Phóng to

Người dân ở xã Đăk P’Lao đi thuyền về làng cũ để trồng mì, làm nương. Dưới mặt nước bị ngập sâu này ngày xưa là nhà cửa, làng mạc - Ảnh: T.B.D.

Phóng to

Vợ chồng anh Yàng A Lựu và chị Sùng Thị Gió (thôn 3, Đắk P’Lao) đã tháo dỡ ngôi nhà để nhường đất cho thủy điện, hai vợ chồng gửi ba con lớn cho bà ngoại rồi cùng hai con nhỏ vào che chắn chuồng trâu cũ để ở lại làm rẫy, cuối tuần mới về nhà thăm con - Ảnh: T.B.D.

Trong khi đó, hàng chục hộ dân không chịu di dời về khu tái định cư đã vào rừng sâu để lập làng kiếm sống. “Đi không được, ở lại cũng chẳng xong” là tình cảnh mà hàng ngàn người dân xã Đắk P’Lao cũ đang phải gánh chịu từ hệ lụy của dự án thủy điện này.

Bơ vơ ở làng mới

Những ngày này tại khu tái định cư Quảng Khê (Đắk G’Long) đâu đâu cũng thấy cảnh người dân ngồi buồn bã tựa cửa nhìn ra. Đã chuyển về làng mới được gần bốn tháng, nhưng công việc duy nhất của tất cả thành viên trong gia đình anh Yàng A Sú là lên rừng chặt tre về rào chắn hàng rào bao quanh nhà. Vườn tược chưa có cây cối, nhà thì trống không, hỏi dựng hàng rào để làm gì thì anh Sú chỉ còn biết cười: “Không có việc gì làm thì... ra rào cái hàng rào thôi, biết làm gì hơn bây giờ”. Anh Sú nói gia đình anh được Nhà nước đền bù gần 100 triệu đồng, nhưng hai tháng nay cả nhà không biết làm gì, bảy miệng ăn chỉ biết nhìn vào số tiền đó, nay mai khoản tiền này hết rồi gia đình không biết lấy gì mà sống.

Phía bên cạnh nhà anh Sú, đã giữa buổi chiều mà hai người phụ nữ và một người đàn ông vẫn ngồi tựa cửa nhìn ra. Hỏi vì sao không đi làm rẫy, một phụ nữ trả lời: “Nhà nước cấp đất, cấp rẫy mà đất cằn cỗi quá, nương rẫy thì dốc hình bát úp, đến cây măng rừng cũng chỉ mọc lè tè làm sao mà trồng mì, trồng bắp được”.

Anh Sùng A Giáo, thôn 4, nói: “Khi mới chuyển về làng mỗi hộ được cấp 8 sào đất, nhưng số đất này đều không thể trồng nổi cây gì vì quá bạc màu và dốc thẳng đứng, chỉ có măng dại là sống được”. Anh Giáo cũng nói thêm giờ đây người dân phải tìm chỗ khác mua rẫy để làm, ai không có tiền thì bất chấp nguy hiểm tính mạng chèo thu

yền qua đập thủy điện, chạy về làng cũ cách xa hàng chục cây số để trồng trọt kiếm sống. Không những vậy, rất nhiều căn nhà mới được cấp ở khu tái định cư nhưng dân ở chưa được bao lâu thì nay bắt đầu nứt vách, nền bị sụt lún do nằm chênh vênh trên đồi. Trong khi đó, một số người dân cho biết nhiều gia đình khi chuyển về khu tái định cư đã không sử dụng số tiền được đền bù để làm ăn, gửi vào ngân hàng mà dùng tiêu xài, ăn nhậu... Nguy cơ đói là điều không thể tránh khỏi!

Vào rừng sâu lập làng

Cách trung tâm khu tái định cư Quảng Khê khoảng 3km có một quả đồi mà trên đó có hàng chục căn nhà lụp xụp tựa sát vào nhau. Hầu hết những hộ dân này vừa mới chuyển từ làng cũ về để tránh nước lên. Họ cho biết do nhà mới chưa được cấp nên phải ở tạm bợ trong những căn nhà này. Cũng có một số hộ dân không chấp nhận phương án đền bù và những hộ được nhận tiền đền bù quá ít nên không đủ tiền xây nhà mới.

Anh Hà Văn Phan, thôn 4, cho biết hầu hết các hộ này đều đang lâm vào tình cảnh hết sức khó khăn. Không chỉ vậy, theo anh Phan, tới thời điểm hiện tại các công trình phụ phục vụ khu tái định cư này vẫn hoàn toàn trống không, đến nước sạch mà toàn thôn chỉ có một cái bể nước, hàng trăm người dân phải thay nhau đi vác nước về dùng.

Anh Phan cho biết thêm để có thể sống qua ngày, người dân phải chạy ngược về các khu nương rẫy ở làng cũ để trồng trọt.

Để về được làng cũ, nơi có nương rẫy, người dân phải mất 50.000 đồng cho cả người và xe để đi thuyền qua đoạn nước ngập rộng khoảng 1km. Một số người nói dù đắt đỏ và nguy hiểm nhưng họ buộc phải tìm mọi cách về làng cũ để trồng bắp trồng mì, nếu không sẽ chết đói.

Anh Yàng A Lựu cho biết anh được cấp một căn nhà mới và được đền bù một ít tiền, nhưng ở bên làng mới thì không có việc để làm nên anh chị phải bế hai con về làng cũ dựng căn lều nhỏ tại cái chuồng trâu cũ, hằng ngày lên rẫy trồng mì kiếm sống.

Không chỉ vợ chồng anh Lựu mà còn khá nhiều hộ dân dù đã bị dỡ nhà cửa nhưng vẫn quyết tâm dựng lều bám trụ lại làng cũ để ở, để kiếm cái ăn.

Tuy nhiên, điều đáng lo ngại nhất không phải là việc người dân cố bám trụ lại các ngôi làng cũ mà hiện có hàng chục hộ dân đã kéo ngược lên khu vực rừng sâu thuộc khu bảo tồn thiên nhiên Tà Đùng để lập làng. Một người dân tại đây cho biết do họ không đồng tình với phương án đền bù không hợp lý vì bị thiệt thòi nên không biết đi đâu, về đâu, trong khi đó nước đã ngập hết nhà cửa, vườn tược nên phải đưa nhau vào rừng, nơi ngày xưa cha ông đã làm rẫy để dựng nhà kiếm sống. Việc thiếu ăn, thiếu mặc thì có thể chịu được chứ buồn nhất là việc trẻ con trong làng bỗng nhiên phải nghỉ học vì bị cách biệt hoàn toàn với bên ngoài.

Ông Sùng A Giáo, người dân thôn 4, bức xúc: “Chúng tôi hiểu đây là chủ trương lớn nhằm phục vụ lợi ích chung của đất nước, nhưng chủ đầu tư phải tìm cách giải quyết các vấn đề phát sinh để dân chúng tôi sớm ổn định cuộc sống, không thể mãi như thế này được”.

* Tin bài liên quan:

Khẩn trương kiểm điểm trách nhiệm thủy điện xả lũOằn lưng gánh thủy điệnThủy điện Ba Hạ: Góp phần gây ra lũ dữNên dừng thủy điện vừa và nhỏ