Phóng to

Tôi có một chiếc ở đây, ngay trên đầu tôi trong phòng làm việc, và còn hai chiếc trong căn hộ của mình ở Khu villa Raj Mahal Giai đoạn Hai. Một chiếc trong phòng khách, một chiếc nhỏ trong nhà vệ sinh. Đó hẳn là nhà vệ sinh duy nhất ở Bangalore có gắn đèn chùm!

Vào một hôm tôi trông thấy những chiếc đèn này, treo trên cành của một cây đa to gần Vườn Lalbagh; một thằng bé trong làng đang đứng bán, và tôi đã mua hết tại chỗ. Tôi thuê một anh bạn đánh xe bò chở về nhà. Chúng tôi đánh xe băng qua Bangalore, tôi với anh bạn này và ba chiếc đèn chùm, trong chiếc limousine bò kéo!

Mỗi lần ngắm một chiếc đèn chùm là tôi thấy lâng lâng trong dạ. Sao lại không nhỉ, tôi là kẻ tự do tự tại, hãy để mặc tôi mua tất cả những chiếc đèn chùm mà tôi muốn. Vì một lý do, chúng đuổi thằn lằn ra khỏi phòng. Đó là sự thật, thưa ngài. Thằn lằn không thích ánh sáng, vì thế ngay khi vừa trông thấy đèn chùm là chúng biến mất tăm.

Tôi không hiểu tại sao những người khác lại không say mê mua đèn chùm và treo chúng lên khắp nơi. Người tự do chẳng hiểu giá trị của sự tự do, vấn đề là thế. Đôi khi, trong căn hộ của mình, tôi bật cả hai chiếc đèn chùm, rồi sau đó nằm xuống giữa ánh sáng ấy, và cất tiếng cười. Một kẻ trốn chui trốn nhủi, vậy mà xung quanh lại đầy những đèn chùm.

Đấy - tôi đang tiết lộ bí quyết để có một vụ đào thoát trót lọt. Cảnh sát tìm kiếm tôi trong bóng tối: nhưng tôi nấp trong ánh sáng. Tại Bangalore!

Bây giờ, một trong những công dụng của đèn chùm, thứ đồ vật không được thừa nhận và yêu quý này, là khi ngài quên một điều gì đó, tất cả những gì ngài cần làm là nhìn đủ lâu vào những mảnh thủy tinh chiếu sáng trên trần nhà một cách chăm chú, và trong vòng năm phút ngài sẽ nhớ chính xác điều mà mình đang cố nhớ.

Thấy chưa, tôi đã quên mất câu chuyện của chúng ta đang dừng ở đoạn nào tối qua, vì thế tôi phải nói về đèn chùm một chút, làm cho ngài phân tâm, nhưng giờ thì tôi nhớ chúng ta nói đến đâu rồi. Delhi - tối qua chúng ta đang nói đến Delhi thì tôi dừng bút.

Thủ đô đất nước vinh quang của chúng tôi. Trụ sở của quốc hội, của tổng thống, của tất thảy các bộ trưởng và thủ tướng. Niềm tự hào của chương trình quy hoạch dân sự của chúng tôi. Nơi phô trương của chế độ cộng hòa.

Đó là những gì người ta đặt tên cho nó. Hãy để một tài xế nói với ngài sự thật. Và sự thật là, Delhi là một thành phố điên rồ.

Ngài xem, những người giàu sống trong các khu dân cư như Defence Colony hoặc Greater Kailash hoặc Vasant Kunj, mà trong các khu dân cư, nhà nào cũng có số và chữ, nhưng hệ thống đánh số đặt chữ này không theo một quy luật nào cả.

Ví dụ, trong bảng chữ cái tiếng Anh, sau A là B, ai cũng biết, ngay cả đứa dốt tiếng Anh như tôi. Thế nhưng trong một khu dân cư, tiếp theo nhà số A 231 là F 378. Vì thế có lần bà Pinky muốn tôi đưa đến Greater Kailash E 231, tôi đã lần theo các căn nhà đến số E 200, và ngay khi tôi nghĩ rằng chúng tôi đã gần đến, thì dãy E biến mất hoàn toàn. Căn kế tiếp là S gì đó.

Bà Pinky bắt đầu mắng nhiếc. “Đã bảo đừng có đem cái ngữ nhà quê này theo rồi mà!”. Lại còn chuyện này nữa. Mỗi con đường ở Delhi có một cái tên, như Đường Aurangazeb, hoặc Đường Humayun, hoặc Đường Archbishop Makarios. Và không một ai, chủ cũng như tớ, biết tên đường. Ngài thử hỏi một người nào đó, “Nikolai Copernicus Marg ở đâu?”

Và người đó có thể là đã sống trên đường Nikolai. Copernicus Marg cả đời, nhưng sẽ mở miệng nói, “Hả?”. Hoặc người đó sẽ nói, “Đi thẳng, rồi rẽ trái,” dù chẳng biết ất giáp gì.

Và tất cả các con đường đều giống nhau, tất cả đều chạy quanh những chiếc vòng xoay cỏ mọc um tùm trong đó đám đàn ông đang nằm ngủ hoặc ăn uống hoặc chơi bài, và rồi bốn con đường tách ra từ chiếc vòng xoay cỏ dại um tùm đó, ngài đi vào một con đường, rồi ngài lại gặp một vòng xoay cỏ mọc um tùm khác nơi đám đàn ông đang nằm ngủ hoặc chơi bài, rồi lại có thêm bốn con đường tách ra từ đó. Thế là ngài cứ đi lạc, rồi đi lạc, rồi đi lạc trong Delhi.

Hàng nghìn người sống bên lề đường ở Delhi. Bọn họ cũng đến từ Bóng tối - ngài có thể nhận ra qua những cơ thể gầy đét, những khuôn mặt bẩn thỉu, qua cái cách họ sống như-súc-vật bên dưới những chiếc cầu sông và cầu vượt to rộng, nhóm lửa, tắm giặt và bắt chấy cho nhau trong lúc những chiếc xe ô tô rú ga vượt qua họ.

Những kẻ vô gia cư này thực sự là một vấn nạn đối với người lái xe. Bọn họ không bao giờ chờ đèn đỏ - cứ thế mà băng ào qua đường. Và mỗi khi tôi phanh xe để tránh đâm sầm vào một trong số họ, tiếng chửi bới lại vọng lên từ băng ghế phía sau.

Nhưng tôi hỏi ngài, ai đã xây Delhi theo cách điên rồ này? Thiên tài nào chịu trách nhiệm làm cho dãy F xuất hiện sau dãy A và Nhà số 69 xuất hiện sau Nhà số 12? Ai quá bận bịu với tiệc tùng và uống rượu Anh và dẫn chó Pomeran đi dạo và tắm rửa cho chúng đến nỗi họ đặt cho các con đường những cái tên mà không ai có thể nhớ nổi?

“Mày lại lạc đường nữa đấy à, tài xế?”

“Đừng bắt bẻ cậu ấy nữa.”

“Sao chú lúc nào cũng bênh vực nó, Ashok?”

“Chúng ta không có những việc nghiêm túc hơn để nói à? Tại sao chúng ta cứ nói về cậu tài xế này suốt vậy?”

“Được thôi, vậy thì ta thảo luận chuyện khác nào. Đầu tiên hãy nói về vợ chú, và cái tính khí nóng nảy của thím ấy.”

“Anh có thực sự nghĩ rằng chuyện đó quan trọng hơn chuyện thuế má không? Em hỏi đi hỏi lại anh chúng ta sẽ tính sao về vấn đề này, còn anh thì cứ đổi chủ đề. Em nghĩ thế là điên rồ, số tiền mà chúng bắt chúng ta phải nộp ấy.”

“Anh bảo chú rồi, đấy là chuyện chính trị. Chúng nhũng nhiễu ta vì bố đang tìm cách bứt ra khỏi Đảng viên Đại xã hội.”

“Em không hiểu tại sao bố lại dính vào tay xỏ lá này.”

“Bố phải tham gia vào chính trị vì ông buộc lòng phải thế, Ashok - ở Bóng tối chú không có quyền chọn lựa. Mà chú cũng đừng bấn loạn thế, chúng ta có thể giải quyết vụ thuế thu nhập này. Đây là Ấn Độ, không phải Mỹ. Ở đây luôn có lối thoát. Anh đã bảo chú rồi, chúng ta có đàn em ở đây - thằng Ramanathan. Nó chạy chọt giỏi lắm.”

“Ramanathan là thằng đần tởm lợm chỉ giỏi nịnh hót. Ta cần một luật sư thuế mới, anh Mukesh! Ta cần đi đến các tờ báo tố cáo với họ rằng ta đang bị các chính trị gia này cưỡng đoạt.”

“Nghe này” - Cầy Mangut lên giọng - “chú chỉ mới từ Mỹ về. Ngay cả thằng tài xế này còn biết về Ấn Độ nhiều hơn chú. Chúng ta cần một kẻ chạy chọt. Hắn sẽ sắp xếp cho chúng ta một cuộc gặp riêng với một bộ trưởng mà ta cần. Đó là cách làm việc ở Delhi.”

Cầy Mangut chồm tới đặt tay lên vai tôi. “Lại đi lạc nữa hả? Liệu mày có tìm được đường về nhà mà không phải đi lạc thêm một chục lần nữa không?”. Ông ta thở dài rồi ngả phịch ra ghế. “Lẽ ra ta không nên đưa nó đến đây, thằng này không có tương lai gì cả. Ram Bahadur nói sai bét về thằng nhỏ này. Ashok.”

“Hử?”

“Rời mắt khỏi cái điện thoại một phút đi. Chú có bảo với Pinky là chú ở lại đây luôn chưa?”

“Ừm. Có.”

“Thế Bà hoàng nói sao?”

“Đừng gọi cô ấy như thế chứ anh. Cô ấy là em dâu anh mà, Mukesh. Cô ấy sẽ thoải mái khi ở Gurgaon, thành phố có khu ấy là giống Mỹ nhất.”

Thật, ông Ashok suy nghĩ mới thông minh chứ. Người ta nói mười năm trước chẳng có gì ở Gurgaon, chỉ có trâu nước và những người nông dân Punjab béo ị. Ngày nay nó là khu ngoại ô hiện đại nhất Delhi. American Express, Microsoft, tất cả những công ty lớn của Mỹ đều mở văn phòng tại đó. Con đường chính tràn ngập các khu phố mua sắm - mỗi khu có một rạp chiếu phim bên trong! Vì thế nếu bà Pinky nhớ nước Mỹ, đây là nơi tốt nhất để đưa bà đến.

“Cái thằng ngốc này,” Cầy Mangut càm ràm, “xem nó làm gì kìa. Nó lại lạc nữa rồi.”

Ông ta với tay ra đập vào đầu tôi. “Đến đài phun nước thì rẽ trái, thằng ngốc! Mày không biết đi từ đây về nhà thế nào à?”

Tôi lên tiếng xin lỗi, nhưng một giọng nói phía sau tôi cất lên, “Không sao đâu, Balram. Chỉ cần đưa chúng ta về nhà.”

“Đấy - chú lại bênh nó rồi.”

“Cứ đặt mình vào hoàn cảnh cậu ta xem, Mukesh. Anh không hình dung được Delhi rối rắm với cậu ấy ra sao ư? Chắc là cũng giống như em lần đầu tiên đến New York.”

Cầy Mangut đổi sang tiếng Anh - và tôi không hiểu ông ta nói gì - nhưng ông Ashok trả lời bằng tiếng Hindi, “Pinky cũng nghĩ thế. Đó là điều duy nhất anh và cô ấy đồng tình, nhưng em thì không đâu, anh Mukesh ạ. Ở Delhi ta có biết ai với ai đâu. Anh bạn này, chúng ta có thể tin tưởng được. Cậu ấy dù gì cũng là người đồng hương.”

Vào lúc ấy tôi nhìn vào kính chiếu hậu, và bắt gặp ánh mắt ông Ashok nhìn tôi: trong đôi mắt ông chủ, tôi nhận ra thứ cảm xúc ít ngờ đến nhất. Sự thương hại.

“Nhà ấy trả mày bao nhiêu, Chuột Đồng?”

“Đủ xài. Tao hài lòng rồi.”

“Không muốn nói với tao hử, Chuột Đồng? Ngoan thật. Một đầy tớ trung thành đến hết đời. Thích Delhi không?”

“Có.”

“Ha! Đừng láo toét với tao, thằng chó. Tao biết mày hoàn toàn lạc lõng ở đây. Mày phải ghét nó lắm!”

Hắn định để tay lên người tôi, nhưng tôi né người lùi lại. Hắn mắc bệnh da liễu - chứng bạch biến khiến môi hắn biến thành màu hồng nhạt giữa khuôn mặt đen như than. Tôi nên giải thích về bệnh ngoài da này một chút, vì rất nhiều người nghèo ở nước tôi mắc phải. Tôi không biết tại sao người ta mắc bệnh này, nhưng khi đã bị rồi thì da sẽ đổi màu từ nâu sang hồng.

Chín trên mười ca chỉ là một vài đốm lấm tấm màu hồng nhạt trên mũi hoặc má của một đứa nhóc, trông giống một ngôi sao đang nổ tung trên mặt nó, hoặc một vệt màu hồng trên trán như bị ai đó giội nước sôi vào, nhưng thỉnh thoảng toàn thân người ta bị đổi màu, và khi ngài đi ngang qua, ngài thầm nghĩ.

Một người Mỹ! Ngài dừng lại nhìn, miệng há hốc; ngài muốn đến gần để chạm vào. Rồi ngài nhận ra đó chỉ là một người trong số chúng tôi, bị cái chứng bệnh khủng khiếp đó.