Phóng to

Riêng ở Seattle, thủ phủ của máy bay và máy tính, thành phố du lịch đẹp như tranh, Goodwill có tới 26 cửa hàng - Ảnh: TÔ MINH NGUYÊT

TT - Ở VN, quần áo cũ bán cho người ta từ lâu quen gọi là hàng siđa. Nghe hơi sợ nhưng thực chất là hàng hóa cũ đem cho, được lựa chọn bán lại. Nhiều cái không phải cũ mà còn mới toanh. Có cái là hàng độc vì không có cái thứ hai.

Ở Mỹ có một tổ chức gọi là Goodwill chuyên thu gom đồ cũ, không chỉ quần áo mà còn toàn bộ đồ dùng gia đình như đồ chơi, xe đẩy, xe đạp, vali, chén bát, sách vở… đem phân loại để bán tại các cửa hàng Goodwill.

Goodwill, tạm dịch là thiện nguyện, là tổ chức phi lợi nhuận có mặt ở 52 bang của Mỹ. Nó còn liên kết 185 tổ chức ở Mỹ, Canada và 15 nước khác. Goodwill có 2.100 cửa hàng lớn và rao bán trên mạng. Tiền lãi dùng để đào tạo người nghèo không có nghề. Goodwill đã giúp nhà nước có thêm lao động như người đưa thư, cắt cỏ, chăm sóc người già… Goodwill đã giúp người lao động không có thu nhập sống được.

Khởi đầu từ TP Boston, năm 1902, một gia sư tên Edger Helms đứng ra thu nhận quần áo, đồ dùng người ta đem cho. Gia sư giàu lòng nhân ái này huấn luyện cho một số người nghèo phân loại, sửa chữa đồ cũ rồi bán cho người nghèo. Bởi vậy người nghèo mua được hàng rẻ, mặc tốt và người nghèo cũng có việc làm không cần kỹ năng cao.

Hè năm nay, sang Mỹ theo kiểu "tabalo", tôi có dịp tha thẩn tìm hiểu nhiều điều mà hai lần đi trước tôi không biết… Một buổi sáng, theo bà chị họ, tôi đến cửa hàng Goodwill tại ngã tư Rainie - Zacsan, thành phố Seattle, bang Washington. Cả một khu đất rộng mấy ngàn mét vuông, mặt tiền dành cho Goodwill. Phía trước là ôtô của người mua hàng. Tấp nập và lặc lè. Phía hông là người đem cho đồ cũ. Phía sau, cả đoàn xe tải đang sẵn sàng chất đồ chở về kho.

Các gian hàng rộng mênh mông bán đủ thứ hàng đã được phân loại khá kỹ. Gian đồ gia dụng không thiếu thứ gì, từ dao, thớt, xoong chảo, đĩa chén đến tạp dề. Gian giày dép phong phú không kém. Gian sách cũ cũng mênh mông đủ loại. Tất cả có ghi giá cả đàng hoàng. Mua hàng đều có hóa đơn. Người cho hàng đều có biên nhận. Người trên 60 tuổi được giảm giá 10-20% với mọi mặt hàng.

Thích thú với nó, tôi đã đến ba lần. Lần nào cũng thấy đông. Một cặp vợ chồng mới cưới dắt nhau đi mua sắm đủ dụng cụ gia đình, bàn ghế chắc chưa tới 500 USD. Đám bạn trẻ da màu chọn mấy chiếc vali du lịch có bánh xe, dây kéo, khóa còn rất chắc, mỗi cái chỉ 10 USD. Có ông già VN thử camera M7 còn dùng tốt giá chỉ 5 USD. Bà chị tôi mua 10 cái quần mới chỉ 10 USD. Bà cười giải thích: xí nghiệp họ may sai qui cách, đem cho Goodwill được trừ thuế, lại được làm từ thiện. Mình mua mặc ở nhà, đi tập thể dục, đi chợ có sao đâu.

Ở bên Mỹ, người ta hay đổi kiểu. Có khi mới mua về đã chán. Thế là đem cho. Bà chị tôi không nghèo. Nhiều năm chịu khó gói bánh, làm mứt, bán quà hội chợ…, bây giờ bà có cả dãy nhà cho thuê. Bà vẫn thường lui tới Goodwill, khi thì cho đồ cũ, khi mua đồ Goodwill dùng. Tôi được biết hằng năm chị vẫn gửi tiền về biếu mấy người thợ rửa xe cho cửa hàng của chị trước đây ở đường Lê Văn Sĩ (TP.HCM), nay đã già yếu bệnh hoạn. Chị còn gửi tiền xây cây cầu ở gần thành phố Hà Đông, quê ngoại của chị.

Của cho, bố thí nhưng Goodwill không nhận đồ chơi độc hại, chăn nệm cũ, đồ rách, máy tính cũ không dùng được. Đồ không bán được, Goodwill bán cân hoặc đem cho các nước nghèo. Từ năm 1902 tới nay, Goodwill không ngừng phát triển cả bề rộng lẫn bề sâu. Riêng năm 2006, tổ chức này đã thu 2,96 tỉ USD từ đồ cũ, năm 2007 tìm việc và huấn luyện cho1,1 triệu người. Người cho đồ cảm thấy sung sướng vì được làm việc thiện. Nhà nước cũng căn cứ vào Goodwill để giảm thuế thu nhập.

VN có Goodwill không, hay chỉ là những cửa hàng đồ cũ đơn lẻ? Cái tâm thì có nhiều rồi đấy. Cái chính là cái tầm và biết tổ chức.