Tập thể dục thường xuyên giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch - Ảnh: Hữu Khoa

Nhờ kỹ thuật hiện đại, chẩn đoán ngày nay là dữ kiện rõ ràng đến từng chi tiết nhỏ trên giấy trắng mực đen. Sinh viên y khoa ở thế kỷ này chắc chắn không biết nỗi khổ của người học nghề làm thuốc vào bốn, năm thập niên về trước, khi bây giờ thiếu học liệu chỉ cần truy cập Internet, muốn biết nội tạng ra sao thì nhìn trực tiếp qua ống nội soi.

Vì máy quá tốt

Đã lỗi thời mất rồi hình ảnh thầy thuốc chăm chú lắng nghe từng tiếng tim khi vị trí của nhà điều trị thời nay hầu như đóng đinh trước màn hình máy vi tính. Mặt khác, có lẽ vì kích thước màn hình quá rộng, vì độ phân giải quá rõ nên thường khi che mất hình ảnh cá biệt của... người bệnh!

Chính vì máy quá tốt nên không thiếu người bỗng biến sắc thất thần khi rời phòng khám sau lần kiểm tra sức khỏe định kỳ vì nhận được chẩn đoán hở van tim 2 lá, 3 lá gì đó. Ai giữ bình tĩnh cho nổi khi biết đâu đó trong lồng ngực của mình đang có một khe hở! Ai không lo nếu vết thương lòng, thầm kín sớm có ngày xé ra to! 

Thầy thuốc ngày xưa khó có thể chẩn đoán chính xác nếu van 2 lá bị hở chút xíu vì phải đợi đến khi bệnh khá nặng mới nghe được tiếng tim bệnh lý. Nhà điều trị bây giờ nhàn hạ hơn nhiều vì đã có máy siêu âm màu ba chiều đo chính xác từng ly, từng chút lượng máu dội ngược khi van tim không đóng kín. Do đó hết đường chối cãi. Máy bảo bệnh thì... bệnh!

Cũng may là gần đây đã có nhiều thầy thuốc đồng ý với quan điểm hở van tim 2 lá, 3 lá ¼ trên máy siêu âm chưa có ý nghĩa bệnh lý nếu không đi kèm một số triệu chứng khác điển hình của bệnh hở van tim. Chỉ khổ là số bệnh nhân được giải thích tường tận để đừng quá lo, để đừng quá sợ vẫn đang chiếm... thiểu số!

Chuyện đời còn gì phức tạp nếu không có trường hợp... ngược lại. Trong khi có đối tượng bề ngoài còn khỏe bỗng ngã bệnh vì máy phát hiện chiếc van nào đó xì lỗ mọt thì cũng không thiếu gì người mệt muốn đứt hơi mà thầy thuốc siêu âm tới lui nhiều lần vẫn không tìm ra bệnh! Đó là số người rõ ràng hồi hộp, hụt hơi, ngộp thở khi gắng sức, nghĩa là triệu chứng điển hình của bệnh tim, nhưng kết quả siêu âm, điện tim lại bình thường! Nếu tưởng bệnh nhân giả đò hay nhõng nhẽo thì lắm khi oan cho người bệnh.

Đừng quên bộ não

Đau tim dù không tìm được sứt mẻ ở tim là trường hợp không hiếm thấy ở các đối tượng, đa số là phụ nữ, thuộc nhóm bệnh rối loạn chức năng tim do nguyên nhân thần kinh - nội tiết vì:

* Đau khổ lâu ngày bởi tình duyên trục trặc.

* Trầm uất do hậu quả của bệnh nội tiết như đái tháo đường, nhược tuyến giáp hoặc chưa biết, hoặc đã được điều trị nhưng không đến nơi đến chốn.

* Thường xuyên lo sợ vì căng thẳng trong nghề nghiệp, gia đình...

* Chấn động tâm lý sau tang sự, chấn thương, ly dị, phá sản.

* Và nhất là căm giận kéo dài vì ám tiễn bắn hoài sau lưng nhưng không có cơ hội nói hết cho hả giận nên từ tức cành hông chuyển sang nặng ngực rồi ở mãi không đi.

Điểm ngặt nghèo là tình trạng rối loạn chức năng của hệ tuần hoàn nếu không được điều trị kịp thời lại dễ phát triển thành bệnh thực thể như rối loạn nhịp tim, tăng huyết áp, suy tim, đột quỵ, thậm chí nhồi máu cơ tim do thuyên tắc mạch vành dù nạn nhân hãy còn rất trẻ, dù nạn nhân chưa hề có dấu hiệu báo động trước đó, dù bệnh nhân không béo phì cũng không tăng mỡ máu! Cũng chính vì thế mà xét nghiệm máu của bệnh nhân thường khi chỉ tốt cho... phòng khám!

Hở van tim đến mức độ bệnh lý tất nhiên dẫn đến bệnh tim. Nhưng nếu tưởng hễ bệnh tim phải có sứt mẻ sao đó ở van tim thì... lầm! Đừng quên vai trò chỉ đạo của bộ não! Trong ngôn ngữ đông y, chữ tâm bao trọn vừa chức năng bơm máu của trái tim, vừa chức năng tư duy vui buồn. Tâm mà không yên bình thì tim kia sớm muộn cũng ngã bệnh.

Chẩn đoán trong trường hợp này lại không thể dùng máy siêu âm, chụp hình cắt lát, đo điện tim... Định bệnh trong trường hợp này chỉ chính xác khi thầy thuốc trong lúc thao tác cũng có cái... tâm.