Ông Võ Hùng Dũng, giám đốc Phòng Thương mại và công nghiệp VN tại Cần Thơ, nói.

Phóng to

A Thao (người đội nón lá), một thương lái Trung Quốc, đang giám sát việc vận chuyển dừa lên tàu trên sông Hàm Luông (Bến Tre) - Ảnh: Q.VINH

Xuất nông sản tiểu ngạch qua TQ: Ràng buộc người mua

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Dũng cho biết:

- Việc mua bán với các thương nhân Trung Quốc cần nói rõ không đánh đồng tất cả các thương nhân vì có một số doanh nghiệp các tỉnh như Quảng Đông... làm ăn rất uy tín. Đây là các doanh nghiệp chế biến thực phẩm và họ cũng rất muốn có hợp đồng để đảm bảo nguồn cung cũng như ổn định sản xuất của mình. Tuy nhiên, họ không có các chân rết ở các khu vực cửa khẩu nên để tìm nguồn hàng họ phải nhờ một số thương lái Trung Quốc tại đây.

Một số người buôn bán ở biên giới Trung Quốc, nhất là tỉnh Quảng Tây, chủ yếu là dạng đầu cơ, lợi dụng nhu cầu trong nước của họ để kiếm lợi nhuận. Sản phẩm nông nghiệp của VN khi giao dịch với những thương lái, hầu hết đều xuất khẩu qua đường tiểu ngạch và khi nhu cầu cần thì họ đẩy giá lên, nhưng khi giá xuống thì họ bỏ mặc người thu hoạch. Bài học này đã xảy ra ở ĐBSCL hơn 10 năm trước đối với nhãn và gần đây là đối với thanh long ở tỉnh Bình Thuận. Nhiều nông dân làm trung gian mua bán thanh long với thương lái Trung Quốc đã rất ngán ngẩm với việc mua bán xuất qua đường tiểu ngạch khiến thanh long xuất bán ban đầu lời cao nhưng sau đó lỗ nặng.

Chính quyền địa phương phải hỗ trợ nông dân trong việc khuyến khích các cơ sở thu mua ký hợp đồng với thương lái Trung Quốc và ký hợp đồng với nông dân. Những thương lái ở cửa khẩu này không lớn nhưng phải có hợp đồng để họ có trách nhiệm và nông dân sẽ an tâm trong sản xuất. Chính quyền địa phương không thể nói là quản không xuể, bởi hầu hết những điểm thu mua mở ra một cách công khai trên địa bàn. Đồng thời chính quyền địa phương cũng phải hướng dẫn nông dân tập làm quen với việc mua bán có hợp đồng theo như thông lệ quốc tế.

Chúng ta cần xác định Trung Quốc là một thị trường tiềm năng để tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp. Mặc dù không có quy định pháp luật nào ràng buộc các cơ sở thu mua nông sản ký hợp đồng với người dân, cũng như các cơ sở này phải ký hợp đồng với thương lái Trung Quốc, song để tránh thiệt hại cho nông dân, cách tốt nhất là phải thực hiện mua bán theo hợp đồng.

Chúng ta nên khuyến khích các công ty lương thực của các tỉnh thay vì chỉ tập trung cho thị trường gạo cũng nên tìm hiểu thị trường các mặt hàng nông sản khác. Nên đầu tư bộ phận tìm hiểu thị trường để có thể xuất bán các sản phẩm cho nông dân. Có thể mới đầu chỉ cần xuất thô nhưng sau đó nghiên cứu để chế biến và bán cho họ.