Phóng to

Ông chủ nhà hàng Hà Nội ở thành phố Ekaterinburg khoe mớ rau muống tươi -Ảnh: Trần Quang Vinh

TTXuân- Những người Việt sang Liên bang Nga buôn bán mang theo thói quen ăn uống từ quê hương. Nhu cầu đó làm nảy sinh nghề trồng rau củ kiểu Việt, vất vả nhưng cũng là nghề mưu sinh để giữ hồn dân tộc.

Dự bữa cơm của đại gia đình anh Nguyễn Văn Toàn (quê Hòa Bình), ta không có cảm giác đang ở Matxcơva trong một buổi tối chớm đông, ngoài trời tuyết bay mù mịt. Có món thịt kho tàu, tôm rim, lòng lợn chấm mắm tôm, cà chẻ, dưa muối, đĩa rau sống gồm mùi, húng, tía tô, kinh giới... Và dĩ nhiên không thể thiếu món rau muống luộc vắt chanh xanh rờn. Anh Toàn dí dỏm: “Đĩa muống này có giá bằng cả đầm rau quê mình”.

Rau quốc hồn = món xa xỉ

Trong cộng đồng người Việt ở Nga có rất nhiều người như anh Toàn. Vì thế các quầy hàng khô ở chợ Vòm hay “ốp” (ký túc xá) Rybak bày bán hàng không khác trong nước là mấy. Có những thứ được chở từ VN sang nhưng rau muống, cải xoong, cải cúc, rau dền, mồng tơi, bí, bầu... nhìn qua tưởng “thuần Việt” thật ra là được trồng tại Nga hoặc các nước thuộc Liên Xô cũ.

Cách đây 15 năm, muốn ăn rau muống thì người Việt tại Nga chỉ còn cách đợi chuyến bay của Vietnam Airlines. Cước phí hàng không đắt (10 USD/kg), nhưng khi rau đến được Matxcơva thì đã bầm dập hoặc héo quắt.

Nay rau muống tại Nga được bán theo cân chứ không theo bó. Mùa hè giá rẻ, 100 rúp (4,5 USD)/kg, có đợt còn 60 rúp. Mùa đông giá tăng lên 200 rúp, có khi 300 rúp vẫn “cháy” hàng. Giá các loại rau mồng tơi, rau dền cũng tương đương. Khác với những người “chạy chợ” rủng rỉnh đồng rúp kiếm được hằng ngày, giới sinh viên và cán bộ các cơ quan đại diện VN ở Nga coi rau muống là món ăn xa xỉ.

Nghề vất vả

Phóng to

Thu hoạch rau trong nhà kính - Ảnh: Trần Quang Vinh

Rau xanh đắt giá vì khó sống ở đất lạnh bên Nga. Nhưng khó hơn cả là tìm kiếm người trồng trọt. Những người đang làm nghề trồng rau xanh kiểu VN ở Nga đều thừa nhận thuê đất (chủ yếu là các nông trang bỏ hoang) làm nhà kính trồng rau cho người Nga còn “dễ ăn” hơn trồng rau Việt. Nhưng họ vẫn gắn bó với muống, mồng tơi, dền, diếp...

Anh Nguyễn Sĩ Hoa sang Nga làm ăn đã chín năm, khá thành đạt. Mỗi lần về thăm quê trong bộ vest sang trọng, anh không muốn kể về công việc của mình ở trời Tây. Một công việc quá đỗi bình thường đối với nông dân huyện Yên Thành (tỉnh Nghệ An) - trồng rau muống. Anh là một trong hai ông chủ Việt thuê đất trồng rau ở ngoại ô Matxcơva đang sử dụng khoảng 200 thợ. Anh khẳng định chắc nịch: “Nói thật, trồng rau phục vụ người Nga nhàn và lãi hơn. Song là người Việt mà không trồng rau muống thì thấy thế nào ấy”.

Cuộc sống của 200 thợ trồng rau rất vất vả. Họ ăn ở tạm bợ trong các túp lều dựng ngay trong nhà kính. Hằng ngày chủ trồng rau phát tiền mua thức ăn hoặc đưa thực phẩm đến để thợ nấu nướng. Vài ba tháng trả tiền công một lần. Tiền công thấp: 100-250 USD/tháng. Ngày làm việc thường đến 14 giờ. Lúc cần giao hàng gấp thì thợ phải làm thêm ca đêm. Cá biệt một số đêm thợ chỉ được ngủ hai giờ. Tuy tiền công đã được thỏa thuận trước, nhưng thu nhập của người làm cũng gắn chặt với cơn biến động giá cả của thị trường rau địa phương và của cộng đồng.

Chính sách của Nga hiện nay là khuyến khích người nước ngoài đầu tư vào các lĩnh vực sản xuất và trồng trọt. Nhưng những ông chủ trồng rau đều thừa nhận họ “buôn bán ngoài chợ không được” mới phải làm công việc “chân lấm tay bùn” và “nhặt nhạnh từng đồng rúp lẻ” này.