Ông Bùi Đức Thụ, phó trưởng Ban Công tác đại biểu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, khẳng định như vậy xung quanh câu chuyện dự án metro số 1 tắc vốn. 

Ông Thụ nói: Với những dự án lớn như dự án metro số 1, nếu tổng nguồn vay ODA vượt kế hoạch phải báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội để bổ sung dự toán. 

Vốn ngoài nước nếu vượt dự toán cũng phải trình để Quốc hội xem xét, quyết định. Không báo cáo bổ sung dự toán là trái Hiến pháp (năm 2013), trong đó quy định mọi khoản thu chi, đặc biệt là khoản chi, đều phải được dự toán.

* Theo UBND TP.HCM, việc điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án này đã được Thủ tướng phê duyệt từ năm 2011 với sự đồng ý của các bộ ngành, nhưng đến nay dự án vẫn tắc vốn. Ai là người chịu trách nhiệm, thưa ông?

- Kế hoạch đầu tư công trung hạn đã được Quốc hội phê duyệt, với cơ cấu vốn trong và ngoài nước rất rõ ràng và cũng có danh mục phân bổ vốn cho từng dự án. 

Do đó, nếu Quốc hội hay Chính phủ yêu cầu báo cáo mà chưa báo cáo về việc điều chỉnh vốn của dự án, đó là trách nhiệm Bộ KH&ĐT.

Bởi nếu việc điều chỉnh vốn đã được phê duyệt, thực hiện theo kế hoạch năm thì cứ theo cam kết đã ký, có khối lượng, đúng đối tượng, tiêu chuẩn và chế độ là giải ngân theo tiến độ. 

Nếu chậm trễ giải ngân phải rà soát. Trường hợp dự án đã có trong dự toán năm mà thiếu nguồn do phía nhà tài trợ chưa cấp, Nhà nước phải đôn đốc, thực hiện đảm bảo nguồn theo cam kết.

Nếu nhà đầu tư đảm bảo đủ nguồn mà kế hoạch vốn ODA ghi thấp, sau tăng lên cũng cần phải báo cáo điều chỉnh tổng mức tăng lên. 

Với dự án đầu tư phải báo cáo Quốc hội, Chính phủ phải tổ chức khẩn trương việc báo cáo và nếu làm chậm thì trách nhiệm thuộc về Chính phủ, mà trực tiếp là cơ quan tham mưu (Bộ KH&ĐT).

Công trường gói thầu 1a dài 747m từ chợ Bến Thành tới Nhà hát thành phố hiện đã thi công đạt 13,5% khối lượng - Ảnh: THUẬN THẮNG

* Không chỉ dự án metro số 1, việc chậm trễ trong giải ngân vốn đầu tư công khiến nhiều công trình bị chậm trễ dù chúng ta không thiếu tiền, thậm chí tiền còn được đem gửi ngân hàng?

- Có một thực tế là chúng ta có tiền vốn để bổ sung cho các dự án công trình đã được phê duyệt nhưng giải ngân quá chậm. 

Trong năm 2016 dù Thủ tướng chỉ đạo rất quyết liệt với thông điệp Chính phủ kiến tạo và hành động nhưng giải ngân vốn chỉ được 97%, vốn trái phiếu Chính phủ chỉ đạt 67% là điều không bình thường.

Trong 5 tháng đầu năm nay, tỉ lệ giải ngân vốn 19% là quá thấp, thậm chí vốn cho chương trình mục tiêu quốc gia hiện nay có nhiều khoản còn chưa thông báo. Đặc biệt, số tồn ngân ở Kho bạc Nhà nước rất lớn, hiện lên tới gần 200.000 tỉ đồng gửi ở ngân hàng là điều không bình thường.

Chính phủ phải tập trung từ nghị quyết Quốc hội, tháo gỡ những nút thắt và phải xử lý những vấn đề này. 

Không lý do gì mà đất nước vay tiền, chịu lãi suất nhưng nhiều dự án công trình bị đình trệ do đói vốn. Không những ảnh hưởng đến tăng trưởng và giải quyết công ăn việc làm, việc chậm đưa dự án vào khai thác cũng ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế nói chung.

Những tấm lắp hầm của tuyến metro Bến Thành - Suối Tiên được công nhân chuẩn bị đưa vào vị trí lắp hầm tại nhà ga Ba Son, Q.1, TP.HCM - Ảnh: QUANH ĐỊNH

* Làm thế nào để tháo gỡ nút thắt về vốn cho dự án metro số 1 nói riêng và các dự án đầu tư công khác hiện đang đói vốn, thưa ông?

- Nếu đã có chủ trương rồi, danh mục được quyết rồi, kế hoạch vốn được phê duyệt và điều chỉnh, việc tổ chức thực hiện vướng khâu nào cần phải giải quyết theo phân công trách nhiệm thuộc khâu đó.

Trường hợp dự án cần phải trình ra Quốc hội, Chính phủ thực hiện ngay để Quốc hội cho ý kiến, quyết định về chủ trương. Những gì thuộc thẩm quyền Chính phủ, phân cấp cho bộ ngành để tháo gỡ và giải quyết khó khăn trong đầu tư, cần thực hiện nghiêm, đảm bảo quản lý minh bạch và hiệu quả.

Tuy nhiên, dự án metro số 1 hay bất cứ dự án đầu tư nào khác cũng cần phải tính đến hiệu quả và khả năng trả nợ. 

Do đó với mức vốn đầu tư tăng cao gấp 2-3 lần cần phải phân tích và đánh giá kỹ lưỡng về hiệu quả cũng như xem xét trách nhiệm của các bên liên quan. 

Trong đó phải làm rõ nguyên nhân chủ quan và khách quan ra sao, trách nhiệm của quản lý điều hành thế nào. Bởi khoản vay ODA cũng là khoản nợ quốc gia, nguồn chi trả cũng từ nguồn thu thuế của dân.

Metro đoạn từ ngã tư Thủ Đức tới Suối Tiên - Ảnh: THUẬN THẮNG