Phóng to

Vết nứt sâu, dài hàng chục mét trên bãi thải mỏ than Phấn Mễ - Ảnh: Quang Thế

Trong khi đó, ba ngày sau vụ sạt lở núi phế thải tại mỏ than Phấn Mễ (Đại Từ, Thái Nguyên), dù đã huy động nhiều nhân lực và phương tiện máy móc quần thảo khắp khu vực, lực lượng cứu hộ vẫn chưa tìm thấy thi thể của năm nạn nhân xấu số.

Đã từng sạt lở và di dời

Một buổi tối năm 2008, nhà chị Đoàn Thị Tuyết (xóm Khuôn 2) đang ăn cơm tối thì con chó vàng tru lên từng hồi. Sinh nghi, chồng chị Tuyết chạy ra sân thì thấy núi phế thải đang ào ào chảy xuống, những viên đá to như cái nồi bắn vào mái nhà. Cả nhà thoát thân nhưng ngôi nhà thì đổ sập. “Tôi tưởng khi ấy không còn nhìn thấy con và cháu” - bà Hồng, mẹ ruột chị Tuyết, kể.

"Nếu hộ dân nào nằm trong vòng nguy hiểm thì chúng tôi phải thực hiện di dời. Còn đối với sáu nạn nhân tử vong do sạt bãi thải, các cơ quan chức năng sẽ xem xét từng trường hợp cụ thể rồi mới có kết luận. Nếu kết luận là lỗi của mỏ thì mỏ sẽ chịu trách nhiệm" Ông Nguyễn Văn Phong (giám đốc mỏ than Phấn Mễ)

Khu vực gia đình chị Tuyết ở cùng các hộ dân khác của xóm Khuôn 2 đều nằm dưới chân núi phế thải. Khi xảy ra sự việc, 11 hộ này đồng loạt làm đơn kiến nghị được di dời khỏi khu vực nguy hiểm. Thế nhưng phải đến tháng 4-2011 người dân mới được nhận tiền đền bù cho toàn bộ vườn tạp để mua đất ra mặt đường liên thôn của xóm Khuôn 2.

Ông Đoàn Văn Hải, trưởng xóm Khuôn 2, cho biết mỏ than Phấn Mễ và chính quyền địa phương vừa tổ chức kiểm đếm vườn tược và đất đai của tám hộ dân ở khu vực nguy hiểm của xóm Khuôn 2 để chuẩn bị di dời. Tuy nhiên, chưa kịp làm thì xảy ra vụ sạt lở nên việc đền bù hỗ trợ di dời cho những người dân này đang tạm thời dừng lại.

Đổ thải cao 165m vẫn... an toàn?

Cách địa điểm sạt lở xóm Khuôn 1 chừng 1,5km, 270 nhân khẩu của xóm Khuôn 3 đang ngày đêm lo lắng không thể nào ngủ được. Lo lắng nhất là 27 hộ dân đang sống sát chân bãi thải mà hằng ngày tiếng nổ mìn, tiếng xe chở than, chở phế thải chạy xình xịch suốt đêm ngày.

Ông Vương Văn Bảy, trưởng xóm Khuôn 3, cho biết không chỉ bây giờ mới lo lắng mà cảm thấy cuộc sống bị đe dọa mấy năm nay rồi khi nguồn nước bị ô nhiễm và bốc mùi thuốc nổ. Ông Bảy nói và mở nắp ấm nước đun sôi đã biến màu đen sì: “Không cần phải pha trà, chỉ cần đun sôi là nước đã biến màu. Hiện nay có 60 hộ dân bị ô nhiễm nước ngầm, chúng tôi đã kiến nghị nhiều lần để mỏ than Phấn Mễ cung cấp nước sạch nhưng lần nào họ cũng trả lời không phải lỗi tại họ”.

Không chỉ có nguồn nước ô nhiễm, khói bụi và tiếng ồn suốt ngày đêm mà hàng chục hecta ruộng trồng lúa nước đã bị đất, đá thải xâm thực. Trong buổi họp gần đây nhất giữa đại diện xã Phục Linh và ông Nguyễn Văn Phong, giám đốc mỏ than Phấn Mễ (vào ngày 7-4), về kiến nghị đống thải quá cao đe dọa cuộc sống của các hộ dân Khuôn 3, ông Phong đã trả lời Bộ Tài nguyên - môi trường cho phép đổ thải cao đến 200m, hiện mới cao 165m nên... vẫn còn an toàn.

Đã hai đêm nay, toàn bộ dân xóm Khuôn 3 không dám ngủ. Chị Nguyễn Thị Quyên, xóm Khuôn 3, nói: “Bây giờ ai cũng hoang mang lắm, đêm nằm thấp thỏm, lo sợ, không ai dám ngủ ngon nữa, vừa ngủ vừa ngóng xem có động tĩnh gì thì... chạy”.

Bãi phế thải than Phấn Mễ với diện tích gần 100ha đất thu hồi của người dân ba xóm Khuôn 1, Khuôn 2 và Khuôn 3. Bãi thải này cũng bao quanh bởi đồng ruộng, nhà cửa, vườn tược của chính ba thôn này. Trước đây vốn là một thung lũng phía dưới cấy lúa, còn phía trên trồng chè, trồng ngô. Nhưng từ khi mỏ than Phấn Mễ bắt đầu đổ phế thải (năm 2006) thì toàn bộ diện tích đất đồi của ba thôn Khuôn 1, 2, 3 đều biến thành bãi đổ thải.

Ngày 17-4, chỉ tay vào vết nứt rộng hơn 20cm, dài hàng chục mét, sâu hun hút xuất hiện đầy rẫy trên bề mặt bãi thải, anh Đỗ Đức Hải cho biết: “Vết nứt này xuất hiện nhiều ngày qua và lực lượng bảo vệ của mỏ than thường đổ đất chèn vào vết nứt để che giấu”.