Phóng to

Một góc công trình cảng khí hóa lỏng Thị Vải - Ảnh: H.Q.

TT - Công trình đường ống, kho, cảng Thị Vải, công trình trọng điểm của Nhà nước, thay vì đảm bảo yêu cầu “vận hành an toàn tối thiểu trong 30 năm” lại có hàng loạt sai phạm đặc biệt nghiêm trọng.

Cơ quan điều tra vừa kết luận, đề nghị truy tố ra trước tòa 37 bị can liên quan đến những sai phạm ở đây.

Thiếu thiết kế cơ sở của 21/53 đầu mục!

Công trình có tổng dự toán trên 57 triệu USD, do Tổng công ty Dầu khí VN (Petro VN) làm chủ quản đầu tư. Sau khi xin ý kiến Thủ tướng và được chấp thuận, Petro VN đã giao Công ty Chế biến và kinh doanh các sản phẩm khí (PVGC) làm đại diện chủ đầu tư, chỉ định Công ty Thiết kế và xây dựng dầu khí (PVECC) làm tổng thầu xây lắp, chỉ định một số công ty xây dựng trong nước làm các thầu phụ.

Tháng 1-1998, phó giám đốc Công ty PVECC Nguyễn Xin đã ký hợp đồng thuê nhà thầu Triune Project thực hiện các thiết kế cơ sở và hỗ trợ thiết kế chi tiết cho công trình đường ống, kho, cảng Thị Vải. Trong phụ lục 01 của hợp đồng này, hai bên thỏa thuận phía Triune “nhường” lại cho PVECC thực hiện thiết kế cơ sở đối với 53 đầu mục của công trình.

Nguyễn Trọng Nhưng - giám đốc PVECC - đã giao việc thiết kế cơ sở này cho “đệ tử ruột” là Đặng Hữu Quý (lúc này là giám đốc Xí nghiệp Thiết kế và khảo sát của PVECC). Nhưng chỉ bảy tháng sau, xí nghiệp của Quý tách ra thành lập Công ty Tư vấn và đầu tư xây dựng dầu khí (PVICCC), Quý trở thành giám đốc công ty này.

Đặng Hữu Quý đã giao việc thiết kế cơ sở cho Đào Tuấn Dũng, phó giám đốc phụ trách Xí nghiệp Thiết kế (trực thuộc PVICCC), triển khai. Tuy nhiên, xí nghiệp này chỉ thực hiện thiết kế cơ sở 32 trong tổng số 53 đầu mục. 21 đầu mục khác đã không được thiết kế - trong đó có những hạng mục quan trọng như móng gối đỡ đường ống công nghệ, đường và cầu vượt nội bộ, móng các thiết bị...

Tháng 8-2001, Hội đồng nghiệm thu nhà nước công trình khí đã nghiệm thu, đồng ý đưa công trình vào sử dụng. Tuy nhiên, Cơ quan Đăng kiểm quốc tế LRIS chưa đồng ý cấp chứng chỉ tiêu chuẩn quốc tế cho công trình này với lý do: còn các tồn đọng về công nghệ chưa được khắc phục, ngay trong quá trình thi công một số hạng mục đã bị sụt lún, một số vật tư thiết bị kém chất lượng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng và an toàn của toàn công trình. Mặt khác, thời gian thi công kéo dài 24 tháng so với dự kiến, tăng chi phí cho tư vấn giám sát 3,8 triệu USD, phát sinh chi phí thuê đường ống tạm và tàu chứa sản phẩm 11,2 triệu USD vì không hoàn thành đúng tiến độ để khớp nối với gói thầu số 1 (Nhà máy xử lý khí và hệ thống Scada), tăng trả lãi ngân hàng hơn 35 tỉ đồng, chưa kể tiền lương phải trả cho cán bộ công nhân viên. Ngoài ra, Petro VN còn chi hơn 5,6 tỉ đồng khắc phục lún sụt nền đường ống công nghệ. Công trình sau khi được nghiệm thu vẫn chưa hết lún. Dự toán khắc phục triệt để cho việc xử lý lún tổng thể của công trình là hơn 61,8 tỉ đồng.

Thiếu vẫn duyệt

Thiếu tới gần một nửa số thiết kế cơ sở nhưng hồ sơ thiết kế này sau đó vẫn được các bên gồm đại diện PVICCC (ông Đặng Hữu Quý), đại diện tổng thầu PVECC (ông Nguyễn Trọng Nhưng), đại diện chủ đầu tư - Công ty PVGC (ông Bỳ Văn Tứ) và đại diện nhà thầu Triune nghiệm thu phê duyệt (!).

Từ sự “nhất trí cao” này, ông Bỳ Văn Tứ đã trình duyệt Petro VN hồ sơ thiết kế cơ sở của công trình (cùng với phần thiết kế do Triune thực hiện). Đến ngày 28-11-1998, chủ tịch HĐQT Petro VN Hồ Sỹ Thoảng đã ký duyệt hồ sơ thiết kế này, mặc cho nó còn thiếu tới 21 đầu mục chưa hề được thiết kế cơ sở.

Điều không bình thường ở chỗ trước đó, chính chủ tịch HĐQT Petro VN trong văn bản hướng dẫn phối hợp quản lý và thực hiện công trình khí hóa lỏng Bạch Hổ đã nhấn mạnh “chỉ những hạng mục đã có thiết kế cơ sở mới được thiết kế chi tiết”.

Đường ống sụt vì... móng nông

Một trong những hậu quả nhãn tiền nhất của việc sai trong thiết kế chi tiết các hạng mục của công trình đường ống, kho, cảng Thị Vải, đó là việc lún các gối đỡ ống công nghệ so với thiết kế ban đầu, kéo theo sự lún, vặn của hệ thống đường ống. Nguyên nhân được xác định do việc đơn vị thiết kế đã thay toàn bộ phương án móng cọc bằng phương án móng nông cho... rẻ tiền và dễ thi công.

Sau khi thi công theo phương án móng nông, tại công trình đường ống, kho, cảng Thị Vải đã xảy ra sự cố sụt lún phần móng gối đỡ đường ống công nghệ. Do phải tập trung khắc phục sự cố, thời gian xây dựng công trình này đã bị kéo dài, số tiền Petro VN phải bỏ ra để khắc phục hậu quả bước đầu là hơn 5,6 tỉ đồng.

Làm trái thỏa thuận

Công ty PVICCC của Đặng Hữu Quý được tổng thầu PVECC giao trách nhiệm thiết kế chi tiết về kết cấu nhà xưởng, sàn nhà, hào cáp của hai hạng mục gồm nhà điều khiển và nhà để tủ điện, thiết bị điện. Trước khi triển khai, PVECC đã chuyển cho phía ông Quý toàn bộ tài liệu về thiết kế chế tạo thiết bị điện, điều khiển và đặc biệt là các tài liệu khảo sát địa chất khu vực thi công.

Công ty PVICCC cũng có tài liệu thiết kế về xử lý nền công trình, trong đó thể hiện rằng nền đất ở khu vực xây hai hạng mục “không được xử lý bằng bấc thấm, bùn sét từ 13m - 23m không ổn định, độ lún kéo dài từ 12,5-16 năm kể từ khi san nền”.

Cũng theo các thỏa thuận giữa tổng thầu và bên thiết kế, xác định rõ khi thiết kế phải “thực hiện theo một số tiêu chuẩn thiết kế của Anh, Hoa Kỳ” và các hạng mục chính như bồn chứa, nhà cửa và giá đỡ đường ống “được xây dựng trên móng cọc”, đảm bảo công trình lắp đặt và vận hành an toàn tối thiểu trong 30 năm.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, phó giám đốc phụ trách Xí nghiệp thiết kế Đào Tuấn Dũng đã đưa ra nhận định sai lầm cho rằng nền đất lún không nhiều, không xem xét diễn biến lún của nền đất nơi đặt thiết bị, cũng như vận dụng các tiêu chuẩn thiết kế của VN xen kẽ tiêu chuẩn của Anh, Mỹ một cách “tả pín lù”.

Sự cẩu thả trên đã dẫn tới việc tường nhà và khung nhà thì nằm trên móng cọc, còn các thiết bị điện và thiết bị điều khiển - phần quan trọng nhất của hạng mục - thì nằm trên hào cáp, còn hào cáp đặt trực tiếp trên sàn nhà san lấp, không hề có móng cọc.

Hạng mục chính lún 0,6m

Hoàn thành cuối năm 1999, nhưng mới đầu năm 2000 nền đặt thiết bị của hai hạng mục đã sụt lún nghiêm trọng. Các bên hữu quan gồm đại diện chủ đầu tư, tổng thầu, thiết kế cùng ngồi lại bàn cách khắc phục, quyết định chi gần 290 triệu đồng để xử lý sự cố mang tính cấp thời nhưng vẫn kiên quyết phương án... không móng cọc.

Điều gì đến tất đến, năm 2002 thiết bị của cả hai hạng mục tiếp tục lún sâu hơn, cá biệt có điểm sâu tới 0,6m so với vị trí đặt máy ban đầu. Petro VN đã phải vào cuộc cùng Viện Khoa học công nghệ xây dựng - Bộ Xây dựng thiết kế và thi công xử lý sự cố trên hết hơn 7,1 tỉ đồng.

Ngoài ra, thay vì xử lý toàn bộ 89.376m2 nền đất bằng bấc thấm, Petro VN đã tham khảo ý kiến của ông Nguyễn Hữu Đẩu - khi đó là giám đốc Viện Khoa học công nghệ giao thông vận tải - và quyết định chỉ xử lý bấc thấm ở năm khu vực với tổng diện tích trên 35.544m² cho “đỡ tốn kém kinh phí”. Sự “tiết kiệm” này đã cho ngay kết quả: những khu vực không được xử lý bấc thấm đã tiếp tục lún kéo dài 12,5 - 16,6 năm, ảnh hưởng tới cả những khu vực đã xử lý bằng bấc thấm trước đó.

__________________________________________Kỳ tới : "Rút ruột" công trình chia chác ra sao?