Thông tin dịch vụ - Tiêu chảy là bệnh rất phổ biến ở trẻ nhưng nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách sẽ dẫn đến nguy cơ suy dinh dưỡng và nhiễm trùng, thậm chí gây tử vong.

Để giúp phụ huynh có thể hiểu rõ hơn về bệnh tiêu chảy cũng như cách chăm sóc bé tốt hơn trong giai đoạn này, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với thạc sĩ - bác sĩ Nguyễn Thị Yến, phó trưởng khoa dinh dưỡng lâm sàng, Bệnh viện Nhi trung ương, quanh vấn đề này.

* Xin bác sĩ cho biết có phải trẻ bị tiêu chảy là do giữ vệ sinh không kỹ?

- Thật ra tiêu chảy không đơn thuần do giữ vệ sinh không kỹ mà có nhiều nguyên nhân: nhiễm vi khuẩn hoặc virus (Rotavirus…), ký sinh trùng hoặc do trẻ không dung nạp hay dị ứng với một số chất trong chế độ ăn của trẻ… Bất dung nạp thường gặp nhất là bất dung nạp lactose, đặc biệt là trẻ bị suy dinh dưỡng hoặc điều trị tiêu chảy cấp không đúng thường làm giảm lượng men lactase ở nhung mao ruột. Đây là một trong những nguyên nhân rất phổ biến làm tình trạng tiêu chảy kéo dài hoặc trở thành tiêu chảy mãn tính.

* Dấu hiệu nhận biết trẻ tiêu chảy do bất dung nạp lactose?

- Lactose là dạng đường chủ yếu có trong sữa và các sản phẩm từ sữa, được tiêu hóa trong ruột nhờ sự trợ giúp của men lactase. Nếu không có hoặc thiếu hụt men này cơ thể sẽ không dung nạp được lactose. Lượng lactose dư thừa được chuyển thành axit lactic nên khi ăn sữa có đường này trẻ sẽ mắc các triệu chứng: chướng bụng, sôi bụng, tiêu chảy, đi phân chua, hăm đỏ da quanh hậu môn. Mức độ nặng nhẹ của các triệu chứng thường tùy thuộc lượng lastose ăn vào nhiều hay ít…

* Nguyên nhân nào khiến trẻ không dung nạp lactose?

- Có ba nguyên nguyên nhân dẫn đến bất dung nạp lactose:

Nguyên phát: đây là nguyên nhân thường gặp nhất của bất dung nạp lactose do thiếu lactase tương đối, xuất hiện ở trẻ em vào những độ tuổi khác nhau trong những nhóm chủng tộc khác nhau.

Thứ phát: do tổn thương ruột non sau viêm dạ dày ruột do siêu vi (rotavirus), trẻ bị bất dung nạp lactose thoáng qua, có thể hồi phục sau khi vấn đề bệnh viêm dạ dày ruột đã được giải quyết; hoặc trẻ bị tiêu chảy kéo dài dẫn đến niêm mạc ruột tổn thương, men lactase không sản sinh đủ nên cơ thể trẻ không thể hấp thu được lactose dẫn đến triệu chứng bất dung nạp lactose. Khi ấy sẽ khiến tình trạng tiêu chảy kéo dài dẫn đến trẻ bị suy dinh dưỡng, mà khi trẻ bị suy dinh dưỡng thì lượng men lactase càng giảm, vì vậy suy dinh dưỡng và tiêu chảy là vòng luẩn quẩn khó giải quyết.

Bẩm sinh: nguyên nhân này rất hiếm gặp, biểu hiện ngay sau sinh do rối loạn nhiễm sắc thể, gây ngăn cản sản xuất men lactase.

Phóng to

* Điều trị như thế nào?

- Thường khi bé bị tiêu chảy, nhiều bậc cha mẹ nghĩ ngay đến chuyện cho trẻ dùng kháng sinh, hạn chế các thực phẩm giàu dưỡng chất, không cho trẻ uống sữa. Đây là quan niệm hết sức sai lầm vì như vậy sẽ làm trẻ nhanh chóng thiếu hụt các chất dinh dưỡng, bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

Đối với trường hợp trẻ bị tiêu chảy do không dung nạp lactose, biện pháp hết sức quan trọng là không dùng các thực phẩm có chứa lactose, sử dụng sữa đặc chế không có lactose (lactofree) cho đến khi trẻ ngưng tiêu chảy hẳn. Sau 1-2 tuần, khi ruột hồi phục, men lactase được sản xuất đầy đủ thì có thể trở lại chế độ ăn trước đó, ngay cả khi trẻ bị tiêu chảy do các nguyên nhân khác việc sử dụng sữa lactofree cùng với các thức ăn khác theo tuổi vẫn là biện pháp hữu hiệu để làm tiêu chảy giảm nhanh. Việc sử dụng sữa lactofree được xem là giải pháp dinh dưỡng giúp trẻ vượt qua giai đoạn tiêu chảy, nhưng vẫn đảm bảo cung cấp nguồn dinh dưỡng đủ để trẻ phục hồi sức khỏe một cách nhanh chóng.

Ngoài ra, cần lưu ý bổ sung canxi trong chế độ ăn của trẻ ở giai đoạn này vì chế độ ăn không có lactose sẽ ngăn cản sự hấp thu canxi.

* Xin cảm ơn bác sĩ.