Phóng to

Đổi mới hệ thống sư phạm đào tạo giáo viên là một trong những việc rất cần được triển khai trước. Trong ảnh: tân cử nhân Trường ĐH Sư phạm TP.HCM trong ngày nhận bằng tốt nghiệp - Ảnh: NHƯ HÙNG

Đó là nhận xét của GS-TSKH Nguyễn Kế Hào (Trường ĐH Sư phạm Hà Nội) - nguyên vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học. GS Nguyễn Kế Hào là thành viên của nhóm nhà khoa học, chuyên gia của Liên hiệp các Hội Khoa học kỹ thuật VN đã tham dự cuộc hội thảo đóng góp ý kiến cho bản đề án của Bộ GD-ĐT vừa được tổ chức tại Hà Nội.

GS Hào cho rằng: Đề án không có gì mới, không phải là một bước đột phá để có thể đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, lại càng chưa đạt đến tầm “cải cách giáo dục”. Chính vì vậy, tôi thấy mình phải có trách nhiệm của một công dân và lương tâm của một nhà giáo lên tiếng.

Cần một giai đoạnquá độ

* Có phải Bộ GD-ĐT xây dựng đề án chưa đúng thời điểm, chưa phù hợp với lộ trình hoạch định chiến lược phát triển giáo dục?

- Tôi coi bản dự thảo đề án như một bản sơ thảo dự phòng trước về một công đoạn chơi vơi ở khoảng giữa của một hệ thống công việc trong một chỉnh thể. Với hiện trạng hiện nay chưa thể coi đây là đề án của bộ trình Chính phủ để Chính phủ trình Quốc hội. Bản thảo này chơi vơi vì chưa có điểm tựa cơ bản: chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020 chưa có, chưa có triết lý giáo dục rõ ràng... Nghĩa là Bộ GD-ĐT cần phải làm một số công việc chuẩn bị cơ bản, những đề án làm tiền đề sau đó mới có thể bắt tay vào đề án trọng điểm quốc gia này.

Sau khi Tuổi Trẻ có bài viết về 70.000 tỉ đồng cho một dự án giáo dục, Bộ GD-ĐT đã có công văn gửi Tuổi Trẻ thông tin chính thức về đề án trên. Trong công văn này, Bộ GD-ĐT giải thích về việc cần đổi mới chương trình - SGK phổ thông, những điểm chính trong định hướng đổi mới lần này. Bộ GD-ĐT cũng giải thích về số tiền 70.000 tỉ đồng mới chỉ là khái toán trong quá trình nghiên cứu, hoàn thiện dự thảo, còn có những điều chỉnh trước khi trình các cấp thẩm quyền quyết định. Đây là lần đầu tiên Bộ GD-ĐT có thông tin cụ thể và chính thức về đề án trên với công luận.

Riêng về chương trình, SGK, theo tôi, cần làm theo trình tự: Trước hết phải xác định triết lý giáo dục. Tiếp đến là xây dựng hệ thống giáo dục mới, trong đó phải giải quyết được những vấn đề thực tế giáo dục phổ thông đang đặt ra như chương trình giáo dục phổ thông của VN nên là 11 hay 12 năm (hoặc 11+1 năm nhằm phân luồng học sinh sau trung học), tiểu học vẫn là năm năm hay thành sáu năm, THPT theo phương án phân ban hay phân hóa, tự chọn... Phải xây dựng mục tiêu giáo dục cả phổ thông và từng cấp học, lớp học; kế hoạch dạy học; xây dựng được chuẩn kiến thức, kỹ năng từng môn học, yêu cầu tối thiểu về các hoạt động giáo dục.

Những công việc trên phải huy động lực lượng, trí tuệ toàn ngành để chọn ra một nhóm chuyên gia giúp việc thực hiện một cách nghiêm túc. Sau khi làm được những công việc kể trên mới nên bắt tay vào biên soạn SGK, tài liệu dạy và học, các mẫu về thiết bị thí nghiệm và đồ dùng dạy học.

Cấp bách là giảm tải

* Như vậy GS vẫn ủng hộ chủ trương phải làm chương trình, SGK phổ thông mới?

- Vẫn phải làm chương trình, SGK mới chứ. Nhưng cách làm, quy trình, thời điểm... thì không thể như đề án trên. Chính bộ trưởng Bộ GD-ĐT chứ không phải ai khác phải là người trực tiếp chịu trách nhiệm, là tổng chỉ huy của đề án trọng điểm quốc gia này. Và công việc này phải được đầu tư nhân lực xứng tầm ngay từ khâu xây dựng kế hoạch, đề án.

Theo tôi, công cuộc đổi mới giáo dục “căn bản và toàn diện giáo dục” sau năm 2015 phải chia làm hai giai đoạn. Trước mắt từ nay và trong một hai năm tới có thể tạm gọi là giai đoạn quá độ và Bộ GD-ĐT phải làm ngay một số việc.

Đầu tiên phải có tổng kết, đánh giá khách quan, khoa học về công cuộc đổi mới giáo dục theo nghị quyết 40 của Quốc hội khóa X. Đó chính là đánh giá về hiệu quả, tồn tại của chương trình, SGK hiện hành, chất lượng giáo dục phổ thông hiện nay, những bất hợp lý cần khắc phục trong hệ thống giáo dục phổ thông... Một công việc quan trọng cần làm ngay, theo tôi, là phải cấp bách giảm tải ở các lớp học, cấp học phổ thông.

Đồng thời phải triển khai ngay việc đổi mới cơ bản hệ thống sư phạm đào tạo giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục vì sư phạm phải đi trước một bước. Bên cạnh đó, cần đổi mới quản lý nhà nước về giáo dục theo hướng đổi mới nâng cao chất lượng đào tạo bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục các cấp, tăng quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục, có cơ chế thông thoáng hơn...

Những việc cần làm ngay trong giai đoạn 2011-2014 nhằm đưa giáo dục vào quỹ đạo ổn định, từng bước lành mạnh để sẵn sàng chuyển sang giai đoạn mới. Đồng thời với các công việc trên, chúng ta thực hiện những việc chuẩn bị cho công cuộc đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục phổ thông như về điều kiện cơ sở vật chất - thiết bị, về tâm lý nhà giáo và người dân để tạo được sự đồng thuận trong xã hội khi chính thức tiến hành cuộc đổi mới chương trình, SGK phổ thông sau năm 2015.

* Tôi cho rằng những chuyên gia của Bộ GD-ĐT không phải là những người thiếu hiểu biết về khoa học giáo dục, thiếu kinh nghiệm thực tế. Các vị cũng thừa biết làm gì có chuyện thay đổi một vài thành tố giáo dục mà có thể đạt được kết quả như mong đợi. Vì vậy, tôi không hiểu tại sao dẫu có rất nhiều ý kiến từ các giáo sư đầu ngành và nghị quyết của Đảng mong mỏi có một cuộc cải cách thật sự nhưng bộ dường như lờ đi. Với chừng ấy tiền của và thời gian, nếu thật sự làm thì không thể nói thiếu tiền cho một cuộc cải cách toàn diện. Không tiếc tiền * Muốn đổi mới chương trình giáo dục VN trước hết phải đổi mới tư duy quản lý, sau đó hãy bàn đến nội dung chương trình. Dư luận không phải thấy con số 70.000 tỉ đồng rồi xuýt xoa tiếc rẻ, mà đặt vấn đề với số tiền đó những người có trách nhiệm làm được đến đâu. Nên có tiếp thu, học hỏi, nghiên cứu kỹ giáo dục nước nhà; xây dựng cho được hướng đi đúng đắn, khoa học, được xã hội ủng hộ, đồng tình rồi mới tiến hành đổi mới. Nếu không được như vậy, e là “đổi” hoài mà không thấy “mới”. Để rồi số tiền 70.000 tỉ đồng của dân bị cuốn theo mây theo gió, chưa kể lại tiếp tục hành hạ các thế hệ học sinh.