Phóng to

Ký họa Trần Dần của Họa sĩ Đình Đăng

TTO - Nhất định thắng là một trong những bài thơ dài tiểu biểu của nhà thơ Trần Dần. Nhân dịp Nhà xuất bản Đà Nẵng phát hành tâp thơ đẹp đẽ và đầy đặn nhất từ trước tới nay về thơ Trần Dần - "Trần Dần - Thơ", TTO xin mời bạn đọc cùng chia sẻ những câu thơ đã một thời dậy sóng...

"Trần Dần - Thơ”: Không thu hồi, phạt 15 triệu đồng Thơ Trần Dần: Đi qua sự im lặng và quên lãngTrần Dần - nhà cách tân thơ Việt

Bài thơ Tình yêu của Trần Dần

Tôi ở phố Sinh TừHai ngườiMột gian nhà chật. Rất yêu nhau sao cuộc sống không vui ?Tổ quốc hôm nay tuy gọi sống hòa bìnhNhưng mới chỉ là trang thứ nhấtChúng ta còn muôn việc rối tinh... Chúng taNgày làm việc, đêm thì lo đẫy giấcVợ con đau thì rối ruột thuốc menKhi mảng vui - khi chợt nhớ chợt quênTrăm cái bận hàng ngày nhay nhắt.Chúng ta vẫn làm ăn chiu chắt.Ta biết đâu bên Mỹ miếc tít mùChúng còn đương bày kế hại đời ta ?

Tôi đi giữa trời mưa đất BắcĐất hôm nay tầm tã mưa phùnBỗng nhói ngang lưngmáu rỏ xuống bùnLưng tôi có tên nào chém trộm ?A ! Cái lưỡi dao cùn !Không đứt được mà đau !Chúng định chém tôi làm hai mảnhÔi cả nước ! Nếu mà lưng tê lạnhHãy nhìn xem: có phi vết dao ?Không đứt được mà đau !Lưng Tổ Quốc hôm nay rớm máu

Tôi đã sống rã rời cân nãoQuãng thời gian nhưng nhức chuyện đi NamNhững cơn mưa rơi mãi tối sầmHọ lếch thếch ôm nhau đi từng mảngTôi đã trở nên người ôm giậnTôi đem thân làm ụ cản đường đi

- Dừng lại !

- Đi đâu ?

- Làm gì ?

Họ kêu những thiếu tiền, thiếu gạoThiếu cha, thiếu Chúa, thiếu vân vânCó cả anh nam chị nữ kêu buồn

- Ở đây

Khát gió, thèm mây...

Ô hay !

Trời của chúng ta gặp ngày mây rủNhưng trời ta sao bỏ nó mà đi ?Sau đám mây kiaLà cả miền NamSao nỡ tưởng non bồng của Mỹ !Tôi muốn khóc giữ từng em bé - Bỏ tôi ư ? - Từng vạt áo - gót chânTôi muốn kêu lên - những tiếng cộc cằn...

- Không ! Hãy ở lại!Mảnh đất ta hôm nay dù tốiCũng còn hơn Non bồng Mỹ Triệu lần...Mảnh đất dễ mà quên ? Hỡi bạn đi NamThiếu gì ư?Sao chẳng nói thật thà ?

Chỉ là: - Thiếu quả tim bộ óc !

Những lời nói sắp thành nói cụcNhưng bỗng dưng tôi chỉ khóc mà thôiTôi nức nở giữa trời mưa bão.Họ vẫn ra đi. - Nhưng sao bước rã rời ?Sao họ khóc ? Họ có gì thất vọng ?Đất níu chân đi, Gió cản áo quay vềXa đất Bắc tưởng như rời cõi sống.Tưởng như đây là phút cuối cùngTrăng trối lại : - Mỗi lùm cây - Hốc đá - Mỗi căn vườn - gốc vả - cây sungKhông nói được, chỉ còn nức nởTrắng con ngươi nhìn lại đất trờiNhìn cơn nắng lụi, nhìn hạt mưa saNhìn con đường cũ, nhìn ngôi sao mờÔi đất ấy - quên làm sao được ?Quên sao nơi ấm lạnh ngọt bùiHôm nay đây mưa gió dập vùi - Mưa đổ mãi lên người xa đất Bắc...

Ai dẫn họ đi ? Ai ?Dẫn đi đâu ? - Mà họ khóc mãi thôiTrời vẫn quật muôn vàn tảng gióBắc Nam ơi, đứt ruột chia đôiTôi cúi xuống - Quỳ xin mưa bãoChớ đổ thêm lên đầu họ - Khổ nhiều rồi !Họ xấu số - chớ hành thêm họ nữa Vườn ruộng hoang sơ - cửa nhà vắng chủ Miền Nam muôn dặm, Non nước buồn thươngHọ đã đi nhưng trút lại tâm hồnƠi đất Bắc ! Hãy giữ gìn cho họ !

Phóng to

Phố Hà Nội trong tranh họa sĩ Bùi Xuân Phái

Tôi ở phố Sinh TừNhững ngày ấy bao nhiêu thương xótTôi bước đi không thấy phố không thấy nhàChỉ thấy mưa sa trên màu cờ đỏ

Gặp em trong mưaEm đi tìm việcMỗi ngày đi lại cúi đầu về - Anh ạ ! họ vẫn bảo chờ...Tôi không gặng hỏi, nói gì ư ?Trời mưa, trời mưaBa tháng rồiEm đợiSống bằng tương laiNgày và đêm như lũ trẻ mồ côiLũ lượt dắt nhau đi buồn bã...Em đi trong mưa cúi đầu nghiêng vaiNgười con gái mới mười chín tuổi

Em ơi. Em có biết đâu ta khổ thế này vì sao? Em biết đâu Mỹ miếc, Ngô nghê gì?Khổ thân em mưa nắng đi về lủi thủiBóng chúng đè lên số phận từng người

Em cúi đầu đi mưa rơiNhững ngày ấy bao nhiêu thương xótTôi bước đi không thấy phố không thấy nhà Chỉ thấy mưa sa trên màu cờ đỏ.Đất nước khó khăn này sao không thấm được vào Thơ ?Những tủ kính tôi dừng chân dán mũiCác thứ hàng ế ẩm đợi người muaNhưng mà sách - hình như khá chạyÀ quyển kia của bạn này - bạn ấyQuyển của tôi tư lự nét đăm đămNó đang mơ : - Nếu thêm cả miền NamSố độc giả sẽ tăng dăm bảy triệuTôi đã biến thành người định kiếnTôi ước ao tất cả mọi người taĐòi thống nhất phải đòi từ việc nhỏ- Từ cái ăn cái ngủ chuyện riêng tư- Từ suy nghĩ nựng con và tán vợ.Trời mưa mãi lây rây đường phốVề Bắc Nam tôi chưa viết chút nàoTôi vẫn quyết Thơ phải khua bão gióNhưng hôm nay tôi bỗng cúi đầuThơ nó đi đâu ? Sao những vần thơChúng không chuyển, không xoay trời đất ?Sao chúng không chắp được cõi bờ ?Non nước sụt sùi mưaTôi muốn bỏ thơ làm việc khácNhưng hôm nay tôi mê mải giữa trời mưaChút tài mọn tôi làm thơ chính trị.

Những ngày ấy bao nhiêu thương xótTôi bước đi không thấy phố không thấy nhàChỉ thấy mưa sa trên màu cờ đỏ.

Em ơi ! - Ta ở phố Sinh TừEm đương có chuyện gì vui hử ?À cái tin trên báo - Ừ em ạHôm nay bọn Mỹ miếc, lũ Ngô nghêChúng đang phải dậm chân đấm ngực !Vượt qua đầu chúng nó, mọi thứ hàngNhững tấn gạo vẫn vượt điNhững tấn thư, tài liệuVẫn xéo qua đầu chúng, giới ranh gì ?Ý muốn dân talà lực sĩ khổng lồĐè cổ chúng mà xóa nhòa giới tuyếnDân ta muốn trời kia cũng chuyểnNhưngTrời mưa to lụt cả gian nhà:Em tất tả che mưa cản gióCon chó mực nghe mưa là rú Tiếng nó lâu nay như khản em à Thương nó nhỉ - Nó gầy - Lông xấu quáNó thiếu ăn - Hay là giết đi ư ?Nó đỡ khổ - Cả em đỡ khổ.Em thương nó - Ừ thôi chuyện đóNhưng hôm nay em mới nghĩ raAnh đã biến thành người định kiếnMực ơi!đừng oán chủ Mực à!...

Những ngày ấy bao nhiêu thương xótTôi bước đi không thấy phố không thấy nhàChỉ thấy mưa sa trên màu cờ đỏ.

Tôi đi giữa trời mưa đất BắcTai bỗng nghe những tiếng thì thầmTiếng người nói xen tiếng đời ầm ã - Chúng phá hiệp thương - Liệu có hiệp thương - Liệu có tuyển cử - Liệu tổng hay chẳng tổng ? - Liệu đúng kì hay chậm vài năm ?Những câu hỏi đi giữa đời lỏng chỏng.Ôi xưa nay Người vẫn thiếu tin NgườiNgười vẫn thường kinh hoảng trước Tương laiNgười quên mất Mỹ là sư tử giấy.Người vẫn vội - Người chưa kiên nhẫn mấyGan người ta chưa phải đúng công nôngNgười chửa có dạ lim trí sắtNgười mở to đôi mắt mà trông !A tiếng kèn vangquân đội anh hùngBiển súng rừng lê bạt ngàn con mắtQuân ta đi tập trận về quaBóng cờ bay đỏ phố đỏ nhà...Lá cờ ấy lá cờ bách thắngĐoàn quân kia muôn trận chẳng sờn gan

Bao tháng năm đói rét nhọc nhằnTừ đất dấy lên là quân vô sảnMỗi bước đi lại một bước trưởng thànhThắng được chiến tranh giữ được hòa bìnhGiặc cũ chết - Lại lo giặc mớiĐoàn quân ấy kẻ thù sợ hãiChưa bao giờ làm mất bụng dân yêuDân ta ơi ! chiêm nghiệm đã nhiềuAi có LÝ ? Và ai có LỰC ?Tôi biết rõ đoàn quân sung sức ấyBiết nhân dân Biết Tổ Quốc Việt Nam nàyNhững con người từ ức triệu năm nay Không biết nhục Không biết thua Không biết sợ !

Hôm nayCả nước chỉ có một lời hô THỐNG NHẤTChúng ta tin khẩu hiệu ta đòi - Giả miền Nam ! Tôi ngửa mặt lên trờiKêu một tiếng - Bỗng máu trời rơi xuốngVài ba tia máu đỏ rớt vào tôiDân ta ơi !Những tiếng ta hôCó sức đâm trời chảy máu.Không địch nào cưỡng nổi ý taChúng ta đi - Như quả đất khổng lồHiền hậu lắm - Nhưng mà đi quả quyết...Hôm nayNhững vần thơ tôi viếtĐã giống lưỡi lê : Đâm Giống viên đạn : Xé Giống bão mưa : Gào Giống tình yêu : Thắm

Tôi thường tin ở cuộc đấu tranh đâyCả nước đã bầu tôi toàn phiếuTôi là người vô địch của lòng tinSao bỗng đêm nay, tôi cúi mặt trước đèn ?Gian nhà vắng chuột đêm nó rúc.Biết bao nhiêu lo lắng hiện hình ra.Hừ ! Chúng đã biến thành tảng đá chặn đường ta !Em ơi thế raNgười tin tưởng nhất như anh vẫn có phút giây ngờ vựcAi có lý ? Và ai có lực ?Ai người tin ? Ai kẻ ngã lòng tin ?Em ơiCuộc đấu tranh đây cả nước Cả hoàn cầuCả mỗi người đêm ngủ vẫn lo âuCó lẫn máu, có xót thương lao lựcAnh gạch xóa trang thơ hằn nét mựcBỗng mặt anh nhìn thấy ! lạ lùng thay !Tảng đá chặn đường này !Muôn triệu con người Muôn triệu bàn tayBật cả máu ẩy đá lăn xuống vực !Anh đã nghĩ: Không có đường nào khácĐem ngã lòng ra mà thống nhất Bắc Nam ư ?Không không !Đem sức gân ra !Em ơi em !Cái này đỏ lắm, gọi là TIM Anh dành cho cuộc đấu tranh giành THỐNG NHẤT

Hôm nayTrời đã thôi mưa thôi gióNắng lên đỏ phố đỏ nhàĐỏ mọi buồng tim lá phổiEm ơi đếm thử bao nhiêu ngày mưa!Bây giờEm khuân đồ đạc ra phơiEm nhé đừng quênEm khuân tất cả tim gan chúng mình phơi nắng hết.Em nhìn cao tít trời xanhDưới phố bao nhiêu cờ đỏHôm nay em đã có việc làmLương ít - sống còn khó khăn!Cũng là may...Chính phủ muôn lo nghìn lắngThực có tài đuổi bão xua mưa không thì còn khổ!Em treo cờ đỏ đầu nhàLá cờ trừ maXua được bóng đen chúng nó...Đúng rồi! Đó là công sức của dân ta lùa mây đuổi gióNhững vết thương kháng chiến đỏ lòmĐã móm miệng, lên da lên thịt.Tôi bỗng nhói ở nơi lồng ngực

Em ơi Chúng đốt phố Ga-li-ê-ni và nhiều phố khác.Anh đã sống ở Sài - Gòn thủa trướcCảnh miền Nam thành một góc tim anhChúng đốt tận đâu mà lửa sém tim mìnhTim nó thui đen một nửaTừ dạo ấy mà em chẳng rõ.

- Em hãy đỡ cho anh khỏi ngãĐứng dậyMột lúc!Cờ bay đỏ phố đỏ nhàMàu cờ kia là thang thuốc chữa cho anh.Em có thấy bay trên trời xanhHàng triệu tâm hồn?Em ơiHôm nay trời xanh xanh đụcNắng lên đỏ phố đỏ cờ...

Ta ở phố Sinh TừEm này Hôm nay đóng cửaCả nhà ra phố mít tinhChúng ta đi nỗi bão biểu tìnhVung cờ đỏ hát hò vỡ phổiHỡi những người thành phố, thôn quêĐói no lành ráchNgười đang vuiNgười sống đang buồnTất cả! Ra đường!Đi! hàng đoàn hàng đoànĐòi lấy tương lai:HÒA BÌNH THỐNG NHẤT ĐỘC LẬP DÂN CHỦĐó là tim là máu đời mìnhLà cơm áo! Là ái tìnhNhất định thắng!

1955