Phóng to

Khúc hẹp nhất của sông Chảy nhìn từ cửa hang Tiên

Xe rời Bắc Hà một trưa chủ nhật nắng váng đầu và bụi mờ mắt. Còn gần sáu giờ trước khi tàu SP3 rời ga Lào Cai xuôi về phố lớn, nhờ vậy mà tour ngược dòng sông Chảy được đám du khách trẻ quyết định chóng vánh.

Thuyền sắt nhỏ nhoi giữa dòng nước xiết. Mùa này sông cạn (đỉnh điểm mùa cạn từ tháng mười hai đến tháng hai âm lịch), chỗ sâu nhất chỉ khoảng 3m. Anh lái đò người Mông họ Giàng nhưng được du khách gọi bằng cái tên dễ nhớ hơn: A Chảy (mượn tên dòng sông) khéo léo đưa thuyền lách qua những vũng cạn.

Lác đác những căn nhà đơn sơ của người Mông, người Dao, người Dáy dọc hai bên bờ sông. Thảng hoặc những bè tre bập bềnh khai thác cát. Xa xa là con đường lên Bắc Hà như vệt vôi trắng vắt vẻo trên sườn núi.

Phóng to

Niềm vui của trẻ nhỏ ven sông

Sông có tên mà núi thì không. Người địa phương bảo núi này nhỏ quá nên chẳng được đặt tên.

Thuyền đi ngang rẻo cát có mấy chú nhỏ đen nhẻm thích thú tắm sông. Rồi khúc hẹp nhất của lòng sông xuất hiện ngay khi chẳng ngờ nhất. Hai bên vách núi dựng đứng. Qua bao tháng năm núi bị gió khoét từng lớp sắc ngọt. Gió đập vào vách núi bên phải, phả qua vách núi bên trái tạo thành hai hõm núi đối diện hằn khắc sự chuyển động của không gian và thời gian.

Chẳng con người nào có thể là minh chứng của lịch sử, như tạo hóa của thiên nhiên, như chính nơi này, dù cái tên tục dường như đối nghịch hẳn với cảnh sắc - hõm Quẩn Lợn.

Bắt đầu vào mùa khô (từ tháng tám đến tháng mười một âm lịch) nên khe nước trên lưng chừng núi chỉ còn nhỏ nước lã chã không đủ khuấy động mặt sông.

Vào mùa mưa (từ tháng tư đến tháng bảy âm lịch), dải nước hiền hòa đó sẽ thành dòng thác ào ạt đổ, nước tung bọt trắng xóa và chia sông làm hai phần cho thuyền bè qua lại.

Phóng to
Qua bao năm gió đã tạo nên một tuyệt tác trên vách đá	Ven dòng sông Chảy cảnh sắc vẫn còn nguyên vẹn, hoang sơ

Điểm cuối của khe núi là hang Tiên nhưng A Chảy thích gọi bằng cái tên hang Đảo Hoa hơn. Anh nói vào mùa nước ròng, mặt sông sẽ phủ kín những mỏm đá ngầm bên ngoài cửa hang, nước chảy qua đó sẽ tạo thành vô vàn xoáy nhỏ như những bông hoa đa cánh. Hang rất sâu và chưa ai biết điểm cuối của hang là ở đâu. Có người địa phương đốt đuốc, cầm đèn pin đi vào tới lưng chừng rồi phải lội ngược ra.

Phóng to

Một bóng cổ thụ mọc đơn côi trên rẻo đất nhô ra giữa sông

Đi qua khe núi, lòng sông lại mở rộng tới rừng Mường Khương là tận cùng của biên giới Việt Nam. Trên đường đi sẽ ngang qua Cốc Ly - nơi chợ chỉ họp mỗi thứ ba hằng tuần.

Nghe kể chợ Cốc Ly hết 2/3 là người dân tộc, đẹp lắm nhưng gần như còn vẹn nguyên nét đơn sơ với lá chuối được trải ra làm đĩa đựng đồ nhắm cho những người đàn ông dân tộc ngất ngây bên bình rượu gạo trắng mờ.

Cốc Ly hầu như mới chỉ có rất ít du khách nước ngoài lui tới rồi thuê thuyền xuôi dòng sông Chảy về tới Bảo Nhai. Phải vậy chăng mà Cốc Ly còn nguyên vẹn?

Một bóng cổ thụ mọc đơn côi trên rẻo đất nhô ra giữa sông. Một lò gạch chông chênh trên sườn đồi giữa quạnh hiu lá cỏ. Giá mà người ta biết cách đưa du lịch sông Chảy vào một phần trong tuyến du lịch Lào Cai - Sapa - Bắc Hà?

Phóng to Sông Chảy bắt nguồn từ Vân Nam, Trung Quốc, nhập vào sông Hồng, sông Lô tại ngã ba Việt Trì. Năm 1968 cầu treo Bảo Nhai được xây dựng bắc ngang sông Chảy, năm 1972 khánh thành. Hiện cây cầu treo này không sử dụng được. Kế bên cầu treo là cây cầu bêtông nối Bắc Hà - Si Ma Cai với Lào Cai và các huyện lỵ khác.