Phóng to

“Tìm ra ẩn số của tham nhũng là mong muốn của em và cũng là của nhân dân cả nước lúc này”

TTCT - Hai ngày đầu tuần này Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết về TP.HCM để bàn giao công việc bí thư Thành ủy cho người kế nhiệm trước khi ông về hẳn Hà Nội để đảm nhiệm trọng trách mới.

Chuyến đi của ông xuất phát từ Văn phòng Thành ủy. Ông tỏ ra hết sức ngạc nhiên khi thấy có nhiều người cùng đi theo và “đuổi” một số xe riêng về, có cả xe riêng của các tờ báo: “Mình đi thăm thầy cô là việc riêng, sao lại rình rang thế này? Các nhà báo có cùng đi cũng được, nhưng cùng lên xe của tôi đây. Đi rình rang dân người ta cười. Với lại cũng đâu cần thiết hoang phí như vậy, tiết kiệm được cái gì thì tiết kiệm”.

Phải tìm ẩn số của tham nhũng “Em về đây bàn giao công tác, tranh thủ về thăm anh và bày tỏ lòng tri ân người thầy cũ...”, Chủ tịch Nguyễn Minh Triết xúc động ôm người thầy cũ trong vòng tay giữa bao nhiêu người bạn đồng môn tóc bạc và nhiều chú bác, cô dì đã từng cưu mang ông. Và ông tranh thủ giải thích: gọi thầy là “anh” vì sau này đều là dân kháng chiến, không được gọi thầy. Thầy Năm Nhạc xúc động: “Tôi thấy người đời khi làm chức to ít biết ngó lại nhưng em làm to vẫn biết ngó lại. Giờ đây em gánh trọng trách lớn, hẳn trên bàn chủ tịch nước luôn có nhiều bài toán khó. Toán học có những phương trình vô nghiệm nhưng cuộc sống không thể chấp nhận phương trình vô nghiệm. Tôi tin em có phương trình hay để tìm ra các ẩn số, nhất là ẩn số có tên là tham nhũng”. Chủ tịch nước xúc động ghi nhận: “Đó là mong muốn của em và cũng là của nhân dân cả nước lúc này”.

Thế là ông chủ tịch nước cùng gần chục người leo lên chiếc xe 12 chỗ ngồi cũ kỹ. Ít khi nào tôi được đi cùng xe với lãnh đạo to trên một chiếc xe to mà “ọp ẹp” như thế. Xe chạy được một đoạn, ông đề nghị đổi chỗ ngồi với ông Nguyễn Văn Ngai - phó giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM - vì thấy ông Ngai có vẻ... ốm yếu mà chỗ ngồi không thoải mái bằng chỗ của mình.

Tôi thắc mắc: “Sao Chủ tịch ở Phú An (Bến Cát, Bình Dương) mà đi học trái tuyến ở Củ Chi?”. Ông cười. Những năm 1950-1952, Bến Cát là vùng chiến sự, giặc Pháp càn quét liên miên. Vì thế chỉ có đàn ông trai tráng ở lại giữ làng. Mẹ ông dắt díu các con vượt thượng nguồn sông Sài Gòn về đất Phú Hòa Đông nương náu.

Mẹ con ông được gia đình trò Nguyễn Văn Chí (ông Sáu Chí, sau này là phó chủ tịch UBND TP.HCM) cho mảnh đất cất nhà và hai cậu trò nhỏ từ đó học chung lớp, chung thầy. “Trò Chí học giỏi toàn diện, được bầu làm lớp trưởng. Còn trò Triết thì học rất giỏi môn toán. Những bài toán nhanh thường trò Triết nộp sớm nhất”, ông giáo già Lâm Bá Nhạc âu yếm nhìn hai học trò cũ.

Thầy Lâm Bá Nhạc - dân địa phương thường gọi là Năm Nhạc - ở xã Phú Hòa Đông, huyện Củ Chi, người vừa dạy ông chủ tịch nước ê a ở bậc tiểu học, cũng vừa là người hun đúc và vỡ lòng ông tinh thần yêu nước qua những vần thơ hừng hực lửa cách mạng. Sau này vào chiến khu ông Sáu Phong (bí danh của Chủ tịch Nguyễn Minh Triết trong hoạt động cách mạng) mới biết thầy Lâm Bá Nhạc là người kháng chiến, được tổ chức phân công về Phú Hòa Đông mở lớp dạy học, qua đó để tuyên truyền, giác ngộ cách mạng cho thế hệ trẻ.

Bồi hồi, hai thầy trò ôm nhau ê a đọc lại những bài thơ mà thầy dạy và trò học từ 45 năm trước: những bài thơ hừng hực lửa Bạch Đằng giang; thống thiết bi hùng khi Nguyễn Phi Khanh dặn dò con trai trước khi rời ải Bắc... Giọng đọc thầy - trò khớp nhau từng chữ. Ông Triết trầm ngâm: “Máu của mình là máu cách mạng.

Và chính những vần thơ đó tiếp thêm lửa trong máu của mình...”. Là cộng sản chính hiệu nên mặc dù chỉ dạy học nhưng trong nhà thầy Năm Nhạc vẫn có hầm bí mật để ông có thể chém vè (trú ẩn, tránh địch) khi có biến. Ông chủ tịch nước giờ đây mới hiểu vì sao ngày đó ông thầy của mình có nhà cửa đàng hoàng nhưng khi ngủ cứ kê mảnh ván ngủ ngoài vườn: “Ông Năm Nhạc thương những đồng đội gian khổ trong cứ, không muốn êm ấm giường chiếu một mình”.

Phóng to

“Em về bày tỏ lòng tri ân thầy cũ. Thầy dạy em chữ nghĩa ít nhưng thầy dạy em biết làm người”

Học hết tiểu học thì thầy Năm Nhạc cũng không còn chữ cho trò. Trò Chí được gia đình cho lên Sài Gòn, nhờ học giỏi ông được vào Trường Pétrus Ký (nay là Trường chuyên Lê Hồng Phong). Trò Triết nhà nghèo hơn nên phải nghỉ. Nghỉ học, ông trở thành chú nhỏ chèo đò cự phách đưa khách qua lại trên sông Sài Gòn. “Ngó con sông to vậy chớ bơi qua bơi lại khỏe không...”, ông nhìn dòng sông tuổi thơ thân thuộc rồi nói.

Hết năm đó, có người anh đưa ông lên Sài Gòn làm nghề thợ máy. Thấy chú nhỏ ham học, người anh cho ông buổi sáng làm thợ máy, buổi chiều đi học. Ông đỗ trung học đệ nhất cấp và cũng được ghi danh vào Pétrus Ký. Học giỏi, ông được đặc cách bỏ qua lớp đệ tam và “nhờ thế tôi đuổi kịp ông Sáu Chí” - ông chủ tịch nước cười, cho biết một điều thú vị. Giỏi toán, sau này ông vào đại học và trở thành cử nhân toán.

Song cuộc đời ông gắn liền với những bài thơ định mệnh của người thầy nên ông đi theo “kháng chiến” để đòi độc lập, tự do cho dân mình, để rồi bây giờ quay trở lại nơi đã cưu mang tuổi thơ mình với vai trò chủ tịch của một nước VN tự do độc lập.

Dạy chữ chưa đủ mà phải dạy làm người Đi trên xe, Chủ tịch nước kể chuyện đi học của cháu ngoại ông và nói với ông Nguyễn Văn Ngai: “Học trò giờ sao mang vác tập vở nặng quá. Cháu tôi mang không nổi, mẹ nó phải mua cái cặp có tay kéo như vali hành lý (của người đi máy bay). Học gì mang nấy, sao bắt các em mang tất cả vở sách vậy?”. Ông đề nghị ông Ngai phải thẳng thắn bàn với Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Thiện Nhân và đề xuất những cách làm hay cho giáo dục; giảm áp lực thi cử, học hành và cả áp lực... mang vác tập vở trên lưng. Ông thừa nhận: học trò giờ được dạy chữ, dạy kiến thức tốt nhưng thế chưa đủ, cần phải được dạy làm người và học làm người tốt hơn nữa.