Phóng to

Một khu rừng với hàng loạt gốc cây vừa bị chặt và đốt cháy để lấy đất trồng cao su - Ảnh: Tấn Vũ

Hơn 30ha được xác định là rừng tự nhiên có trữ lượng gỗ lớn đã bị Công ty cổ phần đầu tư và sản xuất Việt - Hàn (gọi là Công ty Việt Hàn) ngang nhiên triệt hạ để lấy đất trồng cao su. Cách ngã ba Trung Mang (xã Ba, huyện Đông Giang) chưa đầy 4km về phía tây, một cánh rừng xanh bạt ngàn đang bị đốn hạ để lấy đất kịp trồng vụ cao su mới.

Chặt sạch, đốt trụi

Nắng như nung. Con đường vừa phủ đá dăm dẫn vào thôn 1 (xã Ba) mịt mù khói bụi. Sau một trận mưa rừng, dấu của máy cày, xe tải tham gia vận chuyển cây giống cao su vào rừng trồng vẫn còn in hằn trên mặt đất. Phía hai bên sườn đồi là những cánh rừng loang lổ, bởi có những khoảnh rừng vừa bị phóng hỏa cháy sém dấu tích còn vương trên những thân gỗ tròn, nhưng cũng có mảng rừng vừa mới triệt hạ cây cối còn ngổn ngang.

Sau hơn 10 phút leo dốc, chúng tôi tiếp cận hiện trường. Cả cánh rừng vốn rậm rạp, cây đứng san sát, nay chỉ còn là những cội cây trơ gốc, tan hoang như một bãi chiến trường với dấu máy cưa cứa ngang rải khắp các thân cây. Cạnh đó, từng đống thân gỗ đủ loại được tập kết sẵn chờ dịp chở ra khỏi bìa rừng. Có thể nói hiếm thấy khu rừng nào có mật độ cây dày đặc nằm sát bìa rừng đến như vậy. Ngay sau khi đốn hạ, Công ty Việt Hàn đã “mở cửa rừng” cho người dân vào mang đi những thân gỗ lớn, số còn lại chờ cơ hội phóng hỏa, làm vệ sinh rừng.

Đứng trên đồi cao phóng tầm mắt ra xa, điều dễ nhận thấy nhất có lẽ là những trục đường đồng mức (đường dùng để trồng cao su) đỏ au xé dọc những sườn đồi. Ngay dưới chân, những cây cao su bé tẹo bằng ngón chân đang tìm cách bám rễ xuống vùng đất mới còn khét mùi khói cháy. Và để có được những khoảnh đất rừng đẹp, đủ tiêu chuẩn trồng cao su, hơn hai tháng qua Công ty Việt Hàn đã tìm cách chặt bỏ hàng chục hecta rừng tự nhiên khiến những ai yêu rừng đều cảm thấy xót xa.

“Nếu cánh rừng này được giữ lại thì chừng mười năm nữa thôi sẽ là một khu rừng giàu, bởi thảm thực vật nơi đây có đủ thành phần từ gỗ nhóm 1 đến nhóm 8” - một kiểm lâm viên nhận định.

Sẽ kiểm tra lại

Theo xác nhận của chủ tịch xã Ba (Đông Giang) Nguyễn Thành Thiện, trong số 4.115ha mà UBND tỉnh Quảng Nam đã cấp sổ đỏ cho Công ty Việt Hàn trồng cao su chỉ có 800ha nằm trên địa bàn xã Ba (số còn lại nằm trên địa phận hai xã Tư và A Ting - PV).

Đến thời điểm này đã có 600ha rừng trong số đó được triển khai trồng cao su, chủ yếu là trên đất đồi trọc, đất trồng quế thuộc dự án trồng rừng 327 trước đó nhưng không hiệu quả buộc phải chuyển đổi. Tuy vậy, sau một hồi chất vấn quanh co, cuối cùng ông Thiện cũng thừa nhận trong số 800ha rừng nói trên có không ít diện tích rừng tự nhiên thuộc hệ rừng phòng hộ đầu nguồn sông Vàng.

“Vụ phá rừng ở thôn 1 đã được phát hiện trước Tết Nguyên đán, hiện lực lượng kiểm lâm đã yêu cầu chủ rừng tạm dừng việc chặt phá chờ cấp trên xử lý” - ông Thiện cho biết.

Trong khi đó theo ông Lê Văn Toản - giám đốc ban quản lý dự án cao su Việt Hàn: “Khu vực kiểm lâm yêu cầu tạm dừng là rừng nghèo kiệt, chỉ rộng chừng 5ha. Tuy nhiên phía họ (kiểm lâm) lại cho rằng đây là khu vực không được tác động nên chúng tôi phải dừng, chờ đánh giá của Viện Nghiên cứu rừng Trung Trung bộ”. Ông Toản cũng cho rằng trong số 4.115ha đã được cấp, chỉ có khoảng 3.500ha là có thể triển khai được, số còn lại do độ dốc quá lớn cây cao su khó phát triển.

Theo tìm hiểu thực tế và qua xác nhận của lực lượng kiểm lâm địa bàn, diện tích rừng đang bị tạm dừng ở thôn 1 (xã Ba) lên đến hơn 30ha trong tiểu khu 72 thuộc hệ rừng tự nhiên với trữ lượng gỗ lớn.

“Ngay sau khi phát hiện vụ việc vào tháng 12-2009, chúng tôi đã lập đoàn đi kiểm tra thì được biết toàn bộ diện tích trên đều nằm trong sổ đỏ đã cấp trước đó cho Công ty Việt Hàn. Tuy nhiên chủ đầu tư đã không làm các thủ tục chuyển đổi từ rừng sản xuất sang rừng trồng cao su theo đúng tinh thần thông tư 58; chưa có điều tra xác định phân loại đất, loại rừng của đơn vị chuyên ngành” - một cán bộ kiểm lâm huyện Đông Giang cho biết. Trên thực tế tại tiểu khu 72 bị chặt phá, trữ lượng gỗ được xác định lên đến trên 100m³/ha và có đủ các nhóm gỗ từ nhóm 1 đến nhóm 8.

Theo phó chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Quảng Nam Phạm Tuấn, đến thời điểm này đất rừng cho phép chuyển sang trồng cao su chỉ có thể là các trạng thái rừng 1A, 1B, 1C (đất trống đồi trọc), tuy nhiên tại Quảng Nam hiện trạng thái rừng 1C vẫn chưa được tỉnh cho phép chuyển đổi. Thế nhưng trên thực tế, theo một kiểm lâm viên địa bàn xác nhận, toàn bộ hơn 30ha rừng nói trên đều là trạng thái rừng 2B (rừng non) và 3A2 (rừng trung bình) thuộc diện cấm tác động. “Hiện chúng tôi đang tiến hành rà soát lại diện tích rừng đã cấp cho Công ty Việt Hàn xem có chồng lấn lên diện tích rừng phòng hộ của rừng đầu nguồn sông Vàng hay không” - ông Phạm Tuấn cho biết.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Dương Chí Công, giám đốc Sở Tài nguyên - môi trường Quảng Nam, đơn vị tham mưu cho UBND tỉnh cấp 4.115ha đất rừng cho Công ty Việt Hàn, cho rằng: “Trước khi cấp đất, các đơn vị đã đi khảo sát hiện trạng. Đã là rừng tự nhiên thì không được chặt phá để trồng cao su. Bởi 10ha rừng trồng chưa chắc bằng 1ha rừng tự nhiên. Vì vậy nếu chỗ nào có rừng mà vẫn chuyển sang trồng cao su thì hoặc là không khảo sát kỹ hoặc là nhà đầu tư làm ra khỏi diện tích rừng đã cấp. Nguyên tắc là không ai cho phép phá rừng tự nhiên để trồng cao su cả. Nói vậy nhưng tôi sẽ kiểm tra lại vụ việc nói trên”.

Trước thực trạng phá rừng đang trở thành một vấn nạn, mới đây tỉnh Quảng Nam đã có chỉ thị tăng cường các biện pháp cấp bách về quản lý, bảo vệ rừng. Theo đó, nếu cấp huyện, xã hoặc đơn vị chủ rừng nào để xảy ra tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng, cháy rừng thì chủ tịch huyện, xã, chủ rừng đó sẽ bị xử lý tùy mức độ thiệt hại của rừng. Tỉnh cũng sẽ xử lý nghiêm cán bộ không hoàn thành nhiệm vụ hoặc tiếp tay cho hành vi phá rừng...

Thế nhưng trước vụ việc phá rừng của Công ty Việt Hàn bị phát giác, ngày 6-1-2010 đích thân chủ tịch huyện Đông Giang Đinh Thái Long đã ký công văn số 09 gửi các cơ quan nội chính huyện yêu cầu: “Trong quá trình làm rõ vụ việc, chưa có ý kiến chính thức của thường vụ huyện ủy, yêu cầu các đơn vị tạm thời không được cung cấp thông tin cho các cơ quan thông tin đại chúng và tại các diễn đàn hội nghị”.

Phóng to Để có đất trồng cao su, những cây cổ thụ bị cưa ngang bỏ lại hiện trường - Ảnh: Tấn Vũ Ông Lưu Ba - giám đốc văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất tỉnh Quảng Nam - cho rằng việc giao đất rừng cho Công ty Việt Hàn đã có chủ trương. Việc thiết kế, điều tra, đánh giá hiện trạng rừng là do lâm nghiệp tiến hành. Căn cứ theo đó đơn vị sẽ đo đạc diện tích rồi tiến hành cấp đất. Về việc những cánh rừng tự nhiên vừa bị Công ty Việt Hàn chặt phá, ông Ba cho rằng nếu có thì cánh rừng này cũng nằm ngoài phần diện tích được cấp. Tuy nhiên, ông nói sẽ cho người kiểm tra ngay lập tức và “nếu nằm trong vùng diện tích đã cấp, tôi sẽ kiến nghị tỉnh dừng và thu hồi diện tích đất này ngay. Ai phá rừng thì người đó sẽ chịu trách nhiệm trước pháp luật!”.