Phóng to

Nhà văn Orhan Pamuk - Ảnh: Reuters

Viện hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển nhận xét: “Trong hành trình khám phá linh hồn sầu muộn của quê hương, nhà văn Pamuk đã phát hiện những biểu tượng mới cho sự va chạm và đan quyện của các nền văn hóa”.

Với tiểu thuyết Beyaz Kale, Pamuk được đánh giá đã “tạo ra những bước đột phá mang tính quốc tế”. Tác phẩm kể về mối quan hệ giữa một người nô lệ xứ Venice với vị học giả trẻ tuổi đã mua anh ta, và sự xóa nhòa dần về giai cấp của hai người.

Orhan Pamuk sinh năm 1952 tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. Ông bắt đầu sự nghiệp văn chương từ năm 1974, từng đoạt nhiều giải thưởng danh giá trong nước và trên thế giới, được tờ New York Times nhận xét là “một ngôi sao mới nổi ở phương Đông”.

Các tác phẩm của ông đã được dịch ra hơn 40 thứ tiếng, thường nói lên những va chạm giữa quá khứ và hiện tại, phương Đông và phương Tây, khuynh hướng phi tôn giáo và Hồi giáo.

Điểm nổi bật trong các sáng tác của Pamuk là thể hiện tâm trạng ngổn ngang hoặc hụt hẫng khi bản sắc dân tộc bị mai một do những xung đột giữa các giá trị châu Âu và Thổ Nhĩ Kỳ.

Ông đã được trao nhiều giải thưởng văn chương của Thổ Nhĩ Kỳ và thế giới, trong đó có giải thưởng Prix Medicis, một trong những giải thưởng danh giá nhất của Pháp dành cho văn học nước ngoài, giải thưởng Hoà bình do Hiệp hội các nhà xuất bản và phát hành sách Đức trao tặng...

Năm 2005, sự nghiệp của Pamuk bị bao phủ một đám mây u ám khi ông đối mặt với cáo buộc xúc phạm bản sắc Thổ Nhĩ Kỳ, bị tẩy chay và buộc phải lưu vong ra nước ngoài một thời gian. Trước đó, trong một lần trả lời phỏng vấn báo Das Magazine (Thụy Sĩ), ông nói rằng ở Thổ Nhĩ Kỳ không ai dám đề cập vụ thảm sát một triệu người Armenia trong Chiến tranh thế giới thứ nhất hay vụ giết hại 30.000 người Kurd. Ông bị buộc tội theo điều 301 Bộ luật hình sự mới của Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng sau đó đã được tuyên trắng án vào tháng một năm nay.

Xung quanh vụ việc thảm sát người Armenia mà Pamuk đề cập, các nhà lập pháp Pháp hôm nay đã thông qua một đạo luật có nội dung nếu không công nhận Thổ Nhĩ Kỳ đã diệt chủng người Armenia thời gian thế chiến thứ nhất thì sẽ bị coi là tội ác. Đạo luật này vẫn chờ Thượng viện thông qua và Tổng thống Jacques Chirac phê chuẩn.

Vấn đề gây tranh cãi này được Pamuk đưa ra vào thời điểm nhạy cảm của Thổ Nhĩ Kỳ. Quốc gia với đa số người theo đạo Hồi này gần đây bắt đầu đàm phán việc gia nhập Liên minh châu Âu - vốn chỉ trích mạnh mẽ phiên tòa này.

Hoarse Engdahl, người đứng đầu Viện hàn lâm khoa học hoàng gia Thụy Điển nói những rắc rối chính trị của Pamuk không ảnh hưởng đến quyết định trao giải Nobel Văn học cho ông. Ông nói Pamuk được trao giải thưởng này do đã “mở rộng các yếu tố cơ bản của tiểu thuyết đương đại” thông qua sự kết nối cả văn hóa phương Đông và phương Tây.

Tác giả giành được Giải Nobel Văn học đến từ một quốc gia có đa số dân theo Hồi giáo gần đây nhất là nhà văn Ai Cập Naguib Mahfouz. Ông giành Giải Nobel Văn học năm 1988 và vừa qua đời hồi tháng 8 năm nay.

Ngày mai, Giải Nobel Hòa bình sẽ được công bố.