Bộ trưởng Bộ GD-ĐT - Chủ tịch Hội đồng chức danh GS Nhà nước Phùng Xuân Nhạ (bìa trái) và GS.TSKH Trần Văn Nhung - Tổng thư ký Hội đồng chức danh giáo sư Nhà nước (bìa phải) trao giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư cho một tân giáo sư năm 2016 - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Bùi Văn Ga cho biết dự thảo quyết định có một số thay đổi nhằm nâng cao chất lượng xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư (GS, PGS) như tăng tổng điểm công trình khoa học quy đổi; quy định số lượng bài báo công bố quốc tế; viết sách phục vụ đào tạo; đổi mới tổ chức, hoạt động của hội đồng giáo sư các cấp…

Tiêu chuẩn GS, PGS được xây dựng theo hai nhóm ngành lớn là nhóm ngành khoa học tự nhiên, kỹ thuật và công nghệ, và nhóm ngành khoa học xã hội và nhân văn, để phù hợp với đặc thù từng nhóm ngành này.

Theo Tổng thư ký Hội đồng Giáo sư Nhà nước Trần Văn Nhung, dự thảo quyết định nhằm đánh giá năng lực của các ứng viên trên “ba cạnh của một tam giác”: nghiên cứu khoa học - giảng dạy - đóng góp cho xã hội. “Lý tưởng hơn cả nếu đây là một tam giác đều”, giáo sư Trần Văn Nhung nói.

Công khai, có đối thoại và tranh luận

Tuy nhiên, sau khi đăng tải, dự thảo này đã nhận được rất nhiều ý kiến từ các cơ sở giáo dục, đào tạo, nghiên cứu, nhà khoa học, giảng viên đại học…

Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đề nghị đại diện các bộ, ngành thảo luận những vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau liên quan đến tiêu chuẩn chức danh GS, PGS, tập trung vào một số điểm lớn:

- Quy định công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh GS, PGS đối với ứng viên ở một số ngành đặc thù như văn hoá, nghệ thuật, thể dục, thể thao, bác sĩ tham gia đào tạo thực hành trong các bệnh viện, các nhà khoa học làm việc tại các cơ sở nghiên cứu nhưng không làm công tác giảng dạy.

- Tiêu chuẩn ngoại ngữ; thời gian giảng dạy đại học; phương thức tính điểm quy đổi bài báo khoa học thay cho viết sách, chủ trì thực hiện nhiệm vụ khoa học công nghệ và hướng dẫn học viên cao học, nghiên cứu sinh.

- Cơ cấu tổ chức, phương thức hoạt động của hội đồng giáo sư các cấp nhằm khắc phục các bất cập, hạn chế hiện nay, bảo đảm thành viên các hội đồng là những nhà khoa học đầu ngành có uy tín, làm việc theo cơ chế công khai, có trao đổi và tranh luận.

- Bảo đảm quyền tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học trong việc đề nghị xét công nhận và bổ nhiệm những người đạt tiêu chuẩn chức danh GS, PGS.

Cần tính đến các ngành đặc thù

Tại cuộc họp, GS. Nguyễn Quang Liêm, Hội đồng Giáo sư ngành Vật lý, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cho rằng quy định phạm vi đối tượng được xét công nhận đạt tiêu chuẩn GS, PGS chỉ gồm những người đang công tác tại các cơ sở đào tạo đã khiến những người làm việc tại các cơ sở nghiên cứu chịu “thiệt thòi”.

“Trong các viện nghiên cứu có vị trí trợ lý, nghiên cứu viên, nghiên cứu viên chính, nghiên cứu viên cao cấp nhưng trong các cơ sở giáo dục đào tạo lại có trợ giảng, giảng viên, giảng viên chính, rồi đến PGS, GS. Tôi cho rằng đã đến lúc cần xem xét GS, PGS là danh tiếng hay là một chức danh nghề nghiệp để quy định thống nhất”, GS Liêm nêu quan điểm.

Trong khi đó, GS Đặng Nguyên Anh, Phó chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, mong muốn dự thảo quyết định phải đổi mới hoạt động của hội đồng giáo sư các cấp sao cho thực chất, đánh giá đúng, không thể để tình trạng “yêu, ghét”, thậm chí ban phát hay loại người giỏi ngay từ hội đồng cấp cơ sở.

Đi vào một số vấn đề cụ thể, Thứ trưởng Bộ VH-TT&DL Trịnh Thị Thuỷ cho rằng đối với ngành đặc thù như văn hoá nghệ thuật, năng lực, phẩm chất và những đóng góp của các GS, PGS thể hiện chủ yếu qua những sáng tác, thiết kế, dàn dựng các tiết mục biểu diễn chứ không chỉ là các công trình nghiên cứu, bài báo khoa học.

Có chung quan điểm, Thứ trưởng Bộ Y tế Lê Quang Cường cho rằng theo quy định trong dự thảo các bác sĩ làm công tác giảng dạy thực hành cho sinh viên y khoa trong các bệnh viện sẽ không có cơ hội được xét công nhận GS, PGS.

“Y khoa là một ngành đặc thù, trong quá trình học tập, sinh viên phải thực hành rất nhiều trong bệnh viện dưới sự hướng dẫn của các bác sĩ làm việc trong bệnh viện chứ không phải là trường đại học”, Thứ trưởng Cường chia sẻ.

Từ thực tế trên, ý kiến các bộ ngành cũng như ban soạn thảo đồng tình với đề xuất cần tính đến đặc thù của ngành văn hoá nghệ thuật, ngành y tế hay các cơ sở nghiên cứu không tham gia giảng dạy từ trình độ đại học trở lên khi xét đạt tiêu chuẩn GS, PGS.

Kết luận cuộc họp, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam yêu cầu Bộ GD-ĐT khẩn trương tiếp thu ý kiến đóng góp với tinh thần cầu thị, khoa học, công khai, minh bạch, tiếp tục hoàn thiện dự thảo quyết định, trình Thủ tướng ban hành.