Hai diễn viên Eero Milonoff và Eva Melander trong phim Border - Ảnh: IMDb

Border xé toang mọi gò bó về thể loại, từ tình cảm lãng mạn đến kinh dị tội phạm, mang yếu tố thần thoại dân gian và trên hết, sự hòa quyện của hiện thực xã hội và viễn tưởng kỳ ảo khắc họa cuộc đấu tranh, vật lộn của một sinh vật đi tìm chỗ đứng của mình giữa cuộc đời.

Trải nghiệm tha hóa và khác biệt

Tina là một người "phụ nữ" trung niên sống cuộc sống trung lưu "bình thường", ổn định nhưng không thỏa mãn, như đại đa số những người xung quanh, một công chức nhà nước tận tụy - cô làm nhân viên hải quan ở một trạm kiểm soát biên giới giữa Thụy Điển và Phần Lan. 

Cô có nhà, có xe hơi, có một người cha cô vẫn tới thăm trong viện dưỡng lão, một mối quan hệ thân thiện với hàng xóm và một gã bạn trai vô dụng, chỉ quan tâm đến những gì anh ta nhầm lẫn là thú tính ở Tina.

Tuy nhiên, nếu như lối sống và cách hành xử của Tina tuân thủ đúng hệt như chuẩn mực xã hội, bản chất của cô lại không giống bất kỳ ai. Người ta nói với Tina rằng sự đột biến nhiễm sắc thể là nguyên nhân gây ra vẻ ngoài giống như người tối cổ của cô, và cô hoàn toàn tin vào điều đó. 

Với mái tóc bù xù, xơ xác, khuôn mặt méo mó, xộc xệch, làn da sần sùi, hàm răng và hộp sọ như lồi ra về phía trước, thân hình với nhiều vết sẹo chằng chịt như rễ cây, Tina là một sinh vật trông như thể cô ấy là một thứ gì đó khác với con người, trong khi hiện thân vẫn hoàn toàn như con người thật.

Cô chấp nhận điều đó như sự sắp đặt nghiệt ngã của số phận. Cô cam chịu việc hoàn toàn bị định đoạt bởi nhiều lực lượng tự nhiên và xã hội xung quanh mình. Cô là một kẻ ngoài cuộc. Cô phải bị đối xử như một kẻ quái đản, lập dị. 

Thế nhưng, ẩn sâu trong tâm hồn của Tina lại là một sự khát khao đầy bản năng. Cô muốn có sự tôn trọng. Cô muốn tìm câu trả lời cho bản sắc thật sự của mình, cho sự sinh tồn đầy gian nan, chấp chới bên bờ những ranh giới. Và cô cảm thấy cô đơn.

Tiết lộ gây sốc và sự thật đau lòng

Khi khán giả bắt gặp Tina ở đầu phim, cô hoàn toàn không có một manh mối nào về việc tại sao cô lại là chính cô, hay tại sao cô trông như cách cô vẫn trông như vậy. Sự xuất hiện đầy ngạc nhiên của Vore - một "nam" hành khách đi qua trạm kiểm soát nơi Tina làm việc với một chiếc vali nhung nhúc dòi - tiết lộ về thân phận đặc biệt của Tina.

Với vẻ ngoài giống hệt một người thuộc chủng loài Neanderthal - và là hình ảnh phản chiếu của Tina - ngay giây phút họ chạm mặt nhau, như một cuộc va chạm bất ngờ liên không gian, hai người đã "đánh hơi" thấy giữa họ có một sự kết nối tự nhiên, mãnh liệt nhưng không kém phần bối rối.

Tina, một người phụ nữ luôn lo sợ bị xúc phạm hoặc bị tấn công vì ngoại hình của mình, bị cuốn hút vào cảm giác cân bằng và sự tự tin của Vore. "Em là một kẻ dị dạng" - Tina buồn bã thú nhận với Vore. Vore nói cô hãy im đi. "Em hoàn hảo". Bộ phim chắc chắn sẽ đi vào lịch sử điện ảnh với một cảnh làm tình ngoài trời nguyên bản không thể nào quên được.

Cuộc gặp gỡ với Vore trong rừng xé toạc rào cản cuối cùng mà Tina có giữa màn trình diễn tính người và sự bốc đồng động vật bên trong cô. Tina đã dành cả cuộc đời của mình để trấn áp bản năng động vật, để thay vào đó, căng thẳng, lúng túng thực hiện một bản sao chép những gì theo sự quan sát và suy nghĩ của cô thuộc về tính người. 

Với trải nghiệm cơ thể đầu tiên của người phụ nữ khắc kỷ, những hành vi và cảm xúc tự phát, vô thức nhưng phức tạp, xuất phát từ danh tính đích thực của Tina bắt đầu manh nha từ đó, mở ra những yếu tố giả tưởng trong câu chuyện của cô.

Khi cô vui đùa trong rừng, tắm khỏa thân trong hồ, gầm rú dưới mưa, ăn bất cứ thứ gì, đó là sự từ bỏ đầy nhục cảm ánh đèn huỳnh quang ù ù và màu sắc bệnh hoạn của thế giới con người, để đắm mình trong ma lực thiên nhiên dịu dàng. Một chuỗi bùng nổ phấn chấn, tột đỉnh là một sự cân bằng giữa thân mật tinh tế và niềm đam mê hoang dại. Lần đầu tiên trong đời, Tina có thể hiểu được khái niệm ngoại lai về thể chất, xã hội, tính dục và văn hóa của mình.

Bộ phim tạo ra một vũ trụ chồng chéo, không có ranh giới giữa những gì là thật và những gì là tưởng tượng, pha trộn yếu tố cổ tích, gothic với hiện thực xã hội đương đại để tạo ra một câu chuyện ngụ ngôn phổ quát về chủ nghĩa bộ lạc, phân biệt chủng tộc và nỗi sợ hãi sự dị biệt.

Border kết thúc bằng lập luận kỳ lạ rằng: đôi khi bạn thực sự phải đưa ra lựa chọn, dù tốt hay xấu. Một con đường, ngay cả khi mọi ranh giới khác bị xóa nhòa.

Happy Old Year: Vứt bỏ một con người có dễ như vứt bỏ đồ vật cũ?

TTO - Happy Old Year (Tháng năm hạnh phúc ta từng có) kể về cô gái vứt bỏ người yêu cũ mà chẳng cần một tin nhắn hay bán phăng cây đàn piano, kỷ vật của người cha.