Việc tuyên truyền, thông tin cũng như các biện pháp tạm thời “chữa lửa” như tư vấn, tham vấn được đặt xuống hàng thứ yếu, trong khi giáo dục – một nền giáo dục thật sự mang những giá trị của truyền thống và đạo đức – sẽ thiết lập nền tảng vững chắc giúp người trẻ vượt qua những cám dỗ sai lạc của giới tính. Sẽ không còn chỉ là việc sử dụng bao cao sư như thế nào, ngừa thai ra làm sao, hoặc những bài học thuộc lòng về sinh lý tính dục con người. Cao hơn và sâu sắc hơn, đó là sự rèn luyện và học cách sống lành mạnh ngay từ đầu.

Những con số đáng buồn: số ca nạo hút thai từ 1990-1996 là 1.200.000 ca/năm, trong đó, năm 1996, phụ nữ chưa kết hôn chiếm 20-30% tổng số (tại Hà Nội và TP.HCM - Thanh Tâm, báo Lao Động, 14-6-1997); điều tra trên 500 thanh niên dưới 25 tuổi cho thấy quan hệ tình dục (nam-nữ) không có tình yêu chiếm 25,6%; điều tra qua tổng đài 1080 cho thấy 51,6% các bạn nam cho rằng người yêu và bạn đời là hai người khác nhau! Vấn đề đặt ra là tính đúng đắn về nhận thức giá trị bản thân và hoàn cảnh thích hợp cho hành vi trao hiến.

Tình yêu đích thực và vai trò của tự chủ

Sự thật chính là một người không thể trao tặng cái mà người đó chưa bao giờ sở hữu. Trong tình yêu cũng thế, vì nếu một cá nhân chưa thể làm chủ được bản thân - thông qua các đức tính cần có như can đảm, thành thật, quảng đại, kiên nhẫn, vị tha … - thì nghĩa là anh ta (cô ta) thiếu khả năng tự kiềm chế và không đủ tiêu chuẩn để thực hiện hành vi tự dâng hiến với đúng bản chất của nó. Tính dục là một đặc điểm rất riêng và rất thật của cá nhân một khi cá nhân đó sống hòa nhập vào mối quan hệ giữa mình với người khác, và do đó biến thành một món quà hoàn hảo dành tặng cả hai người trong mối quan hệ đó. Món quà này không thể có được nếu thiếu tính tự chủ, vì:+ Tự chủ là một đức tính giải thoát tình yêu khỏi ích kỷ và những thái cực quá đáng.+ Tự chủ là niềm vui khẳng định khi biết cách tự dâng hiến đúng đắn, không bị phụ thuộc bất cứ tình trạng nô lệ vị kỷ nào.+ Biểu hiện của tự chủ là dấu chỉ của tự do đến từ bên trong tâm hồn, là trách nhiệm hướng đến bản thân và người khác.+ Tự chủ làm cho nhân cách hài hòa và trưởng thành. Nó xây dựng một nhân cách bền vững từ bên trong.

“Hãy nói không với cái xấu”, đó là điều chúng ta muốn giáo dục thế hệ trẻ hôm nay. Tuy nhiên, để có thể thốt ra từ “không” và thực hiện những điều còn tích cực hơn nữa, thanh thiếu niên cần được trang bị đầy đủ về mặt giáo dục (với đúng nghĩa hẹp và nghĩa rộng của nó). Tại sao trong các môn học như giáo dục đạo đức, giáo dục công dân, việc học hỏi và rèn luyện các đức tính cụ thể chưa được xem trọng bằng những kiến thức về pháp luật, giao thông công cộng, chính trị? Chúng ta đã làm được gì để khơi lại những giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc?

Gia đình là môi trường giáo dục quan trọng

Gia đình, nhà trường và xã hội là những môi trường, trong đó nhân cách con người hình thành và phát triển. Đối với giáo dục giới tính, môi trường gia đình càng được đánh giá là quan trọng nhất. Vì sao lại như vậy?

Gia đình là ngôi trường mang đậm tính nhân bản nhất, là chiếc nôi của yêu thương. Vì vậy, đây chính là môi trường dễ dàng nhất để hình thành một ý thức, một niềm tin, một thói quen, một quan niệm đúng đắn về tình cảm. Cha mẹ với cách sống, cách cư xử, cách yêu thương nhau, cách nuôi dạy con cái sẽ làm cho con trẻ nhận chân giá trị của mái ấm gia đình. Từ đó hình thành thói quen cảm xúc và quan niệm chọn bạn đời sau này của chúng. Đây chính là mối dây liên kết giữa giáo dục hôn nhân – gia đình và giáo dục giới tính. Xã hội càng chuẩn bị kỹ lưỡng cho các cặp vợ chồng sắp xây tổ ấm bao nhiêu, thì thế hệ trẻ sau này sẽ nhận được những giá trị tốt đẹp và vững bền bấy nhiêu. Đó là khuôn mẫu của một xã hội truyền thống, trong đó có các gia đình truyền thống lưu giữ những giá trị truyền thống. Các nước phát triển thuộc châu Á - Thái Bình Dương (Nhật Bản, Hàn Quốc...) là những xã hội điển hình.

Khoa học sư phạm và tâm lý, cùng với những kinh nghiệm ngoài cuộc sống, đều nhấn mạnh tầm quan trọng quyết định của bầu không khí trong gia đình đối với một quá trình giáo dục giới tính hài hòa và hiệu quả, đặc biệt là trong những năm đầu tiên của thời ấu thơ và có lẽ cả trong giai đoạn mang thai nữa. Để thực hiện được điều này, cha mẹ phải yêu thương nhau thật sự, sẵn sàng trao hiến cho nhau và xem con cái như là món quà vô giá mà tình yêu mang tặng họ.

Chính tình yêu đích thực và ý thức về trách nhiệm của bậc làm cha làm mẹ sẽ khiến gia đình trở thành một cộng đồng sống động và yêu thương. Từ đó tình cảm nảy mầm trong tâm hồn trẻ thơ sẽ tự động tìm được sự hướng dẫn và lớn lên, qua đóng góp của những khoảnh khắc vui đùa, chia sẻ, rèn luyện lẫn nhau trong gia đình. Các đức tính quí giá cũng được vun trồng và dạy dỗ, đặc biệt là khả năng tự kiềm chế, tự chủ – một đức tính rất quan trọng và rất khó hình thành trong giáo dục học đường. Việc giáo dục khả năng tự chủ cho con cái cần phải đạt được ba mục tiêu:* Duy trì được không khí yêu thương tích cực, tốt đẹp về mặt đạo đức và tôn trọng giá trị nhân cách của các thành viên trong gia đình.* Giúp trẻ từng bước nhận ra giá trị của tính dục và khả năng tự chủ bằng những cơ hội sống động hằng ngày.* Giúp trẻ học hỏi và khám phá con đường đến với hôn nhân gia đình của chính bản thân chúng trong sự hài hòa và tôn trọng (thái độ, khuynh hướng cũng như giá trị nhân cách của trẻ).

Ngoài ra, khi một gia đình ấm cúng và hạnh phúc, những giá trị đích thực của nhân cách, những giá trị của niềm tin, hi vọng và tình yêu, những giá trị của sự tự do đến từ bên trong tâm hồn, của hình ảnh làm cha làm mẹ, của sự phục vụ nhau trong yêu thương, của lao động chân chính, của sự chân thành... sẽ dần hình thành trong tâm hồn trẻ, nơi các môi trường giáo dục khác khó có cơ hội làm được điều đó.