Lúc gần 10g sáng, tên của Slumdog millionaire (Triệu phú khu ổ chuột) được xướng lên. Bộ phim được quay tại khu ổ chuột của thành phố Mumbai đã giành giải thưởng danh giá nhất: Oscar cho phim hay nhất của năm. Đạo diễn Danny Boyle và nhà sản xuất Christian Colson gọi các diễn viên cùng họ làm nên thành công lên sân khấu. Rubina Ali và Azhar Ismail - hai đứa trẻ sống thật sự tại khu ổ chuột Garib Nagar, quận Bandra East của Mumbai - toả sáng rạng rỡ trong ánh hào quang của danh vọng được truyền đi khắp thế giới. Chúng dường như là nhân vật chính của một câu chuyện cổ tích có hậu.

Nhưng liệu rằng chúng có sớm bị lãng quên? - Shafiq tự hỏi.

Sự đồng cảm

Phóng to

Shafiq ngày nay

Shafiq hiểu rõ điều đó có ý nghĩa như thế nào. Hai mươi năm trước, bộ phim Salaam Bombay! của nữ đạo diễn trẻ Mira Nair đã gây tiếng vang thế giới với giải Phim đầu tay hay nhất tại liên hoan phim Cannes 1988 và được đề cử giải Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất tại Oscar 1989.

Vai diễn chính trong phim do Shafiq thể hiện - một cậu bé lang thang tại Bombay (tên cũ của Mumbai) với ước muốn duy nhất là được trở về nhà với mẹ, nhưng không có tiền mua vé tàu. Khi 12 tuổi, Shafiq sống vất vưởng ở nhà ga Churchgate tại Bombay và nhờ ánh mắt buồn thảng thốt, cậu may mắn được chính đạo diễn Mira Nair chọn làm diễn viên chính trong số những đứa trẻ lang thang không nhà, sau một cuộc tuyển lựa gắt gao. Với 12.000 rupi tiền cátxê (khoảng 4,5 triệu đồng), cậu hăm hở về thăm nhà tại một khu ổ chuột ở Bangalore, mua quà cho cha mẹ và chín anh chị em. Khi rút những tấm hình kỷ niệm về vai diễn ra khoe gia đình, cậu tự tin rằng mình sẽ nổi tiếng.

Sự nổi tiếng của hai thập kỷ trước khác nhiều với sự vây quanh của truyền thông và cánh săn tin giật gân bây giờ: Hình ảnh Shafiq trên một tấm áp phích lớn treo mặt tiền rạp chiếu phim đối diện nhà ga cậu thường ngủ qua đêm. Một tấm huy chương cho vai diễn trẻ em hay nhất do đích thân tổng thống Ấn Độ trao tặng. Ba đêm ngủ trong một phòng khách sạn sang trọng. Nhưng buổi sáng sau lễ trao giải, Shafiq được yêu cầu rời khỏi khách sạn, vì căn phòng chỉ được trả tiền cho ngần ấy đêm.

Trở lại Bombay, Shafiq đi tìm đạo diễn Mira Nair, người trong thời gian quay phim đã gần như trở thành một người mẹ thứ hai của cậu. Nhưng khắp nơi cậu chỉ nhận được một câu trả lời: “Cô ấy đang ở Mỹ, ở Hollywood”. Cậu về sống tại nhà ga Churchgate, không quên thổ lộ ước muốn trở thành diễn viên nổi tiếng của mình khi được nhà báo nào tìm đến hỏi thăm. Cậu gõ cửa cơ sở từ thiện Salaam Baalak Trust - một tổ chức được Mira Nair thành lập từ một phần lợi nhuận của phim để giúp đỡ trẻ em không nhà ở Mumbai có một chỗ ngủ và học tập. Câu trả lời vẫn là: “Cô ấy đang ở Mỹ, ở Hollywood”. Và cậu đã quá tuổi để nhận được sự trợ giúp của tổ chức.

Shafiq ơi, anh có biết rằng, căn phòng khách sạn của Rubina và Azhar ở Hollywood cũng chỉ được trả bốn đêm? Rằng hai đứa trẻ cũng gọi đạo diễn Danny Boyle là “chú Danny”? Rằng đạo diễn cùng với nhà sản xuất cũng thành lập một tổ chức từ thiện tên Jai Ho Trust với nửa triệu bảng Anh để giúp đỡ trẻ em nghèo của Mumbai?

Shafiq ơi, anh có biết, Azhar cũng nói muốn được tiếp tục đóng phim khi được hỏi muốn làm gì trong cuộc sống. Và sau đó thằng bé hỏi lại: “Bao giờ thì chú Danny sẽ tới?”

Shafiq ơi, anh có biết rằng, chú Danny vẫn chưa trở lại. Ông ấy ở rất xa, cũng như Mira Nair từng ở rất xa, khi anh cần đến cô ấy?

Sự thật nào?

Giữa tháng 5-2009, toàn thế giới biết tin túp lều của gia đình Azhar bị cưỡng chế kéo sụp. Thông tin đúng, nhưng chưa đủ. Túp lều của gia đình Azhar vẫn thường bị kéo đổ hàng năm, như các túp lều hàng xóm khác. Bởi vì tất cả các túp lều đều được dựng tạm bợ vào một bức tường mà ở phía bên kia là kênh dẫn nước thải bẩn thỉu bốc mùi, nơi chứa rác của tất cả cư dân khu ổ chuột.

Phóng to

Azhar và Rubina cùng đạo diễn Danny Boyle vui mừng với tượng Oscar cho phim Slumdog Millionaire

Một lần mỗi năm khu này bị san bằng, để lấy lối đi cho một cần cẩu đến thông kênh dẫn nước thải ngập ứ bởi rác rưởi. Một ngày sau chiến dịch, các cư dân của nó quay lại dựng nên những túp lều tạm bợ mới cho một năm tới.

Sự nổi tiếng bất ngờ của Rubina và Azhar bỗng nhiên trở thành miếng mồi béo bở cho những người vây quanh các em: cha mẹ, cánh nhà báo moi tin giật gân và những kẻ môi giới giữa họ. Tất cả cùng làm tiền với hai em. Có sự thật nào quanh những tin tức giật gân thường xuyên về hai đứa trẻ? Có phải cha của Rubina muốn bán em cho một ông hoàng giàu có Trung Đông? Có phải mỗi gia đình của hai em được một người Ấn Độ hảo tâm tặng một căn hộ? Hãy quên đi sự thật, Shafiq ơi. Mỗi kẻ trong cuộc có một sự thật riêng. Và những đứa trẻ đã mất đi sự thơ ngây từ lâu.

Kết thúc nào?

Điều gì sẽ xảy ra với hai em? Liệu các em có một kết cục giống như Shafiq, khi cậu thất vọng rời khỏi cơ sở từ thiện của Mira Nair và đi thẳng ra bãi biển của thành phố Bombay, một mình ra xa đến khi cậu không thể đứng được nữa. Người đàn ông cứu cậu khỏi chết đuối hét vào tai cậu: “Quên phim ảnh đi! Quên Bombay đi! Về quê đi!” Shafiq nhảy lên chuyến tàu kế tiếp về Bangalore, không vé tàu, như một kẻ vô danh giống lúc cậu ra đi ba năm về trước.

Còn hàng triệu đứa trẻ như Shafiq, Rubina và Azhar đang ngày đêm sống một cuộc sống không danh vọng ở khu ổ chuột. Liệu rằng có lối thoát nào cho các em mà không cần phải trở nên nổi tiếng?