Phóng to

Những ngày này, nhiều kênh rạch ở ĐBSCL bị cạn kiệt nước. Ông Nguyễn Tấn Phước (huyện Chợ Gạo, Tiền Giang) bất lực trước liếp hẹ và những cây sống đời bị thiếu nước - Ảnh: T.T.D.

Đánh đổi, hay có lựa chọn khác?

* Ông Lê Đức Trung (chánh văn phòng Ủy ban sông Mekong Việt Nam):

Trao đổi thông tin với Trung Quốc còn rất ít

Tôi đính chính lại rằng không phải phía Trung Quốc mời các quốc gia cuối nguồn Mekong thăm đập Cảnh Hồng, mà là do Ủy ban sông Mekong quốc tế (MRC) đề nghị và Trung Quốc chấp nhận đề nghị đó.

Trung Quốc luôn cho rằng các đập của họ chỉ có tác động nhỏ, không đáng kể đối với các nước cuối nguồn. Việt Nam từ trước tới nay luôn muốn có sự chia sẻ thông tin. Việt Nam từ trước tới nay luôn muốn có sự chia sẻ thông tin, có sự nghiên cứu những tác động của các con đập một cách khách quan và khoa học để có thể kết luận chuyện này. Hiện nay, rất khó để có thể làm vậy vì sự trao đổi thông tin giữa phía Trung Quốc và các nước cuối nguồn là rất ít, không đủ để đưa ra những đánh giá như mong muốn. Ở cuối nguồn, Việt Nam gặp rất nhiều thách thức trước những hoạt động phát triển, gây ô nhiễm môi trường ở thượng nguồn, biến đổi khí hậu. Chúng tôi rất mong muốn Trung Quốc và Myanmar tự nguyện tham gia Ủy ban sông Mekong quốc tế.

* Giáo sư Ben Braga (phó chủ tịch Hội đồng Nước thế giới - WWC):

Không thể làm đơn lẻ

Trong 50 năm qua, hơn 1.000 cuộc xung đột do sử dụng nguồn nước đã xảy ra. Các lưu vực sông là môi trường kinh tế và xã hội rất phức tạp, chịu nhiều áp lực khác nhau. Việc quản lý nước không thể làm theo kiểu đơn lẻ, không tính tới thực tế kinh tế, chính trị và xã hội của các khu vực khác như trước. Sự tham gia của các quan chức chính phủ cấp cao là điều cơ bản dẫn tới thành công của việc hợp tác quản lý các lưu vực các dòng sông quốc tế.

* Ông Roger Gill (phó chủ tịch Hiệp hội Thủy điện quốc tế):

Làm thủy điện phải bảo vệ môi trường

Hiện nay thủy điện đang cung cấp 60% năng lượng cho thế giới. Tuy nhiên, vấn đề lớn là làm thế nào để xây nhà máy thủy điện một cách bền vững. Tổ chức của chúng tôi sẽ làm việc với các đối tác như Quỹ bảo tồn thiên nhiên hoang dã WWF, Oxfam, Tổ chức Minh bạch quốc tế để đưa ra những công cụ đánh giá đối với từng nhà máy thủy điện. Vấn đề là hạn chế ảnh hưởng tiêu cực và duy trì được môi trường sinh thái. Vì vậy đòi hỏi sự tham gia của nhiều cấp khác nhau. Công tác quản trị cấp quốc gia và cấp dự án là yếu tố quan trọng nhất để đảm bảo rằng dự án thủy điện sẽ đạt được những kết quả tốt. Các khía cạnh xã hội, kinh tế và môi trường phải có tầm quan trọng như nhau trong các đánh giá đó.

* Ông Jeremy Bird (chủ tịch Ủy ban sông Mekong quốc tế):

Thúc đẩy Trung Quốc chia sẻ thông tin

- Cuối tháng 3 vừa rồi, Trung Quốc bắt đầu xả ít nước thêm từ các hồ chứa, giúp mực nước ở một số khu vực tăng thêm nửa mét. Việc tăng thêm như vậy là không xảy ra nếu không có đập.

* Thực tế người dân nhiều nước vẫn không tin các con đập đầu nguồn lại không ảnh hưởng gì tới cuối nguồn như phía Trung Quốc giải thích. Vậy quan điểm của MRC về chuyện này ra sao?

- Người dân hai bên bờ Mekong đang chứng kiến mực nước thấp kỷ lục, điều mà họ chưa từng chứng kiến trong 1-2 thế hệ. Thế nên cũng là lẽ tự nhiên khi họ nghĩ rằng đó là do các con đập đầu nguồn gây ra. Ngoài ra, trên các diễn đàn của mình, các tổ chức dân sự cũng lên tiếng mạnh mẽ về hậu quả các con đập đầu nguồn đối với các cộng đồng cuối nguồn. Tôi nghĩ hội nghị lần này đã thay đổi nhận thức của rất nhiều người về khía cạnh chia sẻ thông tin, thúc đẩy đối thoại.

Có nhiều lĩnh vực chúng tôi cần phải thảo luận hơn, như thông tin về mùa khô, cơ chế hoạt động của các hồ chứa... hoặc trong trường hợp khẩn cấp hay khi có gì thay đổi liên quan đến việc vận hành các đập so với kế hoạch ban đầu thì Trung Quốc cũng cần phải chia sẻ thông tin sớm và trước. Có thế chúng tôi mới có thể thông tin tới các chính phủ thành viên để họ thông tin tới người dân.

* Người dân hai bên bờ Mekong có thể chờ đợi điều gì ở hội nghị này và các cuộc gặp cấp cao và thượng đỉnh hai ngày tới?

- Hợp tác hơn, đối thoại hơn. MRC trong những năm gần đây đã tăng cường hợp tác hơn với khối các tổ chức dân sự và sẽ tiếp tục làm như thế. Chúng tôi hi vọng các bên sẽ tiếp tục hiểu nhau hơn thông qua đối thoại.