Theo qui định này, DN nhập hàng hóa để sản xuất hay sản xuất hàng xuất khẩu thay vì phải nộp thuế nhập khẩu ngay trước khi nhận hàng thì được chậm nộp, tối đa lên đến 275 ngày. Theo ông Nguyễn Văn Phụng - vụ phó Vụ Chính sách thuế (Bộ Tài chính) - ân hạn đã giúp DN giảm bớt khó khăn về vốn, đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu, phát triển sản xuất kinh doanh. Lợi cho DN nhưng sao lại đề nghị bỏ?

Theo ông Phụng, rất nhiều DN đã lợi dụng ưu đãi này để chiếm đoạt tiền thuế của Nhà nước. Những gì ông Phụng mô tả cho thấy đã hình thành công nghệ chiếm đoạt tiền thuế nhập khẩu của Nhà nước, tương tự như đã xảy ra với thuế giá trị gia tăng trước đây. Thủ thuật đều như nhau: lập DN, nhập khẩu hàng nhưng chưa nộp thuế, bán hàng xong sau đó giải thể hoặc bỏ trốn khỏi địa chỉ đăng ký kinh doanh.

Cục Hải quan TP.HCM còn báo động tình trạng này đã lan ra cả loại hình ưu đãi khác như gia công hàng xuất khẩu. Thực tế đã nói lên tất cả: chính sách đang bị lợi dụng. Phân nửa số DN có hoạt động xuất nhập khẩu trong cả nước có nợ thuế xuất nhập khẩu. Số thuế xuất nhập khẩu chưa thu được cứ dềnh lên, 2.900 tỉ đồng và còn tăng thêm.

Nhưng cũng không thể phủ nhận rằng chính sách ân hạn thuế xuất nhập khẩu đã và đang trợ giúp rất nhiều cho các DN sản xuất và làm hàng xuất khẩu chân chính. DN đang thiếu vốn, nếu không còn được ân hạn thuế phải đi vay vốn ngân hàng để nộp thuế làm chi phí sản xuất tăng lên. Trước đây DN đã kêu rất nhiều về tình trạng vốn ít lại phải nộp thuế trong khi hàng hóa chưa bán được. DN phải cõng thêm lãi vay ngân hàng do phải nộp thuế trước... Những kêu ca dạng này đã không còn khi DN được ân hạn thuế.

Như vậy, chủ trương ân hạn thuế là đúng nhưng qui định chưa chặt. Đương nhiên và bất kể DN nào cũng được ân hạn thuế mà không cần điều kiện gì cả. Đó là kẽ hở để những DN xấu chen vào lợi dụng, một vài con sâu làm xấu cả rổ rau! Chưa kể những ưu ái quá mức của chủ trương ân hạn đã tạo ra sự ỷ lại từ DN. Dại gì không chiếm dụng tiền thuế của Nhà nước vì được chậm nộp kia mà. Nếu làm chặt hơn, ân hạn có điều kiện thì tình hình sẽ khác. Ân hạn sẽ đúng nơi đúng chỗ. DN muốn được ân hạn phải có lý lịch hoạt động xuất nhập khẩu tốt, không nợ thuế, không gian dối, có cơ sở sản xuất...

Ngoài ra cũng có thể xã hội hóa hoạt động ân hạn thuế. Ngân hàng sẽ thay cơ quan chức năng kiểm tra, giám sát năng lực của DN rồi đưa ra quyết định bảo lãnh cho DN được ân hạn thuế. Số thuế nợ là rất lớn, lỗi một phần do chính sách chưa chặt. Cần sửa lại, qui định chặt hơn để DN chân chính tiếp tục được hưởng lợi, ngăn chặn DN xấu lợi dụng.