Ít nhất thì theo dòng thời sự của báo chí hai sự kiện trên, một là giải thích về thuế VAT từ Bộ Tài chính, một là về thu phí sân bay từ Cục hàng không, và cả hai đều nhận được rất nhiều ý kiến phản hồi. 

Câu hỏi đặt ra là có thật tăng thuế và thu phí là "phù hợp với thông lệ quốc tế"?

Mức thuế VAT của Việt Nam, theo giải thích của Bộ Tài chính, cơ quan biên soạn Dự thảo về sửa đổi 5 sắc thuế đang gây bão dư luận, đã lấy một "thông lệ" của các quốc gia châu Âu.

Nhưng các chuyên gia chỉ ra rằng thuế VAT ở Việt Nam chiếm đến 27,5% tổng thu ngân sách là quá cao, không phù hợp với thông lệ quốc tế. Cụ thể, thuế suất VAT chỉ chiếm trung bình 21,4% tổng thu ngân sách của các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU).

Hẳn nhiên, việc lấy điểm chuẩn so sánh giữa Việt Nam và EU là quá chênh lệch vì rất nhiều thứ, nhất là thu nhập người dân thua kém quá xa.

Về chuyện thu phí vào sân bay, theo giải thích của ông Phạm Văn Hảo, Phó cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam, sân bay Dublin (Ireland) thu từ 3 euro mỗi giờ khi đón khách, sân bay London Luton (Anh) thu 3 bảng mỗi phút đưa khách, 7 bảng cho 40 phút đón khách, sân bay East Midlands (Anh) thu 2 bảng...

Thu phí sân bay là chuyện phổ biến, đúng thông lệ quốc tế, nhưng thu phí xe ra vào sân bay thì lại là chuyện hiếm hoi. Và chuyện viện dẫn "thông lệ" của ba sân bay tại châu Âu, một của Ireland, hai của Anh, xem chừng chưa thuyết phục.

Thông lệ quốc tế hay tiêu chuẩn quốc tế, khu vực là những cụm từ trở nên khá phổ biến trong thời gian gần đây khi các cơ quan chức năng giải thích cho một chính sách nào đó.

Cách đây chưa lâu, quy định "muốn alo phải có ảnh chân dung", cũng đã gây nhiều phản ứng.

Theo như giải thích của bà Lê Thị Ngọc Mơ, Phó cục trưởng Cục Viễn thông, Bộ thông tin - Truyền thông, thì "có nước còn lấy dấu vân tay" để thấy rằng ở Việt Nam chỉ bắt chụp ảnh chân dung đã là "tạo điều kiện cho doanh nghiệp và người dân rất nhiều".

Nhưng nước nào lấy dấu vân tay? Theo bà Mơ thì đó là Ấn Độ, Thái Lan, Pakistan, Saudi Arabia, Bangladesh... và lý do là "dưới sức ép của công cuộc chống khủng bố và an ninh quốc gia".

Để tăng giá xăng, cơ quan chức năng cũng giải thích: Ở ta, xăng vẫn còn rẻ, và đưa ra một số quốc gia "trong khu vực" có giá xăng cao hơn và lại lờ đi các quốc gia có chung điều kiện là nước khai thác dầu có giá thấp hơn.

Rất nhiều vấn đề, từ lãi suất ngân hàng cao đến các quy định, tiêu chuẩn này nọ... cũng được đưa ra cho "phù hợp với thông lệ quốc tế", rằng nước ta đã hội nhập sâu rộng nên cần phải tuân thủ.

Vấn đề là, các "thông lệ" đó chỉ là một mảnh nhỏ của bức tranh chung, và câu hỏi đặt ra là: Tại sao nên theo thông lệ quốc tế (khó coi) này mà không phải thông lệ quốc tế (dễ chịu) kia?

Đành rằng so sánh là khập khiểng, nhưng để bớt đi sự chênh lệch đó các cơ quan quản lý nên so "cam với cam, táo với táo".

Nếu không, cụm từ "thông lệ quốc tế" sẽ lại dễ dàng được viện dẫn giống như "đúng quy trình" khi đề cập đến một sai phạm nào đó.