Nghề trồng lúa trở thành kế sinh nhai chính của hàng triệu nông dân. Còn hạt gạo Việt thì đang ngày càng được nâng tầm giá trị, “cất tiếng nói” mạnh mẽ trên thế giới.

Ở nước ta, hạt gạo nuôi dưỡng khoảng 100 triệu người và còn gắn liền với tiến trình hình thành đất nước, với tình trạng thịnh suy đã hàng thiên niên kỷ. Trước năm 1986, Việt Nam vẫn còn là quốc gia nhập khẩu gạo vì sản xuất trong nước không đáp ứng đủ nhu cầu tiêu thụ. Sản lượng nhập khẩu từng có thời điểm vượt hơn 1,5 triệu tấn/năm. Năm 1989, Việt Nam lần đầu tiên ghi tên mình vào danh sách quốc gia xuất khẩu gạo. Đến nay, Việt Nam đã đưa hạt gạo đến hơn 150 nước và luôn nằm trong Top 3 quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới.

Năm 2017, giống gạo ST24 do ThS.Kỹ sư lao động Hồ Quang Cua nghiên cứu đạt Top 3 gạo ngon nhất thế giới. Năm 2019, giống gạo ST25 được vinh danh Gạo ngon nhất thế giới.

Năm 2022, Việt Nam đã xuất khẩu hơn 7 triệu tấn gạo với trị giá khoảng 3,5 tỉ đô la Mỹ. Điều đáng nói là giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đang cao nhất trên thế giới và lượng gạo sang các nước khó tính tăng mạnh.

Đó là hành trình dài với nhiều kỳ tích. Một hành trình để Việt Nam vươn lên vị trí top đầu về xuất khẩu lúa gạo, để hạt gạo Việt chu du từ những cánh đồng lúa đến các kệ hàng ở khắp nơi trên thế giới.

Gạo Việt đã vượt qua cái bóng của gạo Thái Lan hay Campuchia để xác lập vị thế mới với thương hiệu riêng và chất lượng tốt hơn. Đây là thành quả sau thời gian Việt Nam thay đổi cơ cấu giống, tập trung vào giống chất lượng cao và kỹ thuật 3 Giảm - 3 Tăng: Giảm lượng giống - Giảm lượng thuốc bảo vệ thực vật - Giảm lượng phân đạm; Tăng năng suất lúa - Tăng chất lượng lúa gạo - Tăng hiệu quả kinh tế.

Thực tế, Việt Nam là quốc gia đa dạng về giống gạo và nhờ thế mà có thể đáp ứng được nhu cầu xuất khẩu đến nhiều quốc gia khác nhau. Trong đó, Đồng bằng sông Cửu Long có nhiều lợi thế khi sản xuất các giống lúa trong nước và giống lai tạo từ giống của nước ngoài (như giống Nhật Japonica) đều cho năng suất cao, chất lượng ngon. Vì thế, ngoài các thị trường truyền thống như Trung Quốc, Philippines, châu Phi; gạo Việt Nam vào Hàn Quốc, Đài Loan, EU cũng ngày càng tăng về lượng, mặc dù để vào được các thị trường này phải vượt qua rất nhiều tiêu chí kỹ thuật và chất lượng khắt khe.

Năm 2017, Tập đoàn Tân Long là doanh nghiệp trúng thầu 30.000 tấn gạo đi Hàn Quốc và đến năm 2018 tăng số lượng lên gần gấp đôi với 50.000 tấn. Trong quá trình đang thực hiện gói thầu, một chuyên gia đầu ngành tại Hàn Quốc đã đến Việt Nam để kiểm tra các lô hàng của Tân Long và chia sẻ với nhân viên của mình rằng: “Trước đây chúng ta tự hào Hàn Quốc sản xuất gạo rất tốt và hạt gạo của chúng ta rất đẹp. Thế nhưng hôm nay, khi kiểm tra những lô gạo đến vài chục ngàn tấn tại Việt Nam, thì chúng ta phải công nhận là gạo Việt Nam đẹp, bóng, chất lượng ngon và rất đồng đều. Họ làm mọi thứ rất đơn giản trong quy mô rất lớn. Vì vậy, từ hôm nay phải thay đổi cách nhìn của chúng ta về gạo Việt Nam”.

Xuất khẩu gạo sang quốc gia khó tính đã là một thành công. Xuất khẩu gạo bằng chính tên tuổi của mình thay vì đóng gói dưới tên của nhà nhập khẩu lại là một thành công rất đáng tự hào. Năm 2022, Gạo A An - thương hiệu gạo vốn vẫn đang phục vụ thị trường nội địa của Tập đoàn Tân Long từ hơn 1 năm trước đó - chính thức xuất hiện tại Nhật Bản. Được biết, để được bày bán trên các kệ hàng, siêu thị tại Nhật, gạo ST25 A An phải vượt qua hàng rào gần 600 tiêu chí kiểm định và đây cũng là sự kiện đáng nhớ của gạo Việt trong năm vừa qua.

Chỉ tính riêng số lượng người Việt sinh sống tại Nhật Bản đã có gần 450.000 người; người Hoa và Philippines gần 1 triệu người và đa số đều có sở thích ăn hạt gạo dài, thơm, dẻo như ST25. Vì thế, tuy rất khắt khe nhưng Nhật Bản cũng đồng thời là thị trường đầy tiềm năng để đưa thương hiệu gạo Việt vào phục vụ chính cộng đồng người Việt, sau đó là người gốc Á và cư dân Nhật Bản.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan từng chia sẻ: "Hình ảnh hạt gạo không chỉ nằm ở độ dài, độ tròn, độ ngọt, độ thơm, mà còn ở hình ảnh cộng đồng những người làm ra và trao gửi hạt gạo đến tận tay người tiêu dùng. Hình ảnh đó dần sẽ trở thành thương hiệu "Gạo Việt"".

Nghề trồng lúa vốn vất vả và để có được những thành tựu như hôm nay thì quả thật là một hành trình dài, bền bỉ, nhiều trở ngại nhưng cũng có ngọt ngào. Đó là hành trình chứng kiến các nghiên cứu, cống hiến của nhà khoa học vì có những giống lúa phải mất đến hàng chục năm mới phát triển thành công; có những vất vả nắng sương của người nông dân; có sự tâm huyết, nhạy bén thị trường của doanh nghiệp và các nhà quản lý. Hạt gạo đi xa mang niềm vui đến cho những người thưởng thức nó. Và cũng là hạnh phúc cho những người góp sức làm ra nó.

Những thương hiệu gạo Việt như A An trước hết là thương hiệu nội địa phục vụ cho chính người tiêu dùng trong nước. Sau đó là thương hiệu gạo sạch tự tin xuất hiện trên kệ hàng thế giới, gói ghém bao nhiêu tâm tình và cả tâm huyết trong từng hạt gạo chất lượng cao. Để khi nhắc đến gạo của Việt Nam còn là nhắc đến một thương hiệu có sự bảo chứng về chất lượng ngon, an toàn, được ưa chuộng ở phạm vi thế giới.

Chúng ta tự hào vì là một quốc gia nông nghiệp gắn với văn hóa hàng trăm năm trồng lúa, nhưng phải tự hào hơn nữa vì có những giống gạo ngon, có những thương hiệu Việt Nam được thế giới biết đến và tin dùng. Khi đó, hạt gạo Việt Nam sẽ càng nâng cao giá trị và nền nông nghiệp sẽ càng phát triển hơn nữa, tỏa sáng hơn nữa trong một năm 2023 được đặt nhiều kỳ vọng sắp tới.