Mẹ nói: “Từ nay con sẽ học tiếng Pháp với Tata!”. Tôi nhìn Tata, bà chừng trên năm mươi tuổi, mặt phúc hậu nhưng nghiêm, tóc cắt ngắn, uốn dợn khá Tây. Bà cười xoa đầu đón mừng tôi. Suốt mấy năm trời theo học ở đây, đám học trò nhỏ chúng tôi thân thương gọi bà là Tata (tức là dì, là cô trong tiếng Pháp). Và quả chúng tôi đã luôn xem Tata như một người thân trong gia đình.

Nằm trong một con hẻm trên đường Nguyễn Bỉnh Khiêm, trọn ngôi nhà của Tata được trưng dụng làm “trường”. Học trò ngồi khắp nơi từ chiếc bàn dài trong phòng khách đến bàn ăn trong bếp, bàn máy may trong góc kẹt, bàn thợ mộc trong nhà kho… Tata dạy tiếng Anh và tiếng Pháp cho con nít từ sáng sớm đến chiều tối. Nhà Tata luôn đông vui, con cháu của bà cũng tham gia vào việc dạy và bày trò chơi với lũ trẻ. Cho đến giờ, tôi vẫn luôn ngạc nhiên về tầm vóc “chuyên nghiệp” của Tata. Dụng cụ dạy học của bà thật đơn giản nhưng được chăm chút bằng tất cả tấm lòng. Bà khắc hình cái nhà, bàn, ghế, tập, sách, chó, mèo… lên những cục gôm rồi thấm mực đỏ in lên tập. Cuốn sách được in sao cho vừa khéo nằm trên cái bàn. Với câu hỏi “Cuốn sách ở đâu?”, nhìn hình tôi sẽ trả lời “Cuốn sách nằm trên bàn”. Đó là bài học về vị trí.

Bà luôn soạn bài cho từng trò nhỏ trước mỗi buổi học cho dù “giáo trình” của mỗi đứa khác nhau. Tôi vẫn luôn thắc mắc bà lấy đâu ra thời giờ để soạn bài cho chừng năm chục đứa? Rồi bà vẽ hình đàn ông, đàn bà, trẻ em mặc trang phục đặc trưng cho từng nghề. Bà cắt hình ra dán lên miếng vải nhung để dạy chúng tôi về nghề nghiệp. Bài học về màu sắc cũng rất linh động, chúng tôi được cắt giấy thủ công hình các con vật, được tô lem nhem và học pha màu thú vị. Ngày nay phụ huynh đề cao những trường ngoại ngữ của nước ngoài vì phương pháp học nhẹ nhàng, vừa học vừa chơi. Vậy mà vào thời đó Tata đã biết chỉ có cách học sao cho trẻ thấy thú vị thì mới giúp trẻ ham học. Mỗi tháng một lần bà lại tổ chức thi đố vui “toàn trường”. Đứa nào lanh lợi trả lời giỏi sẽ được quà. Đứa nào nhút nhát nhưng chăm chỉ cũng được “giải an ủi” vài viên kẹo. Mỗi khi phải giao trường lại cho con cháu để đi công chuyện vài tiếng đồng hồ, Tata quay về với lủ khủ mấy dây kẹo bánh xanh đỏ treo lủng lẳng trên chiếc xe đạp mini. Đám trò nhỏ nhao nhao chạy ra: “Tata về! Tata về!”. Tata mở rộng vòng tay ôm tụi nhóc vào lòng, mắt sáng bừng: “Thôi mai mốt Tata không đi nữa! Ở nhà tụi con ngoan không? Có quà, có quà!”.

Bẵng đi một thời gian dài mười mấy năm, một lần tết đến, được biết Tata đã yếu nhiều, trường học đóng cửa, tôi lại về thăm. Tata nhận ngay ra tôi, mừng rỡ kéo tôi ra góc mai chụp hình chung. Hỏi thăm đứa bạn nào cũng hay đều “đi” hết. Tata lấy hình thằng Cu Quẹo đang ở Mỹ, con Diệp Lùn ở Canada, anh Minh Nụn ở Pháp gửi về. Nhìn mái tóc bạc trắng, dáng đi lụm cụm của Tata, tôi mới thấm thía “thời gian như bóng câu qua cửa sổ”...

Giờ đây, dù đã trải qua bao nhiêu mái trường qui mô và hiện đại, vẫn không nơi đâu làm tôi thấy thoải mái và yêu ngoại ngữ như thời thơ ấu trong “ngôi trường của Tata”...

Phóng to Áo Trắng số 11 (ra ngày 15-10-2007) hiện đã có mặt tại các sạp báo. Mời bạn đọc đón mua để thưởng thức được toàn bộ nội dung của ấn phẩm này.