Phóng to

Sau khi được thông quan điện tử, doanh nghiệp chỉ phải ra cảng làm thủ tục kiểm hóa theo quy định (ảnh chụp tại Chi cục hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực I) - Ảnh: MINH ĐỨC

Tình trạng trên khiến doanh nghiệp không truyền được dữ liệu, tờ khai đến cơ quan hải quan, từ đó phát sinh nhiều chi phí từ khâu làm thủ tục hải quan.

Ba ngày cho một tờ khai

Những ngày cuối cùng của năm 2010, ghi nhận tại các chi cục hải quan ở TP.HCM - nơi các doanh nghiệp xuất nhập khẩu đang được áp dụng hình thức thông quan điện tử hoàn toàn - cho thấy đã không còn tình trạng doanh nghiệp phải ngồi chen chúc, chờ đợi được tiếp nhận và giải quyết tờ khai như trước đây.

Tại cảng Cát Lái (Q.2), cả phòng thủ tục xuất khẩu và nhập khẩu đều yên ắng, trái ngược với không khí ồn ào của những ngày còn làm thủ tục hải quan thủ công. Tuy nhiên, vài ngày gần đây nhiều doanh nghiệp phải cử nhân viên xuất nhập khẩu ra cảng để xin được khai thủ tục thủ công thay vì thông quan điện tử.

Theo các nhân viên này, do đường truyền bị nghẽn liên miên nên họ không thể làm thủ tục qua mạng, kế hoạch làm hàng bị “phá sản”, phát sinh nhiều rắc rối.

Ông T., phó giám đốc Công ty dịch vụ tàu biển L (TP.HCM), cho biết đơn vị này làm dịch vụ hải quan cho rất nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Từ khi chính thức thực hiện thông quan điện tử tại cảng Cát Lái, nhân viên công ty phải “chầu chực”, ngồi ôm máy tính ngày này qua ngày khác. Đường truyền dữ liệu từ doanh nghiệp đến cơ quan hải quan và ngược lại bị nghẽn liên tục khiến công việc của đơn vị này bị đình trệ.

“Trước đây khi khai báo thủ công, chúng tôi làm khoảng hai ngày. Nhưng nay có những lô hàng phải mất 3-4 ngày mới làm xong thủ tục” - ông T. cho biết.

Là đơn vị làm chuyên nghiệp nên theo ông T., nhân viên công ty thuộc nằm lòng việc điền thông tin và thủ tục liên quan đến thông quan điện tử. Tuy nhiên, việc truyền tờ khai mới thật sự nan giải. Nhiều lô hàng phải truyền từ sáng đến cuối ngày mới có được số tờ khai. Sau đó lại phải chờ qua ngày sau để lãnh đạo hải quan phân luồng (luồng xanh, luồng đỏ, luồng vàng) rồi mới in tờ khai ra, chuyển cho lãnh đạo doanh nghiệp xuất khẩu ký tên, đóng dấu và đem ra cảng thông quan hàng.

Mỗi bước trong quá trình này đều bị nghẽn mạng nên nhiều trường hợp phải vài ngày mới xong thay vì chỉ 7-15 phút như những buổi làm mẫu khi đường truyền không bị nghẽn.

Lãnh đạo một doanh nghiệp xuất khẩu tại TP.HCM cho biết một lô hàng xuất khẩu đi Úc của đơn vị này vừa bị trễ chuyến tàu, phải chờ một tuần sau mới có tàu đi tiếp. Nguyên nhân là do khâu làm thủ tục hải quan điện tử bị ách lại tới ba ngày so với dự định ban đầu.

Cũng vì bị trễ tàu, doanh nghiệp này gặp thêm một số rắc rối khác như: đối tác than phiền vì hàng sang chậm, trễ L/C, nảy sinh thêm chi phí lưu container tại cảng... Một số doanh nghiệp nhập khẩu cũng kêu không thể lấy hàng ra khỏi cảng đúng tính toán ban đầu bởi thủ tục thông quan chưa giải quyết xong.

Hạ tầng chưa được nâng cấp

Đại diện Công ty dịch vụ tàu biển Liên Anh (TP.HCM) cho biết thủ tục hải quan điện tử mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, áp dụng bắt buộc hoàn toàn vào thời điểm này lại chưa thích hợp. Cuối năm là thời điểm hàng hóa xuất nhập khẩu về rất nhiều nên tình trạng quá tải là không thể tránh khỏi.

Tại Công ty Liên Anh, lượng hàng mà công ty làm dịch vụ cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu đã tăng 30% so với thời điểm thông thường. Trong khi đó, thực tế ở các doanh nghiệp xuất nhập khẩu lượng hàng có thể tăng cả 100% so với giữa năm.

Theo Chi cục hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực I (cảng Cát Lái), hiện mỗi ngày đơn vị này có khoảng 1.000 tờ khai hải quan được thông quan điện tử. Ông Nguyễn Bá Định - phó chi cục trưởng chi cục hải quan tại đây - cho hay về bản chất, thủ tục hải quan điện tử rất nhanh gọn và giảm được nhiều thời gian so với khai báo thủ công.

Tuy nhiên, tình trạng nghẽn đường truyền dữ liệu là do hệ thống đường truyền không đáp ứng được yêu cầu thực tế khiến thời gian làm thủ tục thực tế lâu hơn. Hiện đơn vị này đã trang bị thêm máy chủ mới tốc độ cao hơn để xử lý dữ liệu nhanh hơn.

Trước mắt, để khâu thủ tục được giải quyết nhanh hơn, một cán bộ hải quan cảng Cát Lái cho hay nên khai báo vào sáng sớm hoặc buổi tối. Cơ quan hải quan sẽ ưu tiên giải quyết những bộ hồ sơ này trước. Theo vị cán bộ này, đã có những doanh nghiệp truyền tờ khai đến cơ quan hải quan lúc 4g sáng, thậm chí 0g đêm!

Ông Nguyễn Trọng Hùng, phó cục trưởng Cục Hải quan TP.HCM, thừa nhận: so với thời điểm trước ngày 15-12 (mới chỉ thực hiện khai báo từ xa), hiện hạ tầng kỹ thuật, đường truyền của hải quan điện tử vẫn chưa được nâng cấp. Do đó tình trạng nghẽn mạng khó tránh khỏi.

Để khắc phục tình trạng này chỉ có cách nâng cấp hạ tầng kỹ thuật. Hiện Cục Hải quan TP.HCM đang khảo sát lại toàn bộ hạ tầng kỹ thuật và đề xuất với Tổng cục Hải quan nâng cấp để đáp ứng nhu cầu.