Phóng to

Đây là năm chứng kiến sự phá sản của nhiều lý thuyết cơ bản, nhiều quy luật bị sụp đổ và nhiều kỷ lục được thiết lập làm bàng hoàng cả những tổ chức tài chính chuyên nghiệp lẫn chuyên gia sừng sỏ nhất.

Năm của các kỷ lục

Nhiều sự kiện bất ngờ xảy ra đồng thời nhiều quy luật bị thay đổi làm nhà đầu tư (NĐT) đi từ sững sờ này đến sững sờ khác. Trong đó đồng USD đóng vai trò rất lớn góp phần tạo nên sự thay đổi khi nó là đồng tiền được sử dụng định giá các sản phẩm khác. Trong nửa đầu năm 2008 đồng USD giảm giá mạnh đẩy giá cả các loại hàng hóa đi xuống đồng thời lập các kỷ lục đi vào lịch sử.

- Vàng đạt 1.032 USD/1 oz.

- Dầu đạt gần 148 USD/1 thùng.

- TTCK toàn cầu sụt giảm thê thảm, thiết lập luôn các mức độ lên xuống kỷ lục như chỉ số Down Jones có lúc giảm 780 điểm nhưng có lúc lại tăng gần 1.000 điểm chỉ trong một phiên giao dịch (chỉ số này ở thời điểm hoàng kim đạt trên 14.000 điểm) trước và sau sự kiện gói cứu trợ 700 tỉ USD.

Biện pháp cứu trợ này của Mỹ kéo theo sự tham gia của các quốc gia khác sau khi chứng kiến cơn bão tài chính “nuốt chửng” nhiều tên tuổi lẫy lừng nhất (như Lehman Brothers...) và thị trường địa ốc toàn cầu tiếp tục nguội lạnh, giá giảm trên phạm vi toàn thế giới.

- Đồng USD giảm ở mức thấp nhất trong lịch sử của đồng tiền này khi USD Index (tượng trưng cho sức khỏe của đồng USD) có lúc giảm sát 69 điểm. Tỷ giá một số đồng tiền mạnh khác so với đồng USD ở thời điểm huy hoàng nhất như cặp tiền GBP/USD đạt ngưỡng 2,1 hay cặp EUR/USD đạt 1,6.

US Dollar Index là gì?

USD Index (USDX) ra đời tháng 3/1973 khi các cường quốc kinh tế thời kỳ đó đồng ý thả nổi đồng tiền của mình. Giá trị ban đầu của chỉ số này là 100. USDX đạt cao nhất là 165 điểm và thấp nhất là 70 điểm. USDX là chỉ số dùng để đo giá trị đồng USD trên thị trường thế giới. Chỉ số này còn được gọi là Weighted Index, nghĩa là các thành viên cấu tạo này chỉ số có một giá trị khác nhau.

USDX được cấu tạo bởi sáu thành viên là: EUR (euro), JPY (yên Nhật), GBP (bảng Anh), CAD (đôla Canada), SEK (krona Thụy Điển), CHF (franc Thụy Sĩ). Mặc dù nhiều đồng tiền khác không phải thành viên của USDX nhưng việc nó chuyển động theo các đồng tiền thành viên của chỉ số này cũng sẽ phản ánh vào mức độ cung cầu của đồng USD trên thị trường thế giới.

Tỷ trọng của chỉ số này là số hàng hóa xuất nhập khẩu giữa hai quốc gia với nhau và là sự trao đổi hối đoái giữa hai đồng tiền tạo thành một cặp tiền tệ. Nếu một đồng tiền trong cặp tiền tệ yếu đi, nó sẽ làm chênh lệch lượng hàng hóa xuất nhập khẩu giữa hai quốc gia này. Lượng hàng hóa xuất nhập khẩu không chỉ đơn thuần là hàng hóa xuất nhập qua cảng các nước mà còn biểu hiện khả năng cạnh tranh kinh tế của quốc gia. Khả năng này càng cao thì giá trị đồng tiền quốc gia đó càng lớn.

Tại sao đồng USD lên giá?

Việc đồng USD tăng giá liên tục từ trước, trong và sau các biện pháp mạnh nằm trong nỗ lực nhằm cứu nguy thị trường của chính phủ và các ngân hàng trung ương trên thế giới đã làm bất ngờ nhiều người. USDX tăng một mạch từ ngưỡng 76 điểm trong tháng 9 vượt qua 87 điểm vào nửa cuối tháng 10 làm áp lực lên các thị trường hàng hóa, TTCK và hối đoái.

Như ngày 24-10, USDX trong một ngày tăng gần hai điểm đẩy các đồng tiền khác lao dốc dữ dội như đồng bảng Anh rớt thê thảm, cặp tiền GBP/USD lập kỷ lục về mức độ mất giá khi ở phiên giao dịch châu Âu đồng tiền có lúc mất gần 1.000 pips (Price Interest Points: 1 pip là chỉ số thập phân cuối cùng trong một tỷ giá trao đổi và cũng là cụm từ được sử dụng nhiều nhất để đánh giá sự chuyển đổi về giá của một ngoại tệ) và chỉ phục hồi lại một phần trong phiên Mỹ khi đồng USD giảm nhẹ bớt.

Việc bơm lượng lớn USD vào lưu thông thay vì làm giảm giá trị, xu thế đồng USD lại có diễn biến ngược lại do NĐT lo ngại thị trường đang khan hiếm tiền cho các hoạt động tiêu dùng, cho vay… trong khi các hoạt động đầu tư trên mọi mặt trận đều gây thua lỗ nên mới cần phải cung một lượng tiền lớn như thế.

Ngoài ra, việc các đồng tiền của các quốc gia trong rổ tiền tệ yếu đi do sự bi quan về nền kinh tế của các quốc gia này và việc giá dầu giảm do nhu cầu giảm của nền kinh tế mở ra khả năng lạm phát sẽ giảm cũng góp phần làm đồng USD lên giá. Bởi thế NĐT đã mua vào đồng USD và bán các sản phẩm khác được định giá bằng đồng tiền này.

Đỉnh cao của cuộc khủng hoảng tài chính là tháng 9 và 10 nhưng giá vàng lúc cao nhất đầu tháng 10 chỉ đạt đỉnh 920 USD/oz, vẫn không thể đạt được các kỷ lục cũ là 1.032 và 988 USD/oz cùng trong năm 2008, bất chấp nhu cầu đầu tư an toàn và một khi giá USD vẫn còn mạnh thì vàng khó mà lặp lại kỷ lục cũ.

Tuy nhiên nếu nói giá vàng đầu tháng 10 rẻ hơn so với thời điểm tháng 3-2008 khi vàng đạt giá 1.032 USD/oz lại không chính xác bởi vì USD Index vào thời điểm đó chỉ có 76 điểm so với thời điểm đầu tháng 10 đạt 83 điểm. Như thế giá vàng thời điểm đầu tháng 10 tính tương quan sẽ xấp xỉ với giá tại thời điểm tháng 3.

Quy luật vàng tăng từ tháng 10 hàng năm đến giữa năm sau đang bị thay đổi bằng xu hướng giảm giá khi các đỉnh và đáy một giai đoạn tăng giảm của vàng đang thấp hơn các giá trị cũ và vàng khó mà tăng cao nếu không gắn với sự suy yếu của đồng USD.

Mỗi lần giá vàng đi lên một ít các NĐT lại đua nhau bán ra, một phần vì thua lỗ các thị trường khác (như TTCK), một phần NĐT cần USD để mua hàng hóa (phần lớn hàng hóa được định giá bằng USD) và quan trọng là cần tiền để tạo thanh khoản.

Với TTCK, việc giá trị đồng USD tăng giá sẽ làm giá trị của chứng khoán tại Mỹ trở nên “đắt” hơn bình thường, cũng là lý do để các NĐT bán chứng khoán ra đẩy TTCK Mỹ tiếp tục đi xuống trong thời gian gần đây đồng thời ảnh hưởng luôn đến TTCK các quốc gia khác.

Ngoài ra nền kinh tế yếu kém sẽ làm nhu cầu xăng dầu, vàng nguyên liệu giảm, vàng nữ trang, vàng vật chất và chứng khoán kém hấp dẫn cũng làm đồng USD tăng giá.

Lịch sử đang đứng về đồng USD

Nhìn về lịch sử thì đồng USD đã kết thúc quá trình mất giá và giờ là điểm thay đổi theo hướng tăng giá trở lại. Từ năm 1970 thì chu kỳ tăng, giảm giá của USD là từ 5 - 7 năm cho mỗi một quá trình. Theo quy luật đó thì sau khi USD lên giá tới mức kỷ lục vào năm 2001 (USD Index lúc đó đạt gần 122 điểm), USD bắt đầu giảm giá so các loại tiền tệ mạnh khác của thế giới vào đầu năm 2002.

Từ thời điểm đó đến nay USD đã mất giá được hơn sáu năm (USD Index thấp nhất tháng 4-2008), giờ là lúc nó tìm lại chính mình và lấy lại những gì đã mất. Nếu lịch sử lặp lại sẽ làm cho giá dầu và giá vàng tiếp tục giảm xuống. Ngoài ra, theo một quy luật khác của lịch sử, trong nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ do đảng Cộng hòa nắm quyền thì xu hướng giá vàng tăng và đồng USD giảm giá, còn đảng Dân chủ nắm quyền thì ngược lại - đồng USD phục hồi đẩy giá vàng lao dốc. Như vậy các NĐT hãy chờ xem lịch sử liệu có quay lại.

Từ trước đến nay người ta chỉ thấy Mỹ viện trợ hay giúp đỡ cho các quốc gia khác nhưng bây giờ cả thế giới đang chứng kiến điều ngược lại khi chính Mỹ sẽ phải cần đến các quốc gia trên thế giới hỗ trợ họ. Như việc các ngân hàng trung ương đồng loạt hạ lãi suất, hay việc trao đổi tiền tệ giữa các ngân hàng trung ương và FED.

Đây cũng là điều cả thế giới đều mong muốn vì nền kinh tế Mỹ là nền kinh tế đầu tàu, đồng USD được sử dụng chủ yếu trong thanh toán giao dịch hàng hóa, là đồng tiền được sử dụng trong dự trữ ngoại tệ của các quốc gia, nền kinh tế Mỹ cũng là nơi tiêu thụ hàng hóa của các quốc gia khác. Bởi thế việc nền kinh tế Mỹ ổn định cũng sẽ giúp đưa kinh tế toàn cầu đi vào ổn định. Một khi cả thế giới chung sức lại, giúp đỡ nhau vượt qua khó khăn thì mọi người hãy có niềm tin rằng khủng hoảng sẽ dịu bớt, mọi thứ trở nên sáng sủa hơn và bình yên sẽ sớm trở lại với tất cả mọi người.