Phóng to

Khu công nghiệp Biên Hòa 1 chỉ cách khu dân cư phường An Bình một con đường lầy lội - Ảnh: D.K.

Đến năm 2020, tỉnh Đồng Nai đề ra mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng: tăng mạnh tỉ trọng ngành dịch vụ lên 46% (gấp rưỡi năm 2006) và giảm tỉ trọng ngành công nghiệp xuống đáng kể so với hiện nay. Đây là một lý do để Đồng Nai “xóa sổ” Biên Hòa 1.

Dịch vụ nhiều tiền hơn công nghiệp

Công ty Phát triển khu công nghiệp Biên Hòa (Sonadezi), tác giả của đề án chuyển đổi khu công nghiệp Biên Hòa 1 nhận định: nếu chuyển đổi mục đích sử dụng đất Biên Hòa 1 (từ công nghiệp sang dịch vụ, thương mại) thì hiệu suất đầu tư, sinh lợi trên đất sẽ tăng rất cao so với hiện nay, và cũng không còn tình trạng doanh nghiệp bỏ đất trống.

Theo phương án kiến trúc sơ bộ, Sonadezi chia 335ha đất của Biên Hòa 1 thành hai khu chính. “Phố Đông” Biên Hòa sẽ là khu tài chính và dịch vụ rộng 97ha (gồm ngân hàng, bảo hiểm, khách sạn cao cấp) nằm dọc bờ sông Cái (nhánh của sông Đồng Nai). Phần đất còn lại nằm phía trong sẽ là cao ốc văn phòng, khách sạn, siêu thị, bệnh viện, nhà hát. Phần đất còn lại này lấy một phần để xây dựng khu công nghiệp kỹ thuật cao hoặc khu đào tạo gồm các trường đại học, cao đẳng tiêu chuẩn quốc tế.

Tuy nhiên, phương án hai này sẽ không triệt để bảo vệ môi trường vì sẽ vẫn có nước thải, khí thải. Như vậy, bên cạnh lý do bảo vệ sông Đồng Nai và giảm thiểu ô nhiễm cho thành phố Biên Hòa, việc tăng hiệu quả sử dụng 335ha đất hiện hữu của Biên Hòa 1 là một lý do quan trọng để “xóa sổ” Biên Hòa 1.

Sonadezi muốn làm chủ đầu tư

Sonadezi đề nghị được làm chủ đầu tư cấp một của dự án chuyển đổi Biên Hòa 1. Chủ đầu tư cấp một sẽ quy hoạch toàn khu, đầu tư hạ tầng chung và mời gọi các chủ đầu tư cấp hai vào đầu tư và kinh doanh các công trình theo quy hoạch. Nếu được chấp thuận, Sonadezi sẽ gọi các doanh nghiệp hiện hữu trong Biên Hòa 1 đầu tư kinh doanh vào dự án mới trên phần đất họ đang sử dụng. Điều này đồng nghĩa doanh nghiệp tự di dời nhà máy mà không nhận được tiền bồi thường giải phóng mặt bằng.

Nếu không được chọn làm chủ đầu tư cấp một, Sonadezi cũng đưa ra phương án khác: thành lập một công ty cổ phần làm chủ dự án. Cổ đông sẽ là tất cả các doanh nghiệp hiện hữu trong Biên Hòa 1. Tỉ lệ vốn góp trong công ty này tương ứng với diện tích đất mà các doanh nghiệp hiện đang sử dụng. Nếu cổ đông nào muốn làm chủ đầu tư cấp hai cũng sẽ được ưu tiên nếu đủ năng lực.

Được và mất

Sonadezi tính toán: thiệt hại trong thời gian trước mắt là ngân sách tỉnh sẽ mất đi nguồn thu (khoảng 440 tỉ đồng mỗi năm) khi các nhà máy trong Biên Hòa 1 phải di dời. Thời gian thất thu khoảng mười năm theo lộ trình của dự án. Còn ở phía các doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn khi phải ngưng trệ sản xuất, mất nguồn lao động... Khi dự án hoàn thiện, ngân sách tỉnh sẽ có nguồn thu cao và ổn định hơn hiện tại. Khu thương mại - dịch vụ - chung cư cao cấp “Phố Đông” ra đời sẽ chuyển dịch cơ cấu kinh tế, theo hướng tăng dần tỉ trọng dịch vụ - thương mại.

Trao đổi với chúng tôi về những khó khăn khi di dời nhà máy, lãnh đạo Công ty cổ phần cao su Miền Nam (Casumina), cho biết lao động ở Biên Hòa 1 phần lớn ở tại Biên Hòa và TP.HCM có tay nghề, ổn định. Khi di dời nhà máy, chẳng hạn Casumina nếu dời về Khu công nghiệp Amata hoặc Nhơn Trạch, liệu 700 công nhân có chịu di dời cùng? Trong bối cảnh hiện nay doanh nghiệp khát nhân lực như “khát nước”, việc tuyển dụng lao động nơi mới liệu có đủ?

Một doanh nghiệp tại Biên Hòa 1 nhận xét: đề án chỉ mới nêu ra một số giải pháp hỗ trợ chính sách (miễn giảm tiền thuê đất nơi mới, hỗ trợ lãi vay xây dựng nhà máy mới, hỗ trợ lao động nghỉ việc...), còn những khó khăn lớn hơn như: có những doanh nghiệp thuê đất 50 năm nhưng mới đầu tư được vài năm thì chuyện di dời cũng cần phải tính đến.