Kỳ 1: Bị nước ngoài bắt giữ

Phóng to

Những con tàu của ALC2 “mắc cạn” ở khu vực gần cảng Hòn Rớ (TP Nha Trang) - Ảnh: Hoàng Khương

Hơn hai năm qua, chín con tàu công suất lớn, chuyên đánh bắt xa bờ bị “bỏ rơi” trên sông Tắc khu vực gần cảng cá Hòn Rớ (TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa). Chín con tàu bạc tỉ này giờ chỉ là “những cái xác không hồn”.

“Bỏ hoang” bạc tỉ

Cách cảng cá Hòn Rớ khoảng 300m về phía đông, gần trạm kiểm soát biên phòng Hòn Rớ (thuộc đồn biên phòng cửa khẩu cảng Nha Trang) là nơi neo đậu của chín chiếc tàu mang tên hiệu Đại Dương 01, 03, 06, 08, 09, 12 và Biển Đông 08, 09, 10.

Những con tàu này đã mục nát, trên thân đầy lỗ thủng lớn, chiếc nửa chìm nửa nổi, chiếc nằm ngả nghiêng, trên tàu không còn bất cứ thiết bị gì. Khi chúng tôi leo lên tàu, những người vá lưới và đánh cá gần đó cảnh báo phải hết sức cẩn thận vì phần vỏ composite của các tàu đã mục, có thể sụp xuống gây tai nạn.

Theo tìm hiểu, cách đây khoảng hai năm, đại diện một công ty ở TP.HCM thuê bến neo đậu số tàu trên tại cảng cá Hòn Rớ. Đây là những con tàu có công suất 500-600CV, khi được đưa vào cảng vẫn còn nguyên vẹn, có thể hoạt động tốt. Họ thuê chính những người đi trên các chiếc tàu này giữ tàu. Tuy nhiên nhiều tháng sau đó, do không được trả lương nên những người giữ tàu đã tháo dần các bộ phận trên tàu đem bán kiếm tiền sinh sống. Dần dần những chiếc tàu bị “rút ruột” sạch sẽ, chỉ còn trơ khung, những người giữ tàu cũng biến mất.

Ông Đỗ Trung Hiệp, trưởng ban quản lý cảng cá Hòn Rớ, cho biết: “Ban đầu chủ tàu còn trả phí thuê bến neo đậu, sau đó họ “lặn” luôn. Cách đây khoảng sáu tháng, do lo ngại những chiếc tàu này gây ô nhiễm môi trường, chiếm luồng lạch tàu vào cảng nên ban quản lý cảng Hòn Rớ đã “đuổi” chúng về bãi cạn phía đông, cách cảng khoảng 300m”. Theo đánh giá của ban quản lý cảng cá Hòn Rớ, cả chín chiếc tàu này đã bị mục, hư hỏng rất nặng, chỉ có thể tiêu hủy chứ không thể cải tạo để ra khơi được nữa.

Thượng tá Nguyễn Văn Tùng, đồn trưởng đồn biên phòng cửa khẩu cảng Nha Trang, lo lắng: “Những chiếc tàu này nếu bị trôi hoặc chìm sẽ gây nguy hiểm cho tàu thuyền ra vào cảng Hòn Rớ và trên sông Tắc. Chúng tôi đã nhiều lần kiến nghị xử lý nhưng đến nay vẫn chưa thấy đơn vị nào dòm ngó tới”.

Đành để tài sản “phơi nắng”

Chủ nhân của chín con tàu này là “nhóm ông Ninh cá ngừ đại dương” ở TP.HCM. Ông Ninh tên thật là Lê Xuân Ninh (ngụ Q.1, TP.HCM). Ông Ninh đứng ra thành lập hàng loạt công ty do ông làm giám đốc: Công ty TNHH vận tải biển Hải Nam, Công ty TNHH sản xuất - thương mại - dịch vụ Cát Biển, Công ty TNHH thương mại, dịch vụ khai thác thủy sản Đại Dương... Ngoài chín chiếc thuê đang bỏ phế ở cảng Hòn Rớ, “nhóm ông Ninh” còn thuê ba chiếc thuộc đội tàu đánh bắt xa bờ hiện cũng bỏ phế.

Ông Nguyễn Tiến Trường, trưởng phòng kinh doanh ALC2, cho biết sau khi lập ra rất nhiều doanh nghiệp ngành thủy sản, “nhóm ông Ninh” thuê tàu để làm ăn, nhưng rồi những doanh nghiệp này thua lỗ lớn, dẫn đến phá sản nên bỏ mặc những chiếc tàu này tại cảng Hòn Rớ. Ngoài khoản nợ khổng lồ với ALC2, “nhóm ông Ninh” nợ tiền bến bãi, người trông coi khoảng 2 tỉ đồng và không có khả năng thanh toán.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Hoàng Ngọc Tiến, tổng giám đốc ALC2, cho biết: “Vụ việc hiện đang được Cơ quan điều tra Bộ Công an thụ lý. ALC2 rất muốn bỏ tiền (2 tỉ đồng) thanh toán tiền thuê bãi để thu hồi tàu về nhưng không được vì không có cơ chế. Vì thế ALC2 chỉ còn cách đưa ông Ninh ra tòa và chấp nhận để tài sản phơi nắng”.

Trả lời câu hỏi: “Sau khi cho ông Ninh thuê tàu, ALC2 có phương án giám sát, quản lý việc thực hiện kinh doanh theo đúng hợp đồng hay không?”, ông Tiến đáp: “Hồi xưa ông Ninh có đưa tàu đi đánh bắt cá ngừ nhưng về sau chỉ nằm bờ, không trả được nợ”. Ông Tiến nói để xảy ra hậu quả như trên là “có lỗi chủ quan cả hai bên”. Phải chăng ALC2 thiếu giám sát chặt chẽ nên dẫn đến quá nhiều rủi ro? Ông Tiến trả lời: “Việc giám sát chặt chẽ chỉ đỡ rủi ro hơn thôi chứ một khi doanh nghiệp đã cố tình làm bậy thì chịu, vì chúng tôi không thể giám sát họ hằng ngày”.

Theo ông Tiến, quy định về cho thuê tài chính nêu rõ nếu không thu hồi được vốn thì thu tài sản nhưng hiện nay chưa có cơ chế giải quyết rõ ràng nên việc thực hiện còn vướng. ALC2 đã có văn bản báo cáo Thủ tướng và đề xuất cơ quan chủ quản là Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn (Agribank) hướng xử lý. Tuy nhiên, theo ông Tiến, phía lãnh đạo Agribank trả lời vấn đề này thuộc chức năng, nhiệm vụ của công ty. Nhưng khi ALC2 chủ động bỏ tiền giải cứu các con tàu, hạn chế thất thoát thì Ngân hàng Nhà nước lại “huýt còi” cho rằng các khoản chi đó là “không có cơ sở pháp lý”. Trong vụ chín con tàu ở Nha Trang, nếu muốn thu về ALC2 phải bỏ ra 2 tỉ đồng để trả nợ thuê bãi nhưng Ngân hàng Nhà nước không cho phép nên đành “bó tay”, chấp nhận tài sản tiếp tục bị thất thoát.