Phóng to

Học viên tại Học viện Kỹ thuật Copenhagen thử làm bài thi nhập quốc tịch - Ảnh: Jyllands Posten

Nhân khi Chính phủ Đan Mạch áp dụng bài thi vào quốc tịch mới, nhật báo Jyllands Posten đã đưa bài thi này cho 21 học viên Học viện Kỹ thuật Copenhagen tuổi 17-19 làm thử. Kết quả thật bất ngờ: chỉ 6/16 học viên người Đan Mạch chính cống đủ điểm đậu, năm học viên gốc nhập cư không làm được và hầu hết đều cho là bài thi quá khó, nhất là những câu hỏi về lịch sử.

Sàng lọc hay ngăn chặn?

Trong 5.500 người đăng ký dự thi quốc tịch ngày 10-12 vừa qua, khoảng 30% bỏ cuộc khi biết cuộc thi áp dụng quy chế mới dù đã đóng phí dự thi 600 kroner (103 USD). Bài thi trước đây gồm 40 câu hỏi, rút ra từ bộ 200 câu về lịch sử, văn hóa, xã hội, chính trị Đan Mạch. Vừa qua do Đảng Nhân dân Đan Mạch (có khuynh hướng bài nhập cư) than phiền là đề thi quá dễ nên tháng 8-2008, Bộ Nhập cư nước này đã quyết định thay đổi cách ra đề thi.

Nay người dự thi phải trả lời đúng ít nhất 32/40 câu hỏi bất kỳ dựa trên nội dung quyển sách 180 trang Đan Mạch xưa và nay. Thời gian làm bài cũng rút ngắn từ 60 phút xuống 45 phút. Theo thông tấn xã Ritzau, tỉ lệ người thi đậu kỳ này tại 40 trung tâm thi trên cả nước chỉ khoảng 23-30%. Tỉ lệ này năm ngoái là 64%.

Phản hồi của độc giả nhật báo Jyllands Posten về sự kiện này rất trái ngược. Người thì cho là bài thi khó, người bảo dễ, chẳng qua các học viên tham gia thi thử kiến thức quá hạn chế, cũng có người nói đây là ý đồ nhằm hạn chế số người gốc nhập cư vào quốc tịch. Trong khi đó một số nhà sử học có uy tín như GS Niels Lund - Đại học Copenhagen, GS Anders Boegh - Đại học Aarhus lại khẳng định trên Đài trung ương DR là một số câu hỏi và đáp án không chính xác!

“Phép” EU và “lệ” Copenhagen

Những năm gần đây Đan Mạch thường bị Liên minh châu Âu (EU) chỉ trích về Luật di trú và quy chế tị nạn. Báo cáo của Ủy ban châu Âu (EC) ngày 8-12 phê bình Đan Mạch là kém nhất trong các nước thành viên trong việc áp dụng Luật di trú của EU. Nhưng EC cũng không tán thành việc chính quyền Copenhagen dự định thắt chặt Luật di trú nước này.

Bất đồng giữa đôi bên nảy sinh sau khi EU thông qua đạo luật Metock vào tháng 7-2008, cho phép những người ngoài khối EU nếu kết hôn với công dân EU thì được phép cư trú mà không cần phải có một thời gian sinh sống tại một nước thành viên EU trước đó. Theo bộ trưởng Bộ Di trú Đan Mạch, bà Birthe Roenn Hornbech, đạo luật này sẽ bị nhiều người lợi dụng để đưa người hôn phối ngoài EU vào Đan Mạch. Ngoài ra luật pháp Đan Mạch hiện hành chỉ cấp phép thường trú cho những người đã sống tại đây được bảy năm, trong khi theo luật EU chỉ cần năm năm.

Luật di trú Đan Mạch ban hành năm 2001 đã giới hạn việc nhập cư vì lý do đoàn tụ gia đình, do quy định độ tuổi kết hôn tối thiểu hoặc đòi hỏi hai vợ chồng phải có nhiều ràng buộc với Đan Mạch hơn với đất nước kia. Nhiều người đã viện lý do vợ hoặc chồng cần đến Đan Mạch học tập hay tìm việc làm nhưng thực tế không diễn ra như lời nói. Ngoài ra tình trạng hôn nhân cưỡng ép (trái với luật pháp Đan Mạch) để đưa người đồng hương nhập cư - xảy ra nhiều nhất trong các cộng đồng Pakistan và Thổ Nhĩ Kỳ, đã dẫn đến những trường hợp phụ nữ bị bạo hành, thậm chí bị thân nhân sát hại khi phản đối chuyện ép buộc kết hôn. Do vậy nhiều đại biểu Quốc hội Đan Mạch muốn siết chặt Luật di trú hơn nữa.

Con dao hai lưỡi

Luật di trú khắt khe của Đan Mạch không chỉ ảnh hưởng đến tất cả cộng đồng nhập cư mà còn gây khó khăn cho các doanh nghiệp cần thu hút lao động, chuyên gia từ nước ngoài, nhất là những người có trình độ cao. Ngoài ra, thống kê của Bộ Lao động cho thấy thời gian làm việc của người lao động nước ngoài tại đây cũng ngắn lại cho dù kinh tế đang trên đà phát triển. Các lao động nhập cư đến Đan Mạch sau năm 2001 chỉ làm việc chừng bốn năm rồi đi nước khác, trong thập niên 1990 thời gian trung bình là 10 năm.

Hiệp hội Công nghiệp Đan Mạch Dansk Industri do vậy than phiền tình trạng thiếu kỹ sư, chuyên viên kỹ thuật cấp cao khiến 8/10 hội viên của mình phải thuê chuyên gia nước ngoài để nghiên cứu cải tiến kỹ thuật hay chuyển phòng nghiên cứu ra nước ngoài. Cũng vì thiếu nhân sự mà khu vực công nghiệp bị mất khoảng 32 tỉ kroner (khoảng 5,5 tỉ USD) trong năm 2005-2007 do không thể đáp ứng các đơn đặt hàng.

Đan Mạch cũng thiếu trầm trọng bác sĩ chuyên khoa, y tá khiến dịch vụ y tế tại đây kém so với các nước Bắc Âu và Tây Âu khác. Các ngành dịch vụ khác cũng rất thiếu nhân công. Theo các chuyên gia, trong vài năm tới 15% doanh nghiệp Đan Mạch, phần lớn thuộc lĩnh vực dịch vụ, sẽ phải dựa vào lao động nhập cư.

Trả lời phỏng vấn của báo Copenhagen Post về vấn đề chính phủ muốn siết chặt Luật di trú hơn nữa, ông Klaus Rasmussen, trong hội đồng của Dansk Industri, cho rằng ngày nào nhân sự trong nước vẫn không đủ đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp thì họ còn phải nhận lao động nước ngoài. Bài toán người nhập cư và Luật di trú chưa biết khi nào mới có lời giải thỏa đáng.