Hội nghị và hội thảo

Có lẽ hiếm thấy năm nào lại có nhiều hội nghị hội thảo về văn học như năm 2006. Ngay từ ngày đầu năm, Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương tổ chức Hội nghị lý luận, phê bình (LLPB) văn học nghệ thuật toàn quốc trong hai ngày 2 và 3-2006 tại Hà Nội. Có gần 250 đại biểu là các nhà LLPB thuộc các ngành nghệ thuật đến dự đọc tham luận và thảo luận. Ðại đa số các tiếng nói vẫn cứ phê phán LLPB văn nghệ yếu kém, lạc hậu, không theo kịp sáng tác, không trở thành động lực cho các sáng tạo phát triển...

Và hội nghị đã đề ra rất nhiều giải pháp "to tát" như: đào tạo bồi dưỡng các cây bút LLPB, dịch thuật và giới thiệu tinh hoa LLPB văn học nước ngoài, ý tưởng cho ra đời một Tạp chí LLPB... Kể từ tháng ba cho đến cuối năm, nhìn lại hoạt động LLPB của các ngành nghệ thuật, chưa thấy làm được gì đáng kể trong số các mục tiêu, phương hướng ấy.

Sau hội nghị này lại diễn ra Hội nghị LLPB văn học lần hai tại Ðồ Sơn - Hải Phòng diễn ra trong hai ngày 4 và 5-10-2006. Trong và sau hội nghị còn có chuyện này chuyện kia, nhưng tổng quát có thể nói rằng: tất cả những ai đi dự hội nghị này đều có được một trạng thái đặc biệt quan trọng là không bằng lòng với những gì mình đang có, mà phải cựa quậy, tự làm mới lại mình và làm mới lại nền văn học hiện thời. Cái trạng thái tâm lý này thật sự có lợi cho sự vận động và phát triển của đời sống văn học.

Chỉ sau hội nghị Ðồ Sơn nói trên ít bữa, Viện văn học (thuộc Uỷ ban Khoa học Xã hội và Nhân văn) đã tổ chức một hội thảo về văn học Việt Nam trong bối cảnh giao lưu, hội nhập quốc tế. Hội thảo này có tính chất hàn lâm. Ðối với đời sống văn học rộng rãi thì hội thảo này không được chú ý lắm, nhưng đối với giới nghiên cứu, thật sự là một sự kiện có ý nghĩa. Ngoài các tham luận trong nước, có một số tham luận của các học giả nước ngoài như Nga, Hàn Quốc, Mỹ...

Về giải thưởng văn học

Mục đích của các giải thưởng bao giờ cũng nhằm phát hiện, khẳng định và khuyến khích các tài năng văn học. Nếu xét trên tất cả các tổ chức văn học từ trung ương đến địa phương thì số lượng giải thưởng không phải là nhỏ. Nhưng nhiều khi uy tín của một giải thưởng còn phụ thuộc vào tổ chức nào trao.

Trên tinh thần ấy, Giải thưởng văn học Việt Nam thường niên của Hội Nhà văn Việt Nam (HNVVN) xem ra vẫn được trong giới và công chúng đặt trong tầm ngắm nhiều nhất. Ðó là giải thưởng của một tổ chức văn học có thẩm quyền nhất trao tặng. Khi giải thưởng này vừa được công bố, đã có nhiều ý kiến khác nhau. Người ở xa thì muốn biết rõ lý do tại sao Pari 11 tháng 8 được trao tặng thưởng (trường hợp của Thuận). Người ở gần thì từ chối nhận tặng thưởng như Ly Hoàng Ly. Ðến cả Tổng thư ký HNVVN đến tận buổi trao giải cũng đứng lên từ chối...

Một số sự kiện khác

Bây giờ thử điểm lại các "sự kiện" thuộc sáng tác văn học trong năm. Ðầu tiên là vụ hồi tháng 3-2006, có ý kiến đề nghị kiểm điểm tác giải Nguyễn Ngọc Tư của Cánh đồng bất tận vì đã "thiếu tính giáo dục cho xã hội, giáo dục con người và thiếu tính định hướng chân - thiện - mỹ để con người vươn tới". Trước tình hình đó nhiều ý kiến của các nhà văn và bạn đọc rộng rãi lên tiếng bênh vực. Hữu Thỉnh, lúc bấy giờ đang còn là Tổng biên tập tuần báo Văn nghệ cũng lên tiếng bảo vệ cho Nguyễn Ngọc Tư. Rồi vụ việc cũng mau qua. Thế mới biết quản lý văn hóa văn nghệ cần phải nên thận trọng như thế nào.

Sau rồi đến vụ "thảm họa dịch thuật" Mật mã DaVinci. Rất may bản tái bản đã được dịch giả Dương Tường hiệu đính. Hàng loạt bài báo lên tiếng về nạn dịch ẩu, dịch sai không chỉ ở riêng quyển sách này mà ở không ít các cuốn sách khác. "Con sâu bỏ rầu nồi canh", chứ vẫn cứ có những người làm ăn tử tế. Trong năm 2006 bạn đọc cả nước được đón đọc hai quyển sách cùng của tác giả Nhật Bản H.Murakami mà phần chuyển ngữ đạt chất lượng tốt, được dư luận đánh giá cao: Rừng Na Uy do Trịnh Lữ dịch và Biên niên ký chim vặn dây cót do Trần Tiễn Cao Ðăng dịch.

Nhìn trên các báo chuyên văn nghệ, thấy đang có mấy cuộc thi dở dang, chưa vào hồi kết: cuộc thi truyện ngắn trên Văn nghệ, Văn nghệ Quân đội; cuộc thi thơ tình trên Văn nghệ trẻ, cuộc thi ký văn học trên Tạp chí Nhà văn. Các cuộc thi này vẫn đang tiếp tục, trừ cuộc thi truyện ngắn trên VNQÐ đang vào chặng cuối và chuẩn bị trao giải.