Phóng to

Nhiều khoản vay nặng lãi được “ngụy trang” bằng những hợp đồng cho vay lãi suất thấp có công chứng như thế này -Ảnh: P.P.H.

Chị P., ở quận 11, TP.HCM, kể chị thế chấp giấy chủ quyền nhà ở một ngân hàng để vay 100 triệu đồng làm ăn, đến thời hạn giải chấp nhưng chị chưa có tiền trả. Thông qua một người quen, chị được giới thiệu gặp T. (ở quận Bình Thạnh) vay 120 triệu đồng. Vừa nhận tiền vay, chị đã bị trừ ngay tiền lãi tháng đầu tiên là 6 triệu đồng (5%/tháng), cộng với phí “dịch vụ” là 9 triệu đồng nên chị chỉ còn 105 triệu đồng.

Để được vay tiền, chị P. đã phải đồng ý theo đề nghị của T. là ký hợp đồng mua bán nhà có ra công chứng. Đồng thời chị cũng làm hợp đồng thỏa thuận mua bán nhà bằng giấy tay, ghi rõ trong vòng ba tháng nếu chị đổi ý thì sẽ trả cho T. số tiền 138 triệu đồng (cả vốn lẫn lãi), T. sẽ làm thủ tục hủy hợp đồng, hoàn trả giấy tờ nhà. Thế nhưng chưa đến ba tháng, T. đã âm thầm đi làm thủ tục sang tên và bán nhà cho một người khác.

Không có bằng chứng

Hình phạt đối với tội cho vay nặng lãi là phạt tiền từ 1-10 lần số tiền lãi hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến một năm. Nếu số tiền thu lợi bất chính lớn (50-100 triệu đồng) thì bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Trường hợp có chứng cứ cho thấy việc cho vay nặng lãi được tổ chức thành đường dây, có nhiều người cùng giúp sức, bàn bạc và thực hiện thì những người này sẽ bị xem là đồng phạm.

Giữa chị P. và T. hoàn toàn không có tờ giấy nào ghi là giấy nợ cũng như mức lãi suất, chính vì vậy T. hoàn toàn phủ nhận chuyện cho chị P. vay nóng mà khẳng định là giao dịch mua bán nhà. Chị P. ấm ức cho rằng căn nhà diện tích xây dựng hơn 57m2 (đất hơn 20m2), dù có “bèo” cỡ nào đi nữa cũng không thể bán với giá 120 triệu đồng như ghi trong hợp đồng, thấp hơn nhiều so với giá mà cơ quan thuế định để tính lệ phí trước bạ (145 triệu đồng). Theo chị P., đã có người đồng ý mua nhà của chị với giá 700 triệu đồng nhưng khi chị đề nghị chuộc lại giấy chủ quyền nhà thì T. đòi tới 450 triệu đồng mới cho chuộc.

Mới đây chị P. đã nộp đơn lên tòa án để kiện T., tòa yêu cầu chị phải nộp tạm ứng án phí 7,5 triệu đồng. “Tôi đang chạy tiền để lo án phí nhưng thật sự băn khoăn không biết có nên nộp hay không, vì có người nói 99% phần thua thuộc về tôi nên không còn hi vọng gì”.

Có thể xử lý hình sự

Theo luật sư Đặng Ngọc Châu (Đoàn luật sư TP.HCM), đối với các khoản vay nóng được “ngụy trang” dưới hình thức hợp đồng mua bán nhà, nếu có chứng cứ cụ thể về việc bên cho vay buộc bên vay ký hợp đồng mua bán nhà, thì người vay có thể kiện ra tòa để yêu cầu tòa án tuyên bố hợp đồng đó vô hiệu do giả tạo. Những người cho vay chuyên nghiệp có tính chất bóc lột, lợi dụng hoàn cảnh khó khăn, quẫn bách của người nghèo để ép buộc họ phải chịu vay nóng với lãi suất cao gấp 10 lần lãi suất do pháp luật quy định trở lên (ví dụ lãi suất quy định 1%/tháng nhưng cho vay từ 10%/tháng trở lên) sẽ bị trừng trị theo “tội cho vay nặng lãi”.

Cũng theo luật sư Châu, trường hợp cho vay với mức lãi suất gấp dưới 10 lần lãi suất do pháp luật quy định thì bên vay có thể đề nghị tòa án hủy mức lãi suất này, và chỉ công nhận mức lãi suất gấp 1,5 lần lãi suất tối đa theo quy định của ngân hàng.

Trong khi đó luật sư Lê Đình Phạt (Đoàn luật sư TP.HCM) cho rằng để xử lý hình sự người cho vay nặng lãi cần có sự tham gia của các cơ quan điều tra. Khi đó người vay tiền cần cung cấp chứng cứ như hợp đồng cho vay hoặc những giấy tờ liên quan để chứng minh có vay nặng lãi. Nếu hợp đồng cho vay, giấy tay không ghi rõ lãi suất cho vay thì có thể chứng minh qua sổ ghi, giấy nhận lãi, nhận tiền trả góp hằng ngày, hằng tháng. Các nhân chứng, băng ghi âm, ghi hình... cũng rất cần thiết để củng cố thêm chứng cứ. Tuy nhiên đây chỉ là những thông tin, chứng cứ bước đầu để cơ quan điều tra vào cuộc. Để thuyết phục hơn, cần có sự tham gia tố cáo của nhiều người, nhiều nạn nhân trong các đường dây cho vay nặng lãi.