Phóng to

Hạt điều thô được đưa vào chế biến tại một nhà máy ở Bình Dương

TT - Sau loạt bài “Theo những chuyến xe hàng xuyên Việt”, nhiều doanh nghiệp gửi thư cho biết họ cũng đồng cảnh ngộ: khổ vì phải cõng quá nhiều loại phí, không chỉ đẩy giá bán lên cao mà còn “ngốn” bớt lợi nhuận của doanh nghiệp. Dưới đây là trường hợp của ngành điều.

Giá bán hạt điều thô trong dân hiện nay chỉ khoảng 9-10 triệu đồng/tấn, trong khi trị giá hạt điều thô xuất khẩu (đã tính giá trị tăng thêm sau khi chế biến) hiện lên đến 18-19 triệu đồng/tấn.

Theo các doanh nghiệp chế biến nhân điều xuất khẩu (XK), khoản chênh lệch khá lớn giữa giá bán ra của nông dân và giá XK hiện nay đã bị các khoản chi phí trong các khâu vận chuyển, chế biến và... chung chi “ngốn” một tỉ lệ khá lớn...

“Tất cả các khoản chi phí hợp lý hay bất hợp lý, không tên hoặc có tên... đều được tính đúng tính đủ vào giá thành sản phẩm XK, không chỉ nông dân chịu thiệt mà nhà XK như tụi tui cũng gặp khó khăn vì hàng hóa rất khó cạnh tranh về giá cả...”, anh Đông - trưởng phòng XK của một công ty XNK nông sản trên đường Pasteur, Q.1, TP.HCM - nói.

Anh Đông nêu lên trường hợp hạt điều làm ví dụ. Hiện nay giá hạt điều thô nông dân bán ra chỉ khoảng 9-10 triệu đồng/tấn, trong khi giá nhân điều XK theo dạng FOB (giao hàng tại cảng) đạt mức 75-76 triệu đồng/tấn. Với tỉ lệ bình quân khoảng 4 tấn điều thô sản xuất được 1 tấn nhân điều, tính ra hạt điều thô cộng giá trị tăng thêm (chế biến) đạt 18-19 triệu đồng/tấn, mức chênh lệch giữa giá hạt điều bán ra của nông dân và giá xuất khẩu 8-9 triệu đồng/tấn.

Tuy nhiên, ông Hồ Ngọc Cầm - chủ tịch Hiệp hội Cây điều VN - cho biết các nhà chế biến và XK nhân điều hiện nay đạt mức lãi cao nhất cũng chỉ khoảng 4 triệu đồng/tấn điều nhân, tức khoảng 1 triệu đồng/tấn điều thô. Các khoản chi phí, từ khâu thu mua hạt điều thô, vận chuyển về nhà máy chế biến rồi XK nhân điều... đã ngốn hết khoản chênh lệch giữa giá bán ra của nông dân và giá XK.

Giám đốc một doanh nghiệp chế biến nhân điều XK cho biết hầu hết doanh nghiệp ngành điều hiện đều thu mua hạt điều thô từ các đầu mối là thương lái, doanh nghiệp chi cho các đầu mối này 200.000 đồng/tấn. Ngoài ra tùy theo khoảng cách giữa vùng nguyên liệu đến nhà máy, chi phí vận chuyển từ 70.000-200.000 đồng/tấn cộng với các chi phí bốc vác, hao hụt...

Tính ra giá hạt điều thô nhập kho của các doanh nghiệp lên tới 12-13 triệu đồng/tấn vào thời điểm hiện nay. Riêng chi phí của khâu chế biến tại nhà máy bình quân 9-12 triệu đồng/tấn điều nhân tùy công nghệ của từng đơn vị. Ngoài ra các chi phí kiểm dịch, vận chuyển, các khâu thủ tục hải quan... cũng chiếm tỉ lệ khá cao trong giá thành sản phẩm.

Trưởng phòng XNK của một doanh nghiệp XNK nông sản tại TP.HCM cho biết chỉ với một đoạn đường chưa tới 60km từ Bình Dương về TP.HCM, một lô nhân điều thành phẩm 16 tấn xuất theo dạng FOB (giao tại cảng) phải chịu một khoản chi phí lên tới hơn 8 triệu đồng, gồm phí vận chuyển, phí kiểm dịch, các khâu thủ tục hải quan và... tiền chung chi.

“Vẫn có thể nâng giá mua hạt điều thô trong dân lên nếu doanh nghiệp cắt giảm được các khoản chi phí bất hợp lý ở từng khâu...”, giám đốc một doanh nghiệp chế biến và XK nhân điều thừa nhận. Theo vị giám đốc này, ngay từ khâu vận chuyển hạt điều thô từ các địa phương về nhà máy phải chung chi bình quân không dưới 200.000 đồng/container, khoản tiêu cực phí vận chuyển hàng từ nhà máy đến cảng cũng không dưới 200.000 đồng/container đã được tính vào cước phí vận chuyển, rồi chi phí chung chi cho các khâu thủ tục hải quan cũng khoảng 200.000 đồng/container...

Ngoài ra, theo một số doanh nghiệp, chi phí trong khâu chế biến tại các doanh nghiệp lớn của ngành điều thường cao hơn khoảng 2 triệu đồng/tấn nhân so với các doanh nghiệp tư nhân do bộ máy cồng kềnh, công nghệ lạc hậu...