07/05/2005 08:04 GMT+7

Binh sĩ VN trên trận tuyến chống phát xít

THẾ ANH
THẾ ANH

TT - “Ngoài những người chống phát xít quê ở Đức, Tây Ban Nha, Bulgaria... còn có sáu người VN”. Chỉ huy trưởng Lữ đoàn quốc tế, ông Ivan Ivarov - người Bulgaria, kể lại sau khi chủ nghĩa phát xít bị đánh bại.

Nhân kỷ niệm 60 năm ngày Chiến thắng phát xít (9-5-1945 - 9-5-2005):

AdBP8nGB.jpgPhóng to
Tọa đàm khoa học về những học trò của Bác học tập, chiến đấu ở Liên Xô nhân 98 năm ngày sinh của Bác tại Nghệ An - Ảnh tư liệu
TT - “Ngoài những người chống phát xít quê ở Đức, Tây Ban Nha, Bulgaria... còn có sáu người VN”. Chỉ huy trưởng Lữ đoàn quốc tế, ông Ivan Ivarov - người Bulgaria, kể lại sau khi chủ nghĩa phát xít bị đánh bại.

Sáu chiến sĩ của chúng ta từng có mặt trong cuộc duyệt binh lịch sử ngày 7-11-1941 tại Quảng trường Đỏ và tiến thẳng ra phòng tuyến bảo vệ Matxcơva. Họ là ai?

Năm trong sáu chiến sĩ VN đã anh dũng hi sinh trên phòng tuyến phía nam ngoại thành Matxcơva. Thân thể các anh đã hóa thành tro bụi trên xứ sở bạch dương, nhưng tên tuổi họ vẫn được khắc sâu vào bia tưởng niệm và sống mãi trong lòng những người yêu chuộng hòa bình.

Ngày 12-12-1986, Đoàn chủ tịch Xô viết tối cao đã có quyết định tặng thưởng Huân chương chiến tranh vệ quốc hạng nhất, kỷ niệm chương chiến thắng phát xít Đức và kỷ niệm chương Lữ đoàn quốc tế cho các chiến sĩ VN gồm: Vương Thúc Tình, Lý Nam Thanh, Lý Thúc Chất, Lý Anh Tạo và Lý Phú San. Nhưng vì lý do bí mật cách mạng nên việc xác định đúng danh tính của các chiến sĩ quốc tế này cũng hết sức khó khăn.

Ngày 27-7-1987, tại xã Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An (lúc đó còn là Nghệ Tĩnh), Đảng bộ tỉnh và đại diện bộ ngành trung ương đã tổ chức truy điệu và trao Huân chương chiến tranh vệ quốc hạng nhất, kỷ niệm chương chiến thắng phát xít Đức, kỷ niệm chương

“Sáu mươi năm trôi qua kể từ ngày chiến thắng trong cuộc chiến tranh ái quốc vĩ đại. Vào những ngày này, hết thảy tiếng nói đều nhắc nhở về những gì liên quan đến chiến tranh: đau khổ và thất vọng, thảm họa và đọa đày, thông cảm và thương xót, niềm tin và hi vọng, lòng trung thành với tổ quốc, sự vui mừng chiến thắng...

Trong ngày lịch sử trọng đại đó, chúng tôi nhớ về các chiến sĩ VN. Năm người trong số đó đã gan dạ hi sinh trong các trận chiến bảo vệ Matxcơva”.

(Vladimir Flyazlienkov, tùy viên báo chí Sứ quán Nga tại Hà Nội)

Lữ đoàn quốc tế và bằng Tổ quốc ghi công cho gia đình của ba liệt sĩ đã xác định được danh tính là Lý Nam Thanh (tức Nguyễn Sinh Thản, sinh năm 1908), Lý Thúc Chất (tức Vương Thúc Thoại, 1910), Lý Anh Tạo (tức Hoàng Thế Tự, 1910).

Còn ông Lý Phú San (tức Phan Lê Chân) quê ở Hà Sơn Bình, nhóm viết lịch sử Đảng tỉnh Nghệ An xác định ông không tham gia trong Lữ đoàn quốc tế mà làm việc trong quân y viện Liên Xô. Ông đã về nước và mất tại Hà Nội năm 1980.

Tuy nhiên, xét về công trạng và những đóng góp trong chiến tranh chống phát xít, bằng khen vẫn được trao cho gia đình ông. Riêng chiến sĩ Vương Thúc Tình lúc đó chưa xác định được gia quyến nên chưa thể trao tặng. Mọi người trong đoàn của trung ương và đại diện Xô viết tối cao đành mang huân chương, kỷ niệm chương về...!

Qua nhiều cuộc sưu tra, cuối cùng nhóm nghiên cứu đã xác định được Vương Thúc Tình chính là Vương Sĩ (tên thật là Vương Thúc Liễn, 1903). Ông sinh thành trong một gia đình nhà Nho yêu nước thuộc làng Kim Liên, Nghệ An, có quan hệ họ hàng với Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Ông sang Thái Lan cùng lúc với Lê Hồng Phong, sau đó được Bác gửi sang Liên Xô đào tạo và trở thành người chiến sĩ trong trung đoàn quốc tế bộ binh cơ giới.

Sau khi quân Đức bị đẩy lùi khỏi phòng tuyến Matxcơva, Hồng quân Liên Xô giành lại thế chủ động trên chiến trường. Khoảng đầu năm 1943, giữa lúc Hồng quân đang tiến mạnh về phía tây thì có lệnh của Stalin: “Điều tất cả các cán bộ, chiến sĩ quốc tế quê ở châu Á quay trở lại chuẩn bị chống Nhật ở mặt trận phía đông”.

Vương Thúc Tình đã trở về VN nhưng khi về tới Nam Kinh, Trung Quốc (TQ) thì ông bị nhóm Nguyễn Hải Thần mật báo cho đặc vụ Tưởng Giới Thạch bắt và giết hại.

Hai chiến sĩ còn lại là ai?

Từ những hồi ký của các vị lãnh đạo lão thành, từ những luận cứ khoa học, bước đầu nhóm nghiên cứu đã xác định được tên của hai người còn lại là Lý Chí Thống (tức Đinh Chương Long) và Lý Văn Minh (tức Hồng Sơn).

cyrTABqd.jpgPhóng to
"Ngày chiến thắng - đó không chỉ là ngày tự hào mà còn là ngày của những giọt nước mắt" - tổng lãnh sự LB Nga tại TP.HCM Yury Vasilyev phát biểu tại buổi họp mặt kỷ niệm 60 năm chiến thắng phát xít do Hội Hữu nghị TP tổ chức hôm qua.

Trong ảnh: Bà bế cháu xem những hình ảnh về chiến tranh chống chủ nghĩa phát xít được trưng bày tại buổi gặp mặt. Làm sao bé hiểu được những nỗi đau chứa đựng trong bức ảnh...

Hai người này thuộc nhóm tám người (trong đó có Lý Tự Trọng, sau về nước theo yêu cầu của tổ chức) được Bác giới thiệu sang học Trường quân sự Hoàng Phố, TQ năm 1926. Tháng 4-1927, Tưởng Giới Thạch cho giải tán Trường quân sự Hoàng Phố.

Bảy thiếu sinh VN tham gia lực lượng giải phóng quân TQ. Hai bà Lý Phương Đức, Lý Phương Thuận đã hi sinh cho cách mạng TQ.

Theo hồi ký của thiếu tướng Lê Thiết Hùng: “Năm 1938, Bác Hồ từ Liên Xô trở về TQ bắt liên lạc với họ trong các đơn vị giải phóng quân TQ để gửi sang Liên Xô đào tạo. Khi Đức quốc xã tấn công Liên Xô, họ đã tham gia vào Lữ đoàn quốc tế”.

Như vậy, danh tính của sáu người trong Lữ đoàn quốc tế trên tuyến phòng thủ Matxcơva đã được xác định, nhưng mới chỉ ba người trong số đó được trao bằng khen.

Với trường hợp ông Vương Thúc Tình, khi nhóm nghiên cứu xác định được thân nhân của ông thì mới vỡ lẽ là bằng Tổ quốc ghi công của ông bị ghi sai là Vương Thúc Bình (do Bộ Thương binh - xã hội dịch sai từ quyết định khen thưởng của Xô viết tối cao sang tiếng Việt).

Những người có trách nhiệm của tỉnh Nghệ An đã nhiều lần gửi đơn ra trung ương để lấy lại danh dự cho chiến sĩ quốc tế này nhưng rồi cho đến nay gia đình ông vẫn chưa nhận được. Xin nói thêm, ông Vương Thúc Tình là người được báo chí Nga nói nhiều trong những năm 1985-1986 với những bài viết xúc động như “Người vợ góa của Vương Thúc Tình” hay “Người thứ ba trong dòng họ Vương”...

Sẽ thiếu sót nếu trong bài này không nhắc đến những cán bộ lão thành, những người tham gia viết lịch sử Đảng tỉnh Nghệ An đã bỏ nhiều công sức cho việc lưu danh những chiến sĩ quốc tế VN.

Khi liên hệ với ông Hoàng Đức Lạc - nguyên tổng thư ký Liên hiệp Các hội hữu nghị, nguyên phó chủ tịch Hội Hữu nghị Việt - Nga tỉnh Nghệ An - để tìm hiểu thêm tư liệu, bằng giọng trầm buồn ông cứ nhắc đi nhắc lại là làm sao để trao những phần thưởng danh dự đó cho ba người còn lại?

Vâng, ông đã già, nỗi lo của ông không phải là vô lý...

THẾ ANH
Trở thành người đầu tiên tặng sao cho bài viết 0 0 0

Tuổi Trẻ Online Newsletters

Đăng ký ngay để nhận gói tin tức mới

Tuổi Trẻ Online sẽ gởi đến bạn những tin tức nổi bật nhất

Bình luận (0)
thông tin tài khoản
Được quan tâm nhất Mới nhất Tặng sao cho thành viên