Phóng to

Đến với lễ hội - Ảnh: V.Dũng

Theo Từ điển tiếng Việt tường giải và liên tưởng của tác giả Nguyễn Văn Đạm, Nhà xuất bản Văn Hóa - Thông Tin, thì bánh giầy nghĩa là: bánh làm bằng xôi giã thật mịn. Từ điển tiếng Việt của tác giả Minh Tân - Thanh Nghi - Xuân Lãm, NXB Thanh Hóa: "Bánh giầy: bánh làm bằng xôi giã thật mịn, nặn thành hình tròn, dẹt, có khi có nhân đậu xanh".

Đại từ điển tiếng Việt của tác giả Nguyễn Như Ý, NXB Văn Hóa - Thông Tin: "Bánh giầy là bánh có hình tròn khum khum, màu trắng, rất dẻo, mịn mặt, làm bằng xôi trắng giã nhuyễn, khi ăn cặp với giò chả...".

Theo ông Trần Chút - chủ tịch Hội Ngôn ngữ TP.HCM, từ "bánh giầy" là từ biến âm của từ cổ "bánh chì" ngày xưa (ch = gi, i = ây; ví dụ như: bên ni = bên nầy, chường = giường). Vì thế, từ viết chuẩn xác nhất là "bánh giầy". Tuy nhiên, tiếng Việt phát âm "d" và "gi" không khác nhau, một số người nhầm lẫn "dầy" tức là dày, mỏng nên mới viết là "bánh dầy". Về mặt chính tả, nếu dùng "bánh dầy" cũng không sai nhưng đúng từ gốc phải là "bánh giầy".

GS Đoàn Thiện Thuật, Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn (ĐH Quốc gia Hà Nội) còn cho biết thêm ở VN hiện nay có hai khuynh hướng ngôn ngữ: khuynh hướng đọc sao viết vậy và khuynh hướng phải đảm bảo sự phân biệt nguồn gốc của từ. Vì "d" và "gi" phát âm giống nhau nên nếu theo khuynh hướng một thì dùng "bánh dầy" cũng không sai.