TS Phan Hải Hồ - Ảnh: B.M.

TP.HCM đang gấp rút chuẩn bị những bước đi cần thiết để thực hiện nghị quyết về cơ chế đặc thù ngay khi nghị quyết này có hiệu lực (15-1-2018). Trong đó, yếu tố con người được xác định là vô cùng quan trọng, với tinh thần xốc tới, khí thế làm việc hăng say, nhất là giới trẻ.

Đi qua nhiều đất nước phát triển, tôi nhận ra rằng để đạt được sự phát triển đó, người dân của họ đã phải lao động, sáng tạo hăng say, hừng hực lửa trong nhiều năm trời. 

Lấy một ví dụ nhỏ. Tôi quan sát thấy sau giờ học, nhiều sinh viên ra quán chơi bida, cà phê hết buổi. Nhưng cũng nhiều sinh viên khác lên thư viện học, hoặc chủ động tìm kiếm cơ hội thực hành ở bên ngoài, sống một cuộc sống tích cực, sôi nổi. 

Không phải tất cả những trò giải trí đều xấu, nhưng rõ ràng có nhiều thanh niên hiện nay đang lãng phí thời gian, lãng phí tuổi trẻ của mình trong những thú vui.

Nguyên nhân của sự lãng phí đó, theo tôi, có phần do truyền thống và sự giáo dục. Một câu chuyện đơn giản là khi ở nước ngoài, một đứa trẻ 3 tuổi khi đi tàu phải tự đeo balô, tự kéo vali. 

Trong khi ở mình, nhiều khi té ngã, con nít không có ý thức tự đứng dậy mà phải đợi cha mẹ nó. Rồi cả tư tưởng cha mẹ làm để mua nhà cho con, là để dành phần cho con, "hi sinh đời bố củng cố đời con", làm cho lớp trẻ không nỗ lực gấp ba vì đã có cha mẹ lo rồi.

Bởi vậy mới có tình trạng thanh niên đã tốt nghiệp đại học rồi mà vẫn như một con gà công nghiệp, không biết tự lo cho mình những việc đơn giản nhất. Bây giờ, để mỗi người đều phấn đấu làm việc gấp ba lần thì từng gia đình phải ý thức được điều đó, rộng hơn là nền giáo dục cũng phải ý thức được việc đó, đề cao vai trò chủ động, ý thức tự lực tự cường của người học.

Có người đặt câu hỏi, vậy chứ khi nghèo khó mới cần làm việc quên mình để giàu lên, còn khi giàu có rồi ta không cần phải làm việc như vậy nữa? Hãy nhìn những nhà tỉ phú của thế giới, có ai là không làm việc gấp mấy lần người khác? 

Ngay cả như Bill Gates giàu như vậy mà vẫn phải làm việc đó thôi. Họ làm việc vì mong muốn tạo ra nhiều của cải vật chất cho xã hội, giúp được nhiều người, đó mới là cái đích chứ không đơn thuần chỉ nghĩ cho bản thân mình.

Một nhân viên tuyến xe buýt mẫu lau chùi mặt kính xe trong lúc chờ khách - Ảnh: QUANG KHẢI

Để làm gấp bằng ba lần, chúng ta cũng phải nhìn nhận, học hỏi nhiều từ những người xung quanh. Ông bà ta nói chọn bạn mà chơi. Người giỏi hơn mình, tư duy sáng tạo, tích cực hơn mình thì có nhiều điều để mình học. 

Nhưng con người không ai hoàn hảo, sẽ có những điểm chưa tốt của họ. Mình làm sao để không bị cuốn theo những tâm lý, hành vi tiêu cực, tự mình trở nên xấu tính hơn, mà phải từ đó soi rọi lại bản thân để tiến bộ.

Nhìn xung quanh đất nước chúng ta, đều có những tấm gương lớn để chúng ta học tập. Người Nhật thì làm việc quên ăn quên ngủ. Người Trung Quốc thì biết tiết kiệm... Một người làm việc gấp ba lần sẽ giống như một tia lửa nhỏ. 

Từ những tia lửa đó sẽ bùng lên ngọn lửa, thành những xu hướng mà tuổi trẻ sẽ đi theo. Tôi vẫn tin tưởng vào một lớp trẻ năng động, tự tin, giỏi ngoại ngữ, làm việc bằng tất cả lòng say mê, sáng tạo, tự vượt qua mọi giới hạn của chính mình.