Phóng to

Ông Lars Mikkel Johannesen, tham tán văn hóa Đại sứ quán Đan Mạch, người chủ trì cuộc gặp gỡ với một số nghệ sĩ mỹ thuật Việt Nam tại Hà Nội nhằm tìm kiếm ý tưởng cho mô hình Không gian nghệ thuật đương đại Việt Nam vừa qua, trò chuyện về mong muốn và tiến trình ra đời không gian nghệ thuật này.

* Thưa ông, các trung tâm văn hóa- nghệ thuật nước ngoài hoạt động tại Việt Nam đều tự chủ động lên một kế hoạch hay ý tưởng hoạt động chứ không có hình thức kiếm tìm ý tưởng từ phía nghệ sĩ Việt Nam ngay từ ban đầu.

Vậy phải chăng việc tổ chức các cuộc gặp gỡ với nghệ sĩ Việt Nam như Đại sứ quán vừa thực hiện cho thấy một quan điểm khác trong cách hỗ trợ và giao lưu văn hóa với Việt Nam từ phía Đan Mạch?

- Từ tháng 4-2006, Đại sứ quán thành lập một quỹ phát triển và giao lưu văn hóa Đan Mạch- Việt Nam. Từ đó, chúng tôi có ý tưởng về một Không gian nghệ thuật đương đại Việt Nam do chính người Việt Nam xây dựng, phát triển ý tưởng và điều hành hoạt động với điều kiện bản thân họ thực sự cần có không gian ấy.

Vì thế, chúng tôi thấy rằng rất cần được trao đổi với các nghệ sĩ Việt Nam để hiểu họ có thực sự muốn và cần một không gian như vậy không và nếu có thì hình dung của họ về không gian đó ra sao...

* Sau buổi gặp đầu tiên với các nghệ sĩ và nhà nghiên cứu mỹ thuật đương đại, ông thấy họ có muốn và cần không gian này không?

- Một số thực sự muốn và thấy cần thiết, một số khác tỏ ra thờ ơ. Như vậy là tốt chứ, nếu tất cả cùng tỏ ra cần thì có lẽ lại là điều quan ngại...

* Trong cuộc gặp đó, các nghệ sĩ có nhiều ý kiến khác nhau, thậm chí ít nhiều trái ngược nhau. Việc đi đến một mô hình thống nhất liệu có khả thi?

- Như bạn biết đấy, dân chủ là cả một quá trình khó khăn (cười) Phía Đại sứ quán chúng tôi không cho rằng trong việc này, bên nào sẽ đóng vai trò quyết định mà tất cả các bên đều cùng thảo luận với nhau trong một tinh thần thực sự cởi mở, cầu thị và hướng đến sự thống nhất.

Hiện tại, mọi ý tưởng bắt đầu nở bung ra, mỗi bên sẽ dần loại bỏ những chi tiết không tương hợp với bối cảnh chung và cuối cùng, chúng ta sẽ chạm đến sự thống nhất. Đây là mô hình thảo luận dân chủ của Đan Mạch. Chúng ta cần loại bỏ ý nghĩ ai là người quyết định trong tiến trình thảo luận dân chủ này.

* Nhưng có người cho rằng phía sau việc lấy ý kiến của nghệ sĩ Việt Nam, Đại sứ quán cũng đã ít nhiều chủ trương một kế hoạch cụ thể hóa không gian này rồi?

- Hoàn toàn không. Như tôi đã nói, không gian này sẽ được ra đời với điều kiện người Việt Nam muốn và cần có nó. Và nó có hình hài như thế nào sẽ do các bạn cùng quyết định. Đại sứ quán Đan Mạch chỉ đề đạt ý định và hỗ trợ tài chính trong giai đoạn đầu thôi, chứ không thể là mãi mãi được. Như vậy sự ra đời và tồn tại lâu dài hay không của không gian nghệ thuật này là do chính phía các bạn.

Chúng tôi có một khoản tài chính hỗ trợ cho công việc này, nhưng nếu kết cục không thành, chúng tôi sẽ lại dùng nó cho việc khác.

* Với riêng ông, ông có bao giờ tưởng tượng về một không gian nghệ thuật đương đại ở Việt Nam, kể từ khi bắt tay vào triển khai ý tưởng này không?

- Phải nói rõ với tư cách là một nghệ sĩ (L.M.Johannessen là một họa sĩ), tôi có nhiều tưởng tượng về nó chứ. Đó sẽ là một khu nhà máy hay công xưởng cũ, không còn sử dụng được nữa, rộng hàng ngàn m2.

Trong đó, ngoại trừ phần được sửa sang dành cho khu văn phòng hay thư viện, phần chủ yếu còn lại để cho các nghệ sĩ thuộc đủ mọi lĩnh vực mặc sức sáng tạo. Chỗ này là sân khấu âm nhạc, chỗ kia là một triển lãm nghệ thuật sắp đặt, chỗ khác sẵn sàng cho một buổi chiếu phim...

Tôi cho rằng sự cũ kỹ, hoang phế của bối cảnh không gian đó sẽ cuốn hút nghệ sĩ và kích thích trí tưởng tượng của họ về nghệ thuật để thay đổi bối cảnh đó hơn là một không gian vật chất được xây mới hoàn toàn.

Cái mới sẽ làm nghệ sĩ không dám đụng chạm, mà một đặc tính của nghệ thuật đương đại, như bạn biết đấy, là sự va chạm lẫn nhau để cùng biến đổi hay thay đổi từ hình thức đến hành vi nhận thức, cảm giác...

* Tưởng tượng này của ông khác hoàn toàn những ý tưởng của ba nhóm nghệ sĩ trong cuộc gặp vừa qua...

- Tuy nhiên, tôi chỉ còn một tuần nữa ở lại Hà Nội thôi, vì nhiệm kỳ của tôi đã hết. Tưởng tượng của tôi hay người kế nhiệm tôi là gì, không quan trọng vì tất cả lí do mà tôi đã nói trên. Điều quan trọng nhất là chúng ta cùng hướng đến sự ra đời của một Không gian nghệ thuật đương đại Việt Nam thực sự. Tôi hy vọng sang năm quay lại đây, tôi sẽ được tham gia hoạt động nào đó trong không gian này cùng các bạn.