Phạm Hy Hiếu - huy chương bạc Olympic toán học (IMO) lần 50

0,2% năng khiếu là quá may mắn

TTO - Có những bạn trẻ khi gặp gỡ họ, bạn sẽ bị “cuốn” vào những đam mê mà họ chia sẻ với bạn. Có những bạn trẻ làm bạn thấy muốn được điều gì đó thật “hoành tráng”. Có những bạn trẻ làm bạn thích thú khi thử hình dung về họ trong tương lai.

Phạm Hy Hiếu - HS lớp 12 Trường phổ thông Năng khiếu, ĐHQG TP.HCM, huy chương bạc Olympic toán học (IMO) lần 50 (diễn ra tại Bremen, Đức từ ngày 10 đến 22-7-2009) - là một bạn trẻ như vậy.

Từ một quyết tâm thời ấu thơ

Bà Lê Thị Túy Đại - đại diện gia đình nhà toán học Nguyễn Đình Chung Song - trao tặng giải thưởng toán học Nguyễn Đình Chung Song năm 2009 (tổ chức ngày 1-11 tại báo Tuổi Trẻ) cho Phạm Hy Hiếu - Ảnh: Trung Uyên

Hành trình đến với chiếc huy chương bạc Olympic toán học (IMO) lần 50 của Hy Hiếu rất dài và không kém ly kỳ.

Tất cả bắt  đầu từ năm 2003 - khi Hiếu là học sinh lớp 5 và lần đầu nhận giải thưởng toán học Nguyễn Đình Chung Song. Hôm ấy, Hy Hiếu ngồi cạnh Nguyễn Đăng Khoa - khi đó là HS lớp 11 Trường phổ thông Năng khiếu ĐHQG TP.HCM và vừa đoạt huy chương bạc Olympic toán quốc tế tại Tokyo.

Thành tích và những nỗ lực của Nguyễn Đăng Khoa làm cậu bé Hy Hiếu cực kỳ ngưỡng mộ. Trong lòng cậu bé nảy nở một quyết tâm mãnh liệt: “Phải cố gắng đạt được những thành tích như anh Đăng Khoa!”.

Câu nói Hy Hiếu yêu thích nhất là: “Thiên tài chỉ có 1% là năng khiếu, còn lại là do rèn luyện mà có được”. Khi được hỏi: “Theo Hiếu, Hiếu có mấy phần trăm năng khiếu?”. Hiếu cười tươi rói: “Có lẽ mình có 0,2% năng khiếu. Vậy là quá may mắn rồi!”. Và chúng tôi hiểu rằng 0,2% quý giá ấy cùng với những ngày tháng “cháy hết mình” cho đam mê toán học là chất liệu làm nên những thành tích của Hy Hiếu.

Đó không phải là cảm xúc thoáng qua, nhất thời khi một cậu bé bị “choáng” mà là một “ám ảnh đẹp” đeo đuổi Hiếu suốt quá trình học tập sau đó. Sáu năm sau, vào tháng 4-2009, Hy Hiếu có mặt trong kỳ thi chọn đội tuyển dự thi Olympic toán học (IMO) lần 50.

Hoàn thành bài thi ngày đầu, Hiếu cảm thấy rất… sợ vì không làm được bài thi như ý. Ngày thứ hai, ra khỏi phòng thi, Hiếu bắt đầu “hoảng loạn” (cách diễn tả của Hiếu) khi nhận ra dù giải hết đề nhưng đã mắc phải một số lỗi. Song, những nỗ lực ấy cũng đủ đưa Hiếu đến Bremen (Đức) từ ngày 10 đến 22-7-2009 trong màu cờ sắc áo của đội tuyển Việt Nam tại đấu trường trí tuệ Olympic toán học (IMO) lần 50.

Những cảm xúc “kinh khủng” sau những giờ cân não trong phòng thi lặp lại với Hiếu. Trước khi thi, Hiếu tự tin sẽ mang về huy chương bạc. Ngày thi thứ nhất kết thúc với Hiếu với một chút tiếc nuối. Cảm xúc này nối dài đến ngày thi thứ hai, để rồi biến thành một nỗi buồn rười rượi trong lòng cậu thiếu niên 17 tuổi. “Lúc ấy, em chỉ mong đạt được huy chương đồng. Vậy đã là tốt lắm rồi”.

Nhưng rồi chiếc huy chương bạc đã vinh danh tên Phạm Hy Hiếu. Giấc mơ được như anh Nguyễn Đăng Khoa ngày nào thành hiện thực sau những nỗ lực không mệt mỏi.

Trước khi đến với IMO lần 50, vào năm 2004 cậu học trò lớp  6 Phạm Hy Hiếu từng cùng các đồng đội “đem chuông đi đánh” ở kỳ thi toán quốc tế tiểu học lần 2 tại Lucknow, Ấn Độ. Phạm Hy Hiếu mang về một huy chương vàng cá nhân, một huy chương vàng đồng đội và góp phần mang về giải vô địch toàn đoàn của đoàn VN.

Lì với toán, mất hồn cũng vì toán

Phạm Hy Hiếu là gương mặt nổi bật tại lễ trao giải thưởng toán học Nguyễn Đình Chung Song 2009 vào sáng 1-11 (tại báo Tuổi Trẻ) dành cho các học sinh giỏi toán nhất TP.HCM. Tại buổi lễ, Hy Hiếu đã giao lưu với các bạn về đam mê toán học, những kỷ niệm khi thi đấu tại các cuộc thi quốc tế với phong cách tự tin, chững chạc - Ảnh: Trung Uyên

Nếu bạn trò chuyện với Hiếu về chủ đề toán học thì rất có thể bạn sẽ nghe nhiều hơn đặt câu hỏi, thỉnh thoảng tròn mắt hay gật gù đồng ý. Đơn giản vì khi nói về toán (và bất cứ chuyện gì có thể liên quan đến toán), Hy Hiếu như quên hết mọi thứ xung quanh.

Hiếu chia sẻ: “Điều mình thích nhất ở toán học là tư duy logic, gãy gọn, chính xác gần như tuyệt đối. Trong toán học, mình mê nhất môn hình học phẳng”. 

Nhà toán học Hy Hiếu ngưỡng mộ nhất là Leonard Euler. Anh chàng có thể kể vanh vách tiểu sử của “thần tượng” và bày tỏ sự nể phục trước nghị lực phi thường vượt lên nghịch cảnh mù lòa để cống hiến nhiều thành tựu cho hầu hết các lĩnh vực của toán học.

Chị Thanh Nga - mẹ Hiếu - có những quan điểm rất rõ ràng khi giáo dục Hiếu: “Dù Hiếu học về trễ thế  nào thì bố mẹ vẫn chờ về cùng ăn cơm tối. Đó cũng là lúc cả gia đình chia sẻ  với nhau mọi vui buồn trong một ngày. Tôi cũng luôn dạy cháu biết chấp nhận thất bại và đừng quá hiếu thắng”.

Đầu tháng 9-2009, Hy Hiếu biết tin được một trường đại học danh tiếng trao học bổng toàn phần. Hy Hiếu rất mừng nhưng cũng nói là chưa nghĩ đến chuyện du học vì năm nay mới học lớp 12. 

Năm học 12 này, Hiếu  đang tích cực luyện tiếng Anh và tập trung hầu hết thời gian cho đam mê toán học. Anh chàng cũng cố gắng không để mất căn bản các môn lý, hóa… Một điều khá thú vị là Hiếu cũng học rất khá môn văn, thậm chí yêu “cái bay bổng, lãng mạn, tự do của văn” (lời của Hiếu) hơn cả sự khoa học của lý, hóa. Nếu điểm toán của Hiếu từ cấp hai đến cấp ba dao động từ 9,4-10 phẩy thì điểm văn dao động chỉ trên dưới 9 phẩy một chút.

“Lì với toán” là một trong những bí quyết học toán của Hiếu. Những thời khắc “khó ở” nhất với Hiếu là khi không giải được bài toán nào đó.

Chị Trần Thị Thanh Nga - mẹ Hiếu - hóm hỉnh “kể tội” anh chàng: “Mỗi lần như thế, Hiếu như người mất hồn, cả tôi và bạn bè Hiếu đều thấy Hiếu “lập dị” lắm. Bứt rứt không yên, không thích bị ai quấy rầy, dễ nổi quạu với người khác. Tốt nhất là đừng “đụng” đến Hiếu những lúc ấy!”.

Và một trong những cách giải quyết tình huống ấy là Hiếu… đi ngủ. Ngủ một giấc, đầu óc tỉnh ra lại tiếp tục lao vào “vật nhau” với những bài toán khó. Thời gian “chiến đấu” dài nhất của Hiếu với một bài toán là… 1 tuần. Suốt một tuần “đau khổ” được đổi lại giây phút sung sướng, vỡ òa khi tìm ra cách giải. Chuyện học toán của Hiếu tràn đầy “cảm xúc” là vậy!

Anh chàng cũng thừa nhận: “Dễ nổi nóng là một trong những khuyết điểm của mình”. 

Học nhiều vậy có  lẽ Hiếu sẽ không có nhiều niềm vui, kỷ niệm học trò? Không phải vậy đâu nhé! “Mình nghĩ mỗi ngày đến trường gặp gỡ bạn bè đã là những kỷ niệm đẹp của mình. Mình thấy mình rất hòa đồng và cởi mở. Với mình, đi hát karaoke hay uống nước cùng bạn bè là hạnh phúc lắm rồi” - Hiếu vui vẻ chia sẻ. 

Ngoài thầy cô, bạn bè, Hy Hiếu còn có hai người bạn thân thiết trong quá trình học toán là website www.mathlinks.ro và http://diendantoanhoc.net/. Săn lùng, giải những bài toán trên các website này luôn làm anh chàng rất thích thú. Hiếu đang ấp  ủ ước mơ một lần nữa được có mặt trong đội tuyển VN dự thi IMO 2010 tại Kazakstan. Chúc Hiếu luôn bền lòng trong hành trình gian khó chinh phục ước mơ ấy!

Dù hát không hay (Hiếu thừa nhận vậy) nhưng có tài hoạt náo cộng vời tài lẻ thổi harmonica nên anh chàng được bầu làm lớp phó văn thể mỹ của lớp. Còn được bạn bè tặng cho một bí danh rất dễ thương: “heo hí” (nói lái từ tên). 

Song, bạn có thấy lạ không khi Hy Hiếu mơ ước trở thành một doanh nhân thành đạt? Anh chàng lý giải: “Những ước mơ của mình có thể táo bạo nhưng cũng rất thực tế. Trong bối cảnh hiện tại, như mình quan sát thấy, những cá nhân xuất sắc trong khoa học được tôn trọng trong chính lĩnh vực của họ nhưng thường chưa đảm bảo về vấn đề tài chính. Tất nhiên, mình rất thích nghiên cứu toán nhưng có lẽ phải đảm bảo về vấn đề tài chính thì mới có thể nuôi dưỡng ước mơ”. 

Nói về các bạn phe tóc dài, anh chàng Hy Hiếu bật mí: “Mình thích nhất là những bạn gái giống mẹ mình, vừa có kiến thức, tham gia đóng góp cho xã hội, vừa biết chăm sóc gia đình”. 

TRUNG UYÊN