Phóng to

Tàu cá Trung Quốc (trái) bị tàu của Lực lượng tuần duyên Nhật Bản đuổi bắt gần đảo Miyako ngày 2-2 - Ảnh: Reuters

Kyodo News dẫn lời JCG thuộc Naha, thủ phủ tỉnh Okinawa, cho biết con tàu đánh cá 100 tấn của Trung Quốc bị phát hiện lúc 7g45 sáng tại vùng nước cách đảo Miyako khoảng 46km về hướng đông bắc. Miyako cách hòn đảo lớn nhất thuộc Senkaku/Điếu Ngư khoảng 210km. Sau khi máy bay tuần tra của Nhật Bản cảnh cáo chiếc tàu xâm nhập trái phép vào lãnh hải Nhật Bản và các tàu của JCG xuất hiện, chiếc tàu đánh cá Trung Quốc bỏ chạy nhưng cuối cùng bị chặn lại.

Thuyền trưởng 63 tuổi của con tàu thừa nhận đã hoạt động trái phép và cho biết chiếc tàu đang đánh bắt san hô để phục vụ nhu cầu trang sức ở Trung Quốc.

Theo luật Nhật Bản, đánh bắt trái phép trong phạm vi 200 hải lý khu vực đặc quyền kinh tế có thể bị phạt đến 10 triệu yen (khoảng 108.000 USD). AFP đưa tin thuyền trưởng tàu cá Trung Quốc đã bị đưa tới Miyako bằng tàu của JCG, 12 thủy thủ còn lại và con tàu đã cập đảo dưới sự giám sát của lực lượng Nhật Bản. Trong khi đó giờ chót, Tân Hoa xã cho biết ngày 3-2 Tokyo đã phóng thích thuyền trưởng và các thủy thủ của con tàu.

Đây là lần đầu tiên Nhật Bản bắt một thuyền trưởng Trung Quốc vì đánh bắt trái phép tại khu vực Senkaku/Điếu Ngư kể từ năm 2010. Vụ việc đe dọa gây nên sóng gió mới cho cuộc xung đột đang leo thang giữa Tokyo và Bắc Kinh về tranh chấp lãnh thổ đến mức cuối tháng 9 vừa qua, Bắc Kinh đã hủy bỏ lễ kỷ niệm 40 năm bình thường hóa quan hệ giữa hai nước. Đến nay, Bắc Kinh chưa đưa ra tuyên bố hoặc phản ứng nào. Hồi tháng 9-2010, Tokyo đã bắt giữ thuyền trưởng một tàu cá khi tàu này liều mạng đâm vào tàu của JCG.

Hai chuyến thăm, hai thái cực

Vụ bắt giữ diễn ra cùng ngày với chuyến thăm lực lượng phòng vệ và JCG tại Okinawa của Thủ tướng Nhật Shinzo Abe. Dự đoán tình hình tranh chấp sẽ còn diễn biến nghiêm trọng, thủ tướng Nhật quyết liệt kêu gọi các thành viên JCG sẵn sàng bảo vệ chủ quyền và khẳng định Tokyo sẽ giữ vững lãnh thổ bằng mọi giá. Theo báo South China Morning Post, cùng lúc, lãnh đạo Tập Cận Bình của Trung Quốc cũng thăm một căn cứ không quân tại tây bắc sa mạc Gobi. Theo giới quan sát, đó có thể là căn cứ không quân tỉnh Cam Túc. So với ông Abe, ông Tập thể hiện thái độ mềm mỏng hơn khi bày tỏ sự “quan tâm đến binh lính và sĩ quan - bao gồm các phi công, nhà khoa học, kỹ sư - ở căn cứ”.

“Tôi nghĩ Bắc Kinh muốn hạ nhiệt tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư bởi ông Tập không thăm hạm đội đông hải” - một nhà phân tích cho biết.

Trong khi đó, chuyên gia thuộc Đại học Luật và khoa học chính trị Thượng Hải nhận định ông Tập có thể muốn chuyển hướng tập trung từ Senkaku/Điếu Ngư sang những vấn đề khác: “Thật ra, các bài phát biểu trước của ông Tập và cuộc gặp của ông với đặc sứ Natsuo Yamaguchi của ông Abe, chúng ta có thể thấy Trung Quốc muốn tránh đưa tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư trở thành xung đột quân sự, và hi vọng tranh chấp có thể được giải quyết bằng các biện pháp hòa bình”.

Tuy nhiên, như AP cho biết, trong phát biểu trước đó với Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc, ông Tập khẳng định sẽ không nhượng bộ để bảo vệ những lợi ích cốt lõi của Bắc Kinh. Trong diễn biến khác, Nhật báo Quân Đội Trung Quốc đưa tin quân đội nước này đã bắt đầu đưa các chỉ thị tiếng Anh vào các cuộc diễn tập quân sự để binh sĩ làm quen với ngôn ngữ của “lực lượng thứ ba”. Giới phân tích nhận định động thái mới cho thấy Bắc Kinh đang chuẩn bị cho khả năng can thiệp của Mỹ trong trường hợp xảy ra đụng độ quân sự với các nước láng giềng.

Nhật hỗ trợ phương nam

Trong bối cảnh đông Á ngập trong căng thẳng, Tokyo đang cùng lúc tăng cường sức mạnh quân sự và hỗ trợ những nước có cùng mối lo ngại về Trung Quốc ở phía nam châu lục. Bên cạnh hỗ trợ tàu tuần tra cho Philippines, Campuchia, Tokyo cũng đẩy mạnh đầu tư vào các nước như Thái Lan, Myanmar, Singapore…

Trả lời phỏng vấn trong những ngày cuối cùng tại nhiệm, cựu ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton nhận định tình hình tại châu Á - Thái Bình Dương sẽ rất khó khăn bởi “vẫn còn tiếp tục những đối đầu, những đối thoại nóng bỏng và sự hiện diện của đội tàu Trung Quốc tại khu vực”.