống vừa vui cũng lại vừa thấy buồn. Tao đi nhớ Hà Nội lắm, nhớ cái phố Huế chật hẹp mà đẹp đẽ này...

Hiển khe khẽ hát một bài ca về bông hoa nhâm mộc. "Bông hoa có những cánh tròn hình cầu, đỏ như lửa và bay trên không trung".

Cái đêm mùa Thu này càng về khuya càng mát, ba đứa chia tay nhau.

Về nhà mình vẫn không ngủ được. Nằm nhìn ra cửa sổ. Trời đẹp, nhiều sao thế kia mà lại có chớp. Mỗi khi ánh chớp lóe lên thì những ngôi sao lại mờ đi nhợt nhạt. Khi không còn ánh chớp. Bầu trời lại trở lại đen thẳm, và những ngôi sao lại sáng lấp lánh...

Và cái ngày Thu đáng nhớ hôm nay chấm dứt ở chỗ này đây...

30-9-1963

Và cuốn "Nhật ký" này có lẽ chấm dứt ở đây, để tiếp cho cuốn thứ 3, vì hôm nay là vừa ngày hết tháng.

Chiếc lá khô này kỷ niệm cho mùa Thu 1963 - cái mùa Thu muôn thuở yêu thương đối với hồn người rất man mác và bâng khuâng nữa.

"Con muốn làm nghệ sĩ, nhà văn, họa sĩ, hay nhà thơ, thì trước nhất, con hãy làm Người đi đã" (Lời bố dặn).

31-12-1963

Ngày cuối cùng của một năm. Ngày cuối cùng của năm 1963, ngày mà trong lòng có bao nhiêu ý nghĩ vui có buồn có...

Sáng nay, lại lục ra những kỷ niệm xa xưa, những bức tranh, những bài thơ, những dòng lưu niệm ngày thơ dại. Lòng nặng trĩu ưu tư.

Buổi tối, cũng chỉ thơ thẩn ở nhà. Bây giờ đây, chỉ còn khoảng nửa tiếng nữa là hết năm. Trên bàn, chỉ còn một mình mình ngồi viết... Năm 1964 sắp về, với bao nhiêu bồi hồi và rung động, với bao nhiêu công việc phải làm và cũng với bao nhiêu những điều thử thách.

Giã từ năm cũ bâng khuâng/Đã nghe năm mới lâng lâng lạ thường...

Chào năm 1963, từ biệt năm 63, năm đã để lại bao nhiêu điều đáng nhớ: năm tôi đã từ giã tuổi thơ, từ giã chiếc khăn quàng đỏ, năm tôi đã lớn lên, đã đứng trước ngưỡng cửa của cuộc đời. Năm có tập truyện ngắn, có tập thơ và gần đây có Trời xanh. Năm có Ấp Bắc, có Hiệp Hòa, năm khánh thành lò cao số 1 khu gang thép Thái Nguyên, năm mùa màng có bao nhiêu trận bão, hết chống hạn rồi lại sang chống lụt...

Giã từ năm 1963. Ôi! Bồi hồi quá lòng ơi! Em sẽ đem lại những gì đây? Cuộc đời sao mà đẹp đẽ thế, cuộc sống sao mà ý nghĩa thế... Ở những giờ phút này, sao mà thấy xao xuyến lạ thường...

Thôi dừng bút nhé. Từ giã năm 63 của cuộc đời.

Từ giã...

(11 giờ 30 đêm 31-12)