Phóng to

TTO - Từ đầu năm đến nay trong làng văn có hai tác giả ở lứa tuổi “tri thiên mệnh” đã “về trời” là nhà thơ Đồng Đức Bốn và nhà văn Hòa Vang. Với Đồng Đức Bốn, anh đã để lại nhiều bài thơ lục bát được viết theo một phong cách nhất quán của riêng mình.

TTO mời các bạn đọc lại một bài thơ khá tiêu biểu của anh qua lời bình của bạn Lê Thị Bích Hợp (Lớp cao học Văn K49- Đại học Khoa học Xã hội và Nhân Văn- Hà Nội). (Nhà thơ Lê Minh Quốc).

Ngày không em I. Không em ra ngõ kéo diềuNào ngờ được mảnh trăng chiều trên tayLuồn kim vào nhớ để mayChỉ yêu cứ đứt trên tay mình cầm II. Em đi như chim về ngànĐể rơi một cánh hoa tan nát chiềuTôi đi tìm một tình yêuTrên dòng sông chứa rất nhiều ban maiTôi đi trên dòng sông gaiLốt chân chim đậu trên vai thành hồKhông em từ bấy đến giờBàn tay vẫn héo như cờ chịu tang.

Đồng Đức Bốn là nhà thơ ý thức trở về với cội nguồn ca dao dân tộc, một cây bút lục bát khoẻ khoắn và độc đáo của nền văn học đương đại, đã góp phần làm nên cái duyên của thể thơ 6-8 hiện đại. Thơ lục bát anh có một sức thu hút kỳ lạ, đặc biệt là ở những câu thơ kết bài, cứ tạo một dư ba trong lòng người đọc:

Tôi nghe nẫu cả những chiềuCâu thơ ngã xuống đổ xiêu mái chùa(Quốc kêu)

hay:

Vớt buồn trên mặt sông trôiBây giờ vẫn chỉ mình tôi giữa dòng(Đời tôi)

Bài thơ “Ngày không em” cũng có một sức hút như thế. Giọng thơ nhẩn nha, chậm rãi đến thiết tha. Ba khổ thơ được chia làm hai phần, không dùng một dấu chấm câu nào, dường như không có sự kết thúc mà cứ mênh mông, dàn trải… Bốn câu thơ đầu là một bức thông điệp về một nỗi cô đơn, cô đơn vì “không em”. Không em, mọi giá trị thực của cuộc sống như biến thành ảo hết: diều biến thành mảnh trăng chiều, chỉ để may cứ bị đứt.

Qua phần thứ II thì 8 câu thơ như đè nặng xuống, kéo toàn bộ bài thơ chùng xuống bởi sự không tương xứng giữa hai phần. Nếu phần I mới chỉ là lời thông báo “không em”, thì phần II lại là tâm trạng cô đơn của người con trai được nhân đôi lên bởi những câu lục bát:

Em đi như chim về ngànĐể rơi một cánh hoa tan nát chiều

Cấp độ của nỗi buồn đã nhân lên, giọng thơ đã chuyển sang cái xót xa, đau đớn đến “tan nát chiều” chứ không còn dừng lại ở cái nhẩn nha chậm rãi buồn như khổ thơ trên. Đến hai câu thơ kết bài:

Không em từ bấy đến giờBàn tay vẫn héo như cờ chịu tang

Nỗi buồn ở đây được đẩy lên tận cùng. Hình ảnh lá cờ tang như cứa sâu vào cả bài thơ, bao trùm lên toàn bài thơ là một sự lụi tàn, héo úa, chết chóc. Và chỉ đến câu kết này tác giả mới dùng dấu chấm hết duy nhất trong bài, nhưng bài thơ thì không kết thúc mà cứ lan tỏa một nỗi buồn mênh mang.

Thơ Đồng Đức Bốn là thế, cứ ám ảnh lòng người bởi những câu thơ giàu hình ảnh, tứ thơ sâu sắc. Từ xưa đến nay, thơ viết về tình yêu, về nỗi buồn thất tình thì nhiều lắm, bởi những cung bậc tình cảm này không thể thiếu trong tình yêu. Song có thể nói Ngày không em là một sự thể hiện mới, bởi nhân vật trữ tình trong bài thơ không hướng đến một sự chia sẻ, cảm thông của “đối tượng” mà chỉ là tự bộc lộ cảm xúc thật của bản thân. Cảm xúc thật và ảo thẩm thấu vào nhau tạo nên những câu thơ độc đáo và rất Đông Đức Bốn.