Phóng to

Tòa tháp đôi Trung tâm thương mại thế giới (WTC) ở New York bị tấn công ngày 11-9-2001, làm 2.993 người thiệt mạng - Ảnh: Nouvelobs

Vụ 11-9 do chính phủ Mỹ gây ra?

Mỹ phản ứng ngay lập tức: tổng thống George W. Bush tuyên bố “chiến tranh chống khủng bố”, một cuộc chiến mà không ai chuẩn bị nhưng đã đưa thế giới vào một thập niên chống khủng bố. Thế giới như đoàn kết trong cuộc chiến chống khủng bố, vì từ nay một phần của thế giới đang cảm thấy bị đe dọa. Hội đồng Bảo an LHQ ra nghị quyết số 1268 khẳng định “chống lại bất cứ mối đe dọa nào đến hòa bình thế giới và an ninh quốc tế do các hành động khủng bố gây ra”.

Hợp tác trên quy mô quốc tế được tăng cường. Các nước đã đưa ra nhiều biện pháp chống khủng bố như đóng băng tài sản các tổ chức hay cá nhân bị nghi ngờ có dính líu đến khủng bố, viện trợ tài chính cho các nước tham gia chống khủng bố, tăng cường hợp tác cảnh sát quốc tế và cộng tác giữa các cơ quan tình báo.

An ninh nội địa ở từng nước cũng được siết chặt. Mỗi nước đưa ra các biện pháp mới để chống khủng bố hiệu quả hơn, khởi đầu với các công cụ pháp lý, như luật yêu nước gây nhiều tranh cãi ở Mỹ, hoặc luật ngày 23-1-2006 tại Pháp liên quan đến chống khủng bố.

Nhưng cơn sốt an ninh toàn cầu cũng đã có những chệch choạc nghiêm trọng mà nhiều tổ chức công dân mô tả là đã giết chết dân chủ, như các phương pháp mà Cơ quan Tình báo trung ương Mỹ (CIA) sử dụng thời tổng thống Bush: tra tấn, nhà tù bí mật, các chuyến bay bí mật để chuyển nghi can khủng bố đến nhiều nhà tù bí mật ở các nước, nơi đó họ bị thẩm vấn bằng tra tấn. Điển hình là nhà tù Guantanamo. Các biện pháp này đã bị Tổng thống Barack Obama đình chỉ khi ông lên nhậm chức hồi tháng 1-2009.

Tháng 6-2002, tổng thống G. Bush vạch ra những đường hướng lớn cho cuộc chiến chống khủng bố được gọi là “Học thuyết Bush”, loan báo những biện pháp trả đũa các quốc gia, theo đó Mỹ sẽ đưa chiến tranh đến tận sào huyệt của kẻ thù. Cuộc chiến mới này đã đưa nước Mỹ vào hai cuộc chiến tranh ở Iraq và Afghanistan.

Cuộc chiến ở Iraq, theo các chuyên gia, là một sai lầm, thậm chí phản tác dụng. Như nhà chính trị học Jean-Pierre Filiu đã viết trong cuốn sách Les neuf vies d’Al-Qaida (xuất bản năm 2009): “Cuộc chiến ở Iraq đã cung cấp lý lẽ cho các phần tử jihad để không ngừng mô tả Mỹ như một cường quốc xâm lăng và đế quốc”.

Cuộc chiến chống khủng bố ở Afghanistan cũng có các tác dụng ngược. Người dân địa phương ngày càng xem các lực lượng nước ngoài như kẻ chiếm đóng. Mỗi cuộc không kích phe nổi dậy làm thường dân thiệt mạng, càng làm người dân Afghanistan căm ghét quân đội nước ngoài. Đến nay, Mỹ vẫn chưa bắt được Osama Bin Laden.