Phóng to

Hai NSƯT Thanh Sang và Bạch Tuyết trong trích đoạn Kiều Nguyệt Nga

TTO - Tôi là người Sài Gòn, thuộc thế hệ 8x. Tôi đi làm cho một công ty nước ngoài nhưng rất yêu cải lương (CL). Tôi nghe đến thuộc lòng từng vở diễn. Tôi không tin là CL đang chết dần mà có vẻ như chúng ta chưa thật sự làm cho CL sống lại.

Xét kỹ lại, ngoài những chương trình phát sóng trên tivi và những chương trình live show gần đây của các nghệ sĩ mà tên tuổi đã đi vào lòng người nhiều thập niên qua thì tôi vẫn chưa thật sự thấy một hành động nào khác. Hiện tượng cháy vé ở các live show chứng tỏ rằng khán giả chưa bao giờ quay lưng lại với bộ môn nghệ thuật này nhưng một sự thật mà chúng ta cũng không thể không nói đến là khán giả chỉ nồng nhiệt với những tên tuổi "cây đa, cây đề" trong ngành như Thanh Sang, Bạch Tuyết, Lệ Thủy...

Thực tế là sau thế hệ Vũ Linh, Ngọc Huyền, các diễn viên trẻ chưa tạo được lòng tin, niềm tin yêu của khán giả về sự đam mê và khả năng diễn của họ... Mặt khác, những chương trình gần đây lại đa phần là diễn lại những trích đoạn, đã là trích đoạn thì chỉ làm cho khán giả xem lại cho đỡ nhớ chứ không thể truyền tải được hết cảm xúc của vở diễn.

Bên cạnh đó, mỗi vở diễn cũ lại gắn liền với một tên tuổi, là Thanh Nga với Thái hậu Dương Vân Nga, là Bạch Tuyết với Đời Cô Lựu, là Thanh Sang với Thi Sách... thử hỏi làm sao những diễn viên trẻ vượt qua được. Hiếm hoi lắm mới có Thoại Mỹ, Quế Trân, Vũ Luân, Hữu Quốc, Trinh Trinh nhưng họ lại chưa có những vở diễn để tạo thành dấu ấn riêng cho mình. Vấn đề là chúng ta thiếu kịch bản hay thiếu sự đầu tư hoặc giả những diễn viên trẻ chưa thật sự sống hết mình khi làm nghề? Mọi khả năng đều có thể!

Chúng ta đừng vội mừng trước sự thành công của Kim Vân Kiều vì thật sự vở diễn ấy tốn kém quá và không phải lúc nào cũng có kinh phí để làm như vậy. Ngoài ra, tôi không hiểu tại sao lại có khuynh hướng hát tân nhạc trong các live show CL (?).

Tại sao đối với kịch nói, chúng ta đang dần dần lôi kéo khán giả quay lại được còn CL thì không? Tôi tin rằng tấm lòng dành cho CL vẫn đong đầy nhưng chúng ta chưa thật sự làm sống lại, lỗi không phải ở khán giả. Chúng ta có thể làm mới CL nhưng đừng biến nó thành cái nồi lẩu với đủ thứ pha trộn, biến tấu. Đừng để CL chỉ còn là sự tiếc nuối...

Hãy biến cải lương thành một nét văn hóa

Sinh ra và lớn lên ở Tiền Giang, tôi đặc biệt yêu thích nghệ thuật CL. Gần đây đọc những bài báo viết về sự thoi thóp của loại hình nghệ thuật này, tôi lấy làm buồn và tiếc nuối. Một nét văn hóa của dân tộc Việt Nam đang bị dần đi vào quân lãng. Tôi tự hỏi đã từng có nhiều bài báo, chương trình nói về vấn đề này nhưng cuối cùng vẫn không có một giải pháp nào để cứu lấy sự suy tàn của CL.

Theo tôi, phải nhìn nhận rằng CL không còn sức hút đối với thế hệ ngày nay, đặc biệt là giới trẻ. Và tôi nghĩ rằng điều này khó có thể nào thay đổi được. Cho dù có thay đổi nội dung, đề tài đi chăng nữa! Thế hệ ngày nay họ thích phim Hàn Quốc, Hong Kong... không phải vì nội dung nó hay mà là vì họ đi theo xu hướng của thời đại. Họ cho rằng CL là ru ngủ, là dành cho mấy ông lão, bà lão, Hơn nữa họ không thể nào cảm nhận được tình cảm của nhân vật qua các điệu hát: tại sao khi thì hát Đoản khúc lam giang, khi thì hát Lý con sáo, khi nào thì lên vọng cổ... Họ không cảm nhận được thì làm sao họ có thể chấp nhận nó được.

Bản thân tôi lại không muốn CL cải cách cho hợp với xu hướng bây giờ vì điều này sẽ làm mất cái truyền thống của CL. CL mang một ý nghĩa văn hóa rất lớn, nó thể hiện nền văn hóa của cả một thế hệ. Tôi nghĩ nên phát triển nền CL Việt Nam theo hướng này.

Tại sao Nhạc cung đình Huế được công nhận là Di sản văn hóa, phải chăng nó phù hợp với xu hướng ngày nay? Vì nó mang một giá trị văn hóa! CL cũng vậy. Thay vì phải tốn nhiều kinh phí để cải cách nội dung, đề tài, sao chúng ta không biến nó thành một nét văn hóa mà đầu tư vào đó, phát triển nó để nó một ngày nào đó cũng được công nhận là một di sản văn hóa?!

Tôi không muốn nhìn thấy một nét văn hóa của cả dân tộc ngày càng bị lãng quên. Nếu cứ tìm cách hiện đại hóa CL cho phù hợp với thời đại thì tôi nghĩ đến một lúc nào đó, tôi, một người yêu thích CL cũng sẽ không còn yêu thích một nền CL hiện đại!

"Giữ lửa" cải lương

Đọc bài Thoi thóp cải lương miền Tây, tôi thật sự buồn trước sự "thoi thóp" của CL miền Tây trong thời gian gần đây. Tôi còn nhớ cách đây khoảng 10 năm về trước, khi nghe loa phát thanh thông báo có đoàn CL về xã biểu diễn là cả xóm từ già đến trẻ nôn nao vui sướng. Tối đến, dù mưa gió đường xa lầy lội mà họ vẫn lặn lội đi xem cho bằng được. Có gia đình bán hết mớ lúa trong bồ còn lại để đi xem.

Niềm đam mê CL của người dân miền Tây là như vậy đó. Họ thích xem những vở kinh điển như: Lan và Điệp, Tô Ánh Nguyệt, Đời Cô Lựu... Nhưng trong thời gian gần đây, trước sự xuất hiện của các loại hình nghệ thuật khác như nhạc trẻ, hip hop, pop, rock... đặc biệt là giới trẻ 8x, 9x rất thích. Họ cho rằng như thế mới là "sành điệu", hiện đại.

Tôi cũng là một người thuộc thế hệ 8x, tôi rất mê CL nhưng tôi rất buồn khi hầu hết bạn bè ai cũng cho rằng CL là "sến","giống bà già xưa". Có ai mà không buồn khi bạn bè cùng trang lứa không cùng chung sở thích để chia sẻ tâm sự vui buồn. Tôi thiết nghĩ CL là một môn nghệ thuật truyền thống của nước nhà, là nét đặc trưng của miền sông nước Tây nam bộ, là niềm tự hào của mỗi người dân Việt Nam.

Giờ đây, CL thiếu khán giả là do sự thịnh hành của những loại hình nghệ thuật khác. Ngoài ra, còn phải nhắc đến do chính bản thân CL. Đó là do thiếu những kịch bản hay, phản ánh những vấn đề gần gũi với cuộc sông, những vấn đề mang tính giáo dục sâu sắc.

Theo tôi, CL cần phải được giữ lửa và bảo tồn bằng mọi giá, mặc dù ngọn lửa đó có lúc cháy bùng lên, có lúc tưởng như đã tắt. Điều cần thiết là phải có đội ngũ và phương pháp giữ lửa sao cho phù hợp. Chẳng hạn như thành lập các CLB đờn ca tài tử ở mỗi trụ sở văn hóa của ấp, khóm, phường, xã; vận động cuộc thi sáng tác kịch bản CL, ưu tiên những kịch bản phản ánh những vấn đề mang tính giáo dục, những vấn đề về gia đình-xã hội, truyền thống yêu nước; có thể đưa những lời giới thiệu về CL vào trường học vì tôi sợ giới trẻ sau này sẽ quên mất CL... Điều đáng chú ý là nghệ sĩ CL phải luôn giữ vững đạo đức nghề nghiệp của mình để giữ mãi hình ảnh đẹp trong lòng công chúng.

Trên đây là những ý kiến của riêng tôi và đó cũng là niềm mong mỏi của tôi để sao cho CL luôn sống mãi với thời gian, luôn là niềm tự hào của người dân Việt Nam khi người nước ngoài hỏi về Việt Nam của chúng ta.