Chi đội địa bàn dân cư đầu tiên ở TP.HCM:

Phóng to

Những đội viên đầu tiên của đội danh dự Nguyễn Bá Ngọc, phường 10, quận Phú Nhuận, TP.HCM - Ảnh tư liệu

Từ đám trẻ xóm Cây Thị

Người khai sinh chi đội là anh Phạm Ngọc Tuyền - hiện nay đã là phó giám đốc Nhà Thiếu nhi TP.HCM. Mùa hè 1982, Tuyền mới 17 tuổi, là chuyên trách thiếu nhi P.10, trăn trở mãi ý nghĩ làm sao để các bạn nhỏ trong phường được sinh hoạt chung với nhau. Thế là Tuyền đi “dụ khị” một số bạn cùng trang lứa với mình ra đời đội phụ trách tình nguyện, gồm 14 bạn.

Đám trẻ xóm Cây Thị trong phường lúc đó nhiều bạn nhà nghèo, thất học (cạnh chợ Trần Hữu Trang) được xác định là nòng cốt. Các “tiểu siêu quậy” Cây Thị “đánh hơi” liền hăm he “ông Tuyền vào là uýnh”.

Tuyền vẫn cứ vào và đội danh dự Nguyễn Bá Ngọc “ra đời trong bão táp” như thế với 34 thành viên đầu tiên chủ yếu là cư dân “nhí” xóm Cây Thị; điểm hẹn tối thứ bảy: sân UBND phường. Tuyền nhớ lại: “Lúc ấy bọn mình tạo công ăn việc làm cho thiếu nhi như: nhận trúc về gia công làm mành, nhận báo bán, giúp các em đến với lớp học xóa mù chữ”. Đám trẻ có đứa xem anh phụ trách đa tài là thần tượng đến mức tuyên bố: “Anh Tuyền có người yêu, hay hút thuốc, uống rượu là nghỉ chơi”.

Tỉa đậu, trồng bắp kế hoạch nhỏ

Hồi đó phía sau UBND phường có một mảnh đất trống, thế là đội danh dự nhận về trồng bắp, tỉa đậu, nuôi gà, vịt tăng gia sản xuất để lấy nguồn làm kế hoạch nhỏ. Phụ trách lo kỹ thuật, đội viên chia nhau chăm sóc mỗi ngày. Vụ đầu thu được 30 trái bắp... đủ bào ra nấu nồi chè; còn đàn gà thì... trúng dịch chết ráo.

Sau có vụ cũng được nhưng sau năm năm làm “nông”, đất phải trả lại. Đội quay sang đi lượm sắt vụn bán phế liệu, nhặt ruột bút bi, giấy vụn... và gia tài đầu tiên chi đội sắm được từ nguồn kế hoạch nhỏ là bộ trống nghi thức đội.

Trại bay - chiếc nôi du khảo

Có bạn nhỏ nào không khoái đi cắm trại, nhưng đi một điểm cũng chán. Tuyền nảy ra ý tưởng trại bay (một chuyến đáp nhiều chỗ). Đây cũng chính là cái nôi khởi nguồn phong trào du khảo của thanh niên TP.

Ban đầu trại “bay” bằng... chân đến những địa điểm gần trong TP, mỗi chuyến kéo dài 2-3 ngày: vừa đi bộ vừa chơi trò chơi lớn dọc đường. Từ năm 1986 những chú “ngựa sắt” (xe đạp) vào cuộc. Củ Chi, Thủ Đức, Long Thành, Biên Hòa, Bình Châu...

Cặp bài trùng Bùi Anh Tiến, Trần Tuấn sinh hoạt 1985 -1990 kể: “Cứ sắp hè là tút xe lại một vòng cho thiệt ngon. Tháo ráp, sơn sửa... tự tay làm hết. Bạn nào được đi cũng tuyển lựa rất kỹ: phải ngoan, giỏi, sức khỏe tốt. Bạn nào phá không được đi, khóc mếu máo. Đi về đứa nào cũng đen thui, sụt mất 1-2kg vậy mà vẫn khoái”. Giờ đây hai chàng kỹ sư 31 tuổi nghiệm lại: “Cảm ơn những chuyến trại bay đã rèn luyện chúng tôi cách sống tập thể, thích nghi với mọi môi trường”.

Liên đội Nguyễn Bá Ngọc hôm nay...

Mới đây, chị Đoàn Thị Khánh ở tổ 16, KP3 tình cờ lên phường họp thấy đám trẻ chơi vui quá liền tìm hiểu rồi xin luôn cho con được sinh hoạt. Minh Quân, HS lớp 8, đi được một tháng về thủ thỉ thế nào mà nhỏ em Thùy Trân, HS lớp 4, nằng nặc đòi đi theo.

Đã 23 năm rồi, nhưng tối thứ bảy sân UBND P.10 vẫn nhộn nhịp các đội viên áo trắng, quần xanh, đeo khăn quàng đỏ như hồi nào. Có lúc lên đến 200 bạn nhỏ (hiện nay đã phát triển thành liên đội). Hiện các đội viên đang đăng ký “Tuổi nhỏ làm việc nhỏ” tại nhà mùa hè với một loạt công việc: mở lớp học Anh văn, ôn tập hè, kết nạp thêm 10 đội viên, sinh hoạt “Ngày chủ nhật trong công viên" và trại hè ở biển...

Phóng to Chủ đề năm học 2003-2004 "Em là chiến sĩ Điện Biên thành phố Bác Hồ" đã đem lại sự sinh động và hào hứng trong phong trào Đội. Trong ảnh: Đội viên Trường tiểu học Minh Đạo, Q.5, TP.HCM trong ngày hội quân toàn thành - Ảnh: Tố Oanh * 1975-1976: Đóng góp 1 triệu học cụ vì các bạn vùng kinh tế mới (thực hiện giãn dân sau giải phóng); xóa nạn mù chữ (thầy giáo, cô giáo mang khăn quàng đỏ); chi đội đầu tiên mang tên Lê Văn Tám được thành lập ngày 19-5-1975. Đến năm 1977 tổ chức Đội đã phát triển khắp các phường xã với 74.653 đội viên và 8.353 Cháu ngoan Bác Hồ. * 1977-1982: Báo Khăn Quàng Đỏ ra số đầu tiên; phong trào 1 triệu viên gạch cho nghĩa trang liệt sĩ TP; kế hoạch nhỏ xây dựng khách sạn Khăn Quàng Đỏ và thủy điện Trị An; 1 triệu học cụ tặng thiếu nhi Campuchia; kế hoạch nhỏ xây dựng đoàn tàu TNTP theo sáng kiến của Liên đội Trường cấp II & III Nguyễn An Ninh, quận 10, phong trào được Trung ương Đoàn công nhận và phát động trong toàn quốc. Đội TNTP Hồ Chí Minh TP.HCM đón nhận Huân chương Lao động hạng 3. * 1983-1987: Mở đầu với chủ đề “Tiếp bước những anh hùng” với hàng loạt phong trào: Sưu tầm địa chỉ đỏ, Vì các bạn nhỏ biên giới phía Bắc, Kết nạp đội viên danh dự, Vì các bạn thiếu nhi vùng thiên tai… Đại hội Cháu ngoan Bác Hồ 10 năm, Thành ủy - UBND TP tặng lá cờ truyền thống thêu 16 chữ vàng “Hiếu học chăm làm. Đoàn kết lễ phép. Làm đẹp thành phố. Giúp đỡ mọi người”. * 1988-1995: phong trào Giúp bạn vượt khó phát triển mạnh, các chiến dịch Nụ cười hồng với ba đợt trong năm 1993 thu được gần 1 tỉ đồng giúp bạn nghèo đến lớp, vui Tết Nguyên đán... * 1996-2002: Đội TNTP HCM TP.HCM đón nhận Huân chương Lao động hạng nhất. Phong trào kế hoạch nhỏ xây dựng Trường tiểu học Trần Văn Chẩm, xây dựng phòng học ở Bến Tre... * 2003-2005: Tháng măng non TP chào SEA Games 22 (12-11 đến 22-12-2003), chiến dịch “Em là chiến sĩ Điện Biên TP Bác Hồ” - chủ đề năm học 2003-2004 tạo khí thế thi đua học tập, rèn luyện kỹ năng đội viên với 4.565.369 hoa điểm 10, đóng góp 1.687 triệu đồng giúp đỡ 23.972 bạn vượt khó đến trường.