Ông Duterte thăm doanh trại Scout Rangers hôm 15-9 - Ảnh: AFP

Các đời tổng thống của Philippines luôn hiểu rằng họ không nên coi thường sự ủng hộ của quân đội. Bản thân ông Duterte cũng dành phần lớn thời gian sau khi đắc cử để thăm các doanh trại quân đội và cam kết tăng lương cho binh sĩ.

Trong chuyến thăm trại Scout Rangers vào giữa tuần này, ông tiếp tục hứa sẽ cấp súng mới cho mỗi binh sĩ trong vòng một tháng và dành những lời có cánh cho quân đội.

Tuy nhiên báo Wall Street Journal cho biết các nhân vật kỳ cựu trong quân đội đã “chết lặng” với các phát ngôn bất cần của ông Duterte về mối quan hệ đồng minh với Mỹ.

Bộ trưởng quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana hôm 14-9 cũng chỉ trích ông Duterte đã sai lầm khi muốn Mỹ rút các cố vấn quân sự khỏi nhiệm vụ hỗ trợ chống khủng bố trên đảo Mindanao. “Chúng ta vẫn cần họ ở đó vì họ có những năng lực giám sát mà chúng ta không có” - ông Lorenzana khẳng định.

Cựu hiệu trưởng Trường quốc phòng Philippines Clarita Carlos cũng cho rằng tân tổng thống cần được cố vấn nhiều hơn về tầm quan trọng của quan hệ đồng minh với Washington. “Tôi thì hiểu mối quan hệ ấy sâu và rộng thế nào - bà Carlos bình luận - Nếu ông Duterte được cố vấn đúng đắng thì đã không có những phát ngôn như vậy”.

Trong hơn một tuần qua, ông Duterte đã gây sốc với phát biểu bị cho là nhằm thóa mạ tổng thống Mỹ Barack Obama và mới đây là tuyên bố Manila nên rút khỏi tuần tra chung với Washington trên Biển Đông và cũng không giấu ý định mua vũ khí từ Trung Quốc và Nga. “Anh không thể cứ vỗ vào mặt cường quốc mạnh nhất thế giới rồi coi như không có chuyện gì” - thượng nghị sĩ Antonio Trillanes của Philippines tỏ ý tức giận.

Giới quân sự Philippines lo ngại Manila sẽ mất đi "chiếc dù an ninh" của Mỹ trong cuộc đối đầu với Trung Quốc trên Biển Đông. Dù ông Duterte đổ lỗi cho Washington đã không thể kềm chế sự bành trướng của Bắc Kinh tại khu vực, các sĩ quan quân đội cho rằng Philippines sẽ còn mất nhiều hơn nếu không có sự ủng hộ của Washington, xét về sự hỗ trợ thiết bị quân sự, tập trận chung và tuần tra giám sát.

Trước khi ông Duterte đắc cử, quan hệ Mỹ-Philippines đang trong giai đoạn bùng nổ với cột mốc quan trọng là thỏa thuận quốc phòng năm 2014 nhằm cho phép quân Mỹ trở lại các căn cứ của Philippines lần đầu tiên kể từ những năm 1990.

Bà Carlos cho biết đến nay quân đội Philippines vẫn tỏ ra ủng hộ ông Duterte nhưng ông vẫn cần thời gian để thuyết phục các tướng lĩnh. Nhưng ông Duterte nên ghi nhớ rằng “người Mỹ là đồng minh của chúng ta chứ không phải kẻ thù”, bà Carlos khuyên nhủ.