Các đại biểu la hét phản đối tại đại hội của Đảng Cộng Hòa tối 18-7 - Ảnh: REUTERS

Mở đầu bằng sự hằn học và kết thúc như một trò hề, đó là mô tả của nhật báo uy tín New York Times về ngày đầu tiên của đại hội Đảng Cộng hòa diễn ra ở nhà thi đấu Quicken Loans Arena tại thành phố Cleverland, bang Ohio.

Tỉ phú Donald Trump dự kiến sẽ chính thức được công bố trở thành ứng viên tổng thống của Đảng Cộng hòa vào ngày cuối của hội nghị 21-7 để tham gia cuộc tranh cử tháng 11 tới.

Nắm chắc việc được đề cử trong tay, ông Trump trước đó đã tuyên bố chọn Thống đốc bang Indiana Mike Pence làm ứng cử viên liên danh cho chức phó tổng thống.

Chỉ trích

Gần 5.000 đại biểu, gồm 2.500 đại biểu chính thức và 2.300 đại biểu dự khuyết, có mặt tại đại hội được dự báo đầy sóng gió này. Hơn 5.000 cảnh sát và hàng ngàn binh sĩ lực lượng vệ binh quốc gia đã được triển khai để đảm bảo an toàn cho đại hội khi các cuộc biểu tình ủng hộ và chống đối dự kiến sẽ diễn ra suốt tuần.

Ngoài ra, hơn 15.000 phóng viên sẽ tham gia đưa tin sự kiện chính trị này.

Theo báo Wall Street Journal, các diễn giả tại đại hội đã thi nhau công kích ứng viên Hillary Clinton của Đảng Dân chủ về những thất bại trong vụ cơ quan ngoại giao Mỹ bị tấn công ở Benghazi (Libya) năm 2012, tình trạng nhập cư bất hợp pháp và các vụ giết hại cảnh sát gần đây.

“Cá nhân tôi đổ lỗi cho bà Clinton. Tôi đã nhiều lần yêu cầu bà ấy giải thích lý do thật sự khiến con tôi thiệt mạng” - phát biểu của một bà mẹ có con trai tử nạn trong vụ tấn công sứ quán Mỹ ở Libya đã lấy nước mắt của một số đại biểu.

Tờ New York Times cho biết Đảng Cộng hòa cũng đưa hai người Mỹ gốc Phi lên khán đài để công kích làn sóng biểu tình của người da màu trước hàng ngàn thính giả hầu hết là người da trắng.

Vợ của ông Trump, bà Melania Trump - một người nhập cư mới trở thành công dân Mỹ khoảng 10 năm nay - cũng là một diễn giả chính với bài phát biểu ca ngợi lòng tốt của tỉ phú Mỹ. Đến khi thượng nghị sĩ bang Iowa Joni Ernst lên phát biểu, sảnh hội nghị hầu như đã ra về gần hết.

Chia rẽ

Tuy nhiên, ấn tượng mạnh mẽ nhất về đại hội của Đảng Cộng hòa là khung cảnh hỗn loạn của sảnh hội nghị khi hàng trăm người la hét đòi một cuộc bỏ phiếu điểm danh để chọn ra ứng viên khác.

Phía bên ngoài nhà thi đấu Quicken Loans Arena, hàng ngàn người cũng đã biểu tình để phản đối ông Trump.

Những người biểu tình giận dữ khi thấy rằng đảng của họ sẽ bị dẫn dắt bởi một người đàn ông từng xúc phạm người dân Mexico và chủ trương cấm cửa người Hồi giáo. Họ cũng bất bình vì những người tổ chức đại hội đã tìm đủ chiêu trò để ngăn không cho họ phát biểu.

“Chúng tôi xứng đáng được lắng nghe, đây là đại hội của mọi người!” - bà Diana Shores, một đại biểu đảng của bang Virginia, bức xúc.

Trước đó, một loạt quan chức và chính trị gia nổi tiếng của đảng như thượng nghị sĩ John McCain, Thống đốc bang Ohio John Kasich, cựu ứng cử viên tổng thống năm 2012 Mitt Romney và hai cựu tổng thống họ Bush đều tuyên bố không tham dự đại hội để bày tỏ phản đối ông Trump.

Cố vấn chính của ông Trump là Paul Manafort đã công khai chỉ trích ông Kasich đã không ủng hộ tỉ phú Mỹ. “Ông ấy làm xấu hổ đảng của mình ở Ohio” - ông Manafort viết. Đây là một động thái gây ngạc nhiên bởi ông Kasich là thống đốc bang tổ chức đại hội.

Nhiều đại biểu cũng đã tuyên bố họ sẽ bỏ về sớm vì không muốn chứng kiến ông Trump chính thức trở thành ứng viên của Đảng Cộng hòa.

Trong khi đó, báo Wall Street Journal cho biết Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan dù không chống đối nhưng cũng tỏ ra thờ ơ với các đề xuất gây tranh cãi của ông Trump như xây tường rào dọc biên giới Mexico.

Khi được hỏi ai sẽ trả tiền cho dự án này, ông mỉm cười ẩn ý và trả lời rằng: “Mexico sẽ trả tiền, nhớ không”.

“Người Mỹ và thế giới sẽ soi kỹ ông ấy lần này. Nếu Donald Trump không thay đổi được trong tuần này, nếu ông ấy không tạo ra được hình ảnh của một người có thể làm tổng thống thì ông ấy sẽ thất bại vào tháng 11 tới - ông Mike Gonidakis, đại biểu của Đảng Cộng hòa ở bang Ohio, cảnh báo - Tối thứ năm tới sẽ là thời điểm quan trọng của ông ấy. Nếu không làm nên trò trống, tôi không nghĩ ông ấy có thể lấy điểm được trở lại”.

Về lý thuyết, đại hội Đảng Cộng hòa lần này vẫn có thể đề cử một ứng cử viên khác, tuy nhiên khả năng này là rất thấp. “Một cuộc bỏ phiếu điểm danh sẽ càng thể hiện sự chia rẽ của các đại biểu, điều mà đội của ông Trump sẽ tránh bằng bất cứ giá nào” - nhà phân tích Anthony Zurcher của BBC nhận định.

Tuy nhiên, những gì diễn ra trong ngày khai mạc cho thấy ông Trump đã thất bại trong thử thách đầu tiên của mình: đoàn kết Đảng Cộng hòa. Giới quan sát nhận định đây là kỳ đại hội chia rẽ nhất của Đảng Cộng hòa kể từ năm 1992 khi cựu tổng thống George W. Bush bị phản đối vì chính sách tăng thuế.

“Việc “đánh” bà Clinton cũng không đủ để thuyết phục nhiều thống đốc, thành viên quốc hội và các lãnh đạo khác của Đảng Cộng hòa dẹp bỏ hoài nghi về khí chất, sự sẵn sàng của ông Trump và ủng hộ ông” - tờ New York Times viết.

Tiếp sau đại hội toàn quốc của Đảng Cộng hòa, Đảng Dân chủ cũng sẽ tiến hành đại hội từ ngày 25 đến 28-7 ở Philadelphia để bầu chọn ứng cử viên tổng thống của đảng này.

Đạo văn Bài phát biểu đầy cảm hứng của bà Trump tại Cleveland bị nhiều tờ báo cho là sao chép từ bài phát biểu của đệ nhất phu nhân Michelle Obama tại đại hội Đảng Dân chủ năm 2008. Đài CNN thậm chí tung ra hai bản đối chiếu cho thấy nhiều đoạn giống nhau đến từng chữ. Tỉ phú Donald  Trump và vợ Melania  Trump xuất hiện trên sân khấu đại hội - Ảnh: REUTERS  Sau đó, đội truyền thông của ông Trump đã ra tuyên bố chữa thẹn khi nói rằng bài phát biểu tập trung vào cảm hứng trong cuộc sống và phản ánh suy nghĩ riêng của bà Trump và phớt lờ việc đạo văn. Ông Jason Miller, thành viên đội của ông Trump, giải thích thêm với báo chí: “Kinh nghiệm từ cuộc sống nhập cư của Melania và tình yêu của bà ấy với nước Mỹ đã làm cho bài phát biểu của bà ấy đẹp lên”. Cũng vì kiểu “ngôn từ giống nhau như đúc” đó, người ta càng nhớ đến gốc người mẫu của bà Trump, năm nay 46 tuổi.